Centrale Raad van Beroep, 27-05-2014, ECLI:NL:CRVB:2014:1818, 13-707 WWB

Appellant ontving sinds 1 maart 2006 bijstand ingevolge de Wet werk en bijstand (WWB) naar de norm voor een alleenstaande met een toeslag van 20% van het minimumloon. Appellant staat met ingang van 6 maart 2006 in de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens ingeschreven op het adres [adres] te [woonplaats].

Hangende het onderzoek heeft het college bij besluit van 29 mei 2010, na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 7 maart 2011 (bestreden besluit 1), de uitbetaling van de bijstand van appellant per 1 mei 2010 geblokkeerd.

Tegen de blokkering heeft appellant geen zelfstandige gronden naar voren gebracht, zodat het oordeel van de rechtbank hierover verder geen bespreking behoeft.

Het college heeft de intrekking niet beperkt tot een bepaalde periode. In een dergelijk geval bestrijkt de beoordeling door de bestuursrechter de periode vanaf de datum met ingang waarvan de bijstand is ingetrokken tot en met de datum van het intrekkingsbesluit. Dat betekent dat hier ter beoordeling voorligt de periode van 6 maart 2006 tot en met 18 augustus 2010 (de te beoordelen periode).

Het college heeft ter zitting verklaard dat de verzwegen bankrekening niet meer aan de bestreden besluiten 2 en 3 ten grondslag wordt gelegd. Het college handhaaft zijn standpunt dat appellant in strijd met de op hem rustende inlichtingenverplichting niet heeft doorgegeven gedurende de te beoordelen periode een gezamenlijke huishouding te hebben gevoerd met S, dan wel met V. Appellant betwist met S dan wel met V een gezamenlijke huishouding te hebben gevoerd.

Op grond van artikel 3, derde lid, van de WWB is sprake van een gezamenlijke huishouding indien twee personen hun hoofdverblijf hebben in dezelfde woning en zij blijk hebben gegeven zorg te dragen voor elkaar door middel van het leveren van een bijdrage in de kosten van de huishouding dan wel anderszins. De vraag waar iemand zijn hoofdverblijf heeft, dient te worden beantwoord aan de hand van concrete feiten en omstandigheden.

Appellant heeft op 26 en 27 april 2010 ten overstaan van de sociale recherche ten aanzien van het hoofdverblijf van V en S in zijn woning het volgende verklaard. Het is altijd zo geweest dat V en S regelmatig hoofdzakelijk bij hem verblijven, V gebruikt de slaapkamer aan de galerijzijde, S heeft zijn spullen in de slaapkamer aan de balkonzijde. Het klopt als S zegt dat hij al vier jaar bij appellant zit, maar de sociale recherche ziet wonen anders dan appellant. V heeft op 26 april 2010 ten overstaan van de sociale recherche verklaard dat hij sinds drie-en-een-halve maand hoofdzakelijk bij appellant woont, dat hij daar daarvoor ook al regelmatig kwam en dat hij zijn persoonlijke spullen, zoals kleding en administratie, in de slaapkamer aan de galerijzijde heeft in de woning van appellant. S heeft op 26 april 2010 ten overstaan van de sociale recherche verklaard dat hij gewoon open kaart wil spelen en dat hij de meeste tijd, dagelijks, in de woning van appellant verblijft, dat hij daar gewoon zijn hoofdverblijf heeft, het is niet officieel, maar de buren zullen ook niet anders weten dan dat hij daar woont. Die situatie was op dat moment zo’n vier jaar zo. Na het overlijden van zijn vader, is hij eerst wat gaan zwerven, maar daarna is hij bij appellant en V gaan wonen in de woning van appellant. In de periode dat hij bij appellant en V woont, zo’n vier jaar, wonen zij daar met zijn drieën. V en S hebben allebei een slaapkamer in gebruik en hebben hun persoonlijke spullen en administratie in de woning. Het klopt dat zijn auto veel bij de woning gezien wordt, omdat hij er woont. Hij doucht daar ook.

Deze verklaringen van appellant, V en S vinden steun in de verklaringen van buren van het adres van appellant. Eén getuige, die op haar adres woont vanaf 1999, heeft verklaard appellant, V en S van een foto te herkennen als de bewoners van de woning van appellant. Zij ziet en hoort ze dagelijks, ruikt dat ze buiten staan te roken op het balkon, ziet ze langs haar raam lopen en van de woning weggaan en weer terugkomen, ze ziet ze de hond uitlaten en in de buurt samen boodschappen doen. Die situatie is vanaf het begin al zo, zo’n 5 à 6 jaar. Overige buurtbewoners hebben verklaard appellant veel bij zijn woning te zien in het gezelschap van “twee oudere mannen”, die zij van de foto hebben herkend als V en S.

Uit 4.5 en 4.6 volgt dat V en S in de te beoordelen periode hun hoofdverblijf hadden op het adres van appellant. De stellingen dat S een andere woning had en dat V een deel van de te beoordelen periode in detentie heeft gezeten, zijn onvoldoende om tot een ander oordeel ten aanzien van het hoofdverblijf in de te beoordelen periode te komen, reeds omdat appellant deze stellingen niet nader heeft onderbouwd.

De definitie van gezamenlijke huishouding in artikel 3, derde lid, van de WWB spreekt uitdrukkelijk over twee personen. Uit de geschiedenis van de totstandkoming van de hiermee overeenkomende relevante bepalingen van artikel 3 van de Algemene bijstandswet (thans artikel 3 van de WWB) komt de bedoeling naar voren om voor de toepassing van deze wet(ten) te komen tot gelijkstelling van degenen die een gezamenlijke huishouding voeren met gehuwden. Met andere woorden, het moet gaan om twee personen die ongehuwd samenwonen onder feitelijke omstandigheden die op één lijn moeten worden gesteld met die van gehuwden. De Raad heeft eerder uitgesproken (zie bijvoorbeeld de uitspraak van 7 mei 2002, ECLI:NL:CRVB:2002:AE3698) dat zich de situatie kan voordoen dat twee personen - getoetst aan de wettelijke beoordelingscriteria - een gezamenlijke huishouding voeren, óók indien nog een of meer andere personen in dezelfde woning hun hoofdverblijf hebben. Voorwaarde is dan wel dat die twee personen ten opzichte van elkaar blijk geven van een mate van zorg, die niet aanwezig is ten opzichte van de andere persoon of personen die in dezelfde woning hun hoofdverblijf hebben.

De onderzoeksbevindingen bieden geen toereikende grondslag voor het standpunt van het college dat aan die voorwaarde is voldaan.

Uit 4.9 tot en met 4.9.2 volgt dat het bestreden besluit 2 wegens strijd met artikel 7:12, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) moet worden vernietigd. Dit brengt mee dat de grondslag aan de terugvordering is komen te ontvallen, zodat het bestreden besluit 3 eveneens moet worden vernietigd.

De rechtbank heeft het voorgaande niet onderkend. De Raad zal de aangevallen uitspraak daarom vernietigen voor zover daarbij de beroepen tegen het bestreden besluit 2 en het bestreden besluit 3 ongegrond zijn verklaard. Doende wat de rechtbank zou behoren doen, zal de Raad deze beroepen gegrond verklaren en het bestreden besluit 2 en het bestreden besluit 3 vernietigen. Mede in aanmerking genomen dat de toepassing van de zogeheten bestuurlijke lus zich niet verdraagt met het rechtsmiddel van beroep in cassatie dat openstaat tegen toepassing door de Raad van bepalingen over het begrip gezamenlijke huishouding, bestaat aanleiding het college op te dragen opnieuw te beslissen op de bezwaren van appellant tegen de intrekking en de terugvordering, met inachtneming van deze uitspraak. Met het oog daarop merkt de Raad op dat uit 4.5, 4.6 en 4.9.1 volgt dat de onderzoeksbevindingen voldoende aanknopingspunten bevatten voor het oordeel dat V en S gedurende de te beoordelen periode hun hoofdverblijf hadden in de woning van appellant en dat appellant de kosten van het bestaan met hen kon delen. Appellant heeft daarvan in strijd met de op hem rustende inlichtingenverplichting geen melding gemaakt bij het college. Het college kan daaraan gevolgen verbinden door bijvoorbeeld de toeslag op de bijstand op een lager percentage vast te stellen, omdat appellant vanaf 6 maart 2006 de kosten met anderen kon delen.

Gelet op wat in 4.11 is overwogen, ziet de Raad geen aanleiding om, zoals appellant ter zitting heeft verzocht, gebruik te maken van de in artikel 8:68 van de Awb neergelegde bevoegdheid om het onderzoek in deze zaak te heropenen om appellant in de gelegenheid te stellen nader bewijs te leveren met betrekking tot zijn psychische gesteldheid.