Centrale Raad van Beroep, 29-09-2015, ECLI:NL:CRVB:2015:3294, 14/3365 WWB

1.1.

Appellante heeft een relatie met [F.] (F) waaruit twee kinderen zijn geboren, het oudste kind [in] 2010. Appellante ontvangt sinds 4 februari 2010 bijstand ingevolge de Wet werk en bijstand (WWB) naar de norm voor een alleenstaande en vanaf 12 mei 2010 naar de norm voor een alleenstaande ouder. In het kader van een rechtmatigheidsonderzoek is appellante opgeroepen voor een gesprek met haar casemanager op 1 juni 2012. Tijdens dit gesprek heeft appellante onder meer verklaard dat F geen alimentatie betaalt, maar wel vanaf de geboorte af en toe kleding, melk en pampers voor de kinderen koopt. Tijdens het gesprek is met appellante de tegenwaarde van deze goederen vastgesteld op een bedrag van € 120,66 per maand. De casemanager heeft een gespreksverslag gemaakt dat door appellante en de casemanager is ondertekend.

1.2.

1.3.

Bij besluit van 1 oktober 2012 (besluit 2) heeft het college de bijstand van appellante met ingang van 1 november 2012 bij wijze van maatregel verlaagd met 50% gedurende twee maanden. Hieraan heeft het college ten grondslag gelegd dat appellante de op haar rustende inlichtingenverplichting heeft geschonden door aan het college niet te melden dat zij maandelijks goederen ontving ter waarde van € 120,66.

1.4.

Bij besluit van 10 juli 2013 (bestreden besluit 1) heeft het college het bezwaar tegen besluit 1 ongegrond verklaard. Aan dit besluit ligt ten grondslag, dat sprake is van inkomen in natura dat tot de middelen van appellante moet worden gerekend tot het in 1.3 (slot) genoemde bedrag per maand. Bij dit besluit heeft het college tevens bepaald dat appellante recht heeft op een dwangsom van € 1.260,- in verband met het niet tijdig beslissen op haar bezwaarschrift. Dit bedrag zal door het college ingevolge artikel 60a, vierde lid, van de WWB worden verrekend met de openstaande vordering.

1.5.

Bij afzonderlijk besluit van 10 juli 2013 (bestreden besluit 2) heeft het college het bezwaar tegen besluit 2 gegrond verklaard, in die zin dat de maatregel van appellante wegens verminderde verwijtbaarheid en haar persoonlijke omstandigheden wordt verlaagd naar 50% voor de duur van een maand. Ook bij dit besluit heeft het college in verband met het niet tijdig beslissen op het bezwaarschrift van appellante bepaald dat zij recht heeft op een dwangsom van € 1.260,- en daarbij vermeld dat dit bedrag ingevolge artikel 60a, vierde lid, van de WWB zal worden verrekend met de openstaande vordering.

2. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank, samengevat en voor zover van belang, het beroep tegen het bestreden besluit 1 gegrond verklaard, dit besluit vernietigd en zelf in de zaak voorzien door het besluit van 5 oktober 2012 te herroepen, voor zover het de herziening en terugvordering over de periode van 22 november 2010 tot 8 december 2010 betreft. Hiertoe heeft de rechtbank overwogen dat F tot 8 december 2010 in detentie verbleef en hij derhalve in de periode van 22 november 2010 tot 8 december 2010 appellante niet heeft kunnen voorzien van goederen voor de kinderen. Voor de periode na 8 december 2010 heeft de rechtbank geoordeeld dat de tegenwaarde van de door F verstrekte goederen moet worden aangemerkt als een middel in de zin van artikel 31, eerste lid, van de WWB dat op de verleende bijstand in mindering moet worden gebracht. De rechtbank heeft het college opdracht gegeven een nieuw besluit op bezwaar te nemen met betrekking tot de terug te vorderen kosten van bijstand over de periode van 8 december 2010 tot en met 31 januari 2012. De rechtbank heeft het beroep tegen bestreden besluit 2 ongegrond verklaard.

3. Appellante heeft zich in hoger beroep tegen de aangevallen uitspraak gekeerd voor zover de rechtbank de herziening en terugvordering van de bijstand van appellante over de periode van 8 december 2010 tot en met 31 januari 2012 in stand heeft gelaten en voor zover het beroep tegen bestreden besluit 2 ongegrond is verklaard. Appellante heeft hiertoe - samengevat - aangevoerd dat zij niet aan haar verklaring van 1 juni 2012 gehouden kan worden nu in de verklaring niet is opgenomen dat zij deze heeft getekend voor akkoord, voor ondertekening heeft doorgelezen en nu deze haar niet is voorgehouden. Voorts kan op basis van de verklaring niet worden geconcludeerd dat appellante maandelijks goederen heeft ontvangen met een waarde van € 120,66, welk bedrag het college bovendien ten onrechte als inkomen in natura heeft aangemerkt. Voor wat betreft de opgelegde maatregel stelt appellante zich primair op het standpunt dat zij haar inlichtingenverplichting niet heeft geschonden en subsidiair dat iedere verwijtbaarheid van deze schending ontbreekt. Tot slot heeft appellante, onder verwijzing naar de uitspraak van de Raad van 18 maart 2014 (ECLI:NL:CRVB:2014:1015) aangevoerd dat een dwangsom als vermogen dient te worden aangemerkt en een vermogensbestanddeel niet vatbaar is voor verrekening.

4. Ter uitvoering van de aangevallen uitspraak heeft het college bij besluit van 25 augustus 2014, voor zover van belang, de terugvordering over de periode van 8 december 2010 tot en met 31 januari 2012 vastgesteld op € 2.460,95.

5. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

5.1.

De Raad zal het besluit van 25 augustus 2014 op grond van het bepaalde in artikel 6:19, eerste lid, in verbinding met artikel 6:24 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) mede in de beoordeling betrekken.

5.2.

De te beoordelen periode loopt van 8 december 2010 tot en met 31 januari 2012.

5.3.

5.4.

Met de rechtbank wordt vervolgens geoordeeld dat het college de tegenwaarde van de door F aan appellante verstrekte goederen heeft kunnen vaststellen op € 120,66 per maand. Dit bedrag is tijdens het gesprek samen met appellante bepaald aan de hand van wat zij heeft opgegeven van F aan pampers en melk per maand en aan kleding per kwartaal te hebben ontvangen. Appellante heeft, zoals blijkt uit een nadere schriftelijke verklaring van haar van 24 augustus 2012, niet zozeer de hoogte van het vastgestelde bedrag betwist als wel de datum met ingang waarvan zij deze goederen heeft ontvangen. Met de rechtbank wordt geoordeeld dat er, mede naar aanleiding van wat appellante op 1 juni 2012 heeft verklaard, geen aanleiding is de ontvangst van de goederen en hiermee de ingangsdatum van de herziening van het recht op bijstand op een latere datum dan 8 december 2010 te bepalen. Hierbij wordt nog opgemerkt dat appellante wellicht niet direct al op 8 december 2010 goederen van F heeft ontvangen, maar dat zij niet heeft gesteld dat dit ook niet heeft kunnen geschieden gedurende de verdere loop van de maand december 2010.

5.5.

Ingevolge artikel 31, eerste lid, van de WWB worden tot de middelen gerekend alle vermogens- en inkomensbestanddelen waarover de alleenstaande of het gezin beschikt of redelijkerwijs kan beschikken. Ingevolge artikel 33, eerste lid, van de WWB wordt, indien inkomen in natura in aanmerking wordt genomen, de waarde daarvan vastgesteld op het daarvoor door belanghebbende opgeofferde bedrag.

5.6.

Gelet op 5.4 ligt vervolgens de vraag voor of het college terecht de tegenwaarde van de goederen vanaf 8 december 2010 tot een bedrag van € 120,66 per maand als inkomen in natura als bedoeld in artikel 33, eerste lid, van de WWB heeft aangemerkt. Uit de gedingstukken blijkt dat F ten aanzien van appellante in de te beoordelen periode geen alimentatieverplichting had. Nu de verplichting tot het betalen van een maandelijkse financiële bijdrage aan appellante in deze periode niet bestond, kan ook niet gesteld worden dat appellante een aanspraak op betaling op grond van deze verplichting had. Gelet hierop kan evenmin gesteld worden dat sprake is van een door appellante opgeofferd bedrag doordat een (deel van de) geldswaarde van alimentatie is omgezet in alimentatie in natura. Anders dan de rechtbank en het college hebben aangenomen, is dan ook geen sprake van inkomen in natura in de hiervoor vermelde zin.

5.7.

5.8.

Ingevolge artikel 18, eerste lid, van de WWB is het college gehouden om de bijstand en de daaraan verbonden verplichtingen af te stemmen op de omstandigheden, mogelijkheden en middelen van de betrokkene. Deze bepaling geeft inhoud aan één van de uitgangspunten van de WWB, te weten dat de bijstand wordt afgestemd op de feitelijke behoeften in het individuele geval. Volgens vaste rechtspraak (uitspraak van 24 november 2009, ECLI:NL:CRVB:2009:BK5133) is voor een dergelijke individuele afstemming in de vorm van een verlaging slechts plaats in zeer bijzondere situaties.

5.9.

5.10.

Gelet op 5.9 zal het beroep tegen het besluit van 25 augustus 2014 - nu daartegen geen afzonderlijke gronden zijn aangevoerd - ongegrond worden verklaard.

5.11.

Appellante heeft bij het college geen melding gemaakt van de ontvangst van goederen van F in de te beoordelen periode. Gezien de substantiële omvang en het periodieke karakter hiervan, zoals onder 5.3 weergegeven, had het appellante redelijkerwijs duidelijk moeten zijn, gelet op het aanvullend karakter van de bijstand, dat de omstandigheid dat zij maandelijks goederen van F ontving ter waarde van € 120,66 van invloed kon zijn op haar recht op bijstand. Het was vervolgens aan het college om te bepalen of, en zo ja op welke wijze, bij de verlening van bijstand hiermee rekening gehouden moest worden. Voor zover bij appellante al twijfel kon bestaan over de reikwijdte van de inlichtingenverplichting of het belang van de ontvangen goederen voor de voortzetting van de verleende bijstand, had zij daarin aanleiding moeten zien om contact op te nemen met het college om op dit punt duidelijkheid te verkrijgen. De rechtbank heeft dan ook terecht overwogen dat appellante de op haar rustende wettelijke inlichtingenverplichting heeft geschonden door geen mededeling te doen aan het college van de ontvangst van de goederen van F.

5.12.

5.13.

Ingevolge artikel 60a, vierde lid, van de WWB kan het college een vordering die een belanghebbende op hem heeft, verrekenen met een vordering als bedoeld in artikel 58 en 59 van de WWB.

5.14.

Noch in het onder 5.13 genoemde artikellid noch in de memorie van toelichting op dit wetsartikel (Kamerstukken II 2012/13, 33 556, nr. 3) is enig aanknopingspunt te vinden voor het standpunt van appellante dat de wetgever heeft beoogd de vordering uit een verbeurde dwangsom in verband met het niet tijdig beslissen op een bezwaarschrift uit te zonderen van verrekening met een openstaande vordering van het college op een betrokkene. Evenmin kan hiervoor aanleiding gevonden worden in de door appellante aangehaalde uitspraak, waarin overigens een geheel andere rechtsvraag voorlag. Ook in zoverre slaagt het hoger beroep daarom niet.

5.15.

Wat onder 5.2 tot en met 5.13 is overwogen leidt tot de hieronder weergegeven beslissing.