Centrale Raad van Beroep, 11-04-2017, ECLI:NL:CRVB:2017:1362, 14/5733 WWB

Appellante ontving sinds 14 oktober 2002 bijstand, laatstelijk op grond van de Wet werk en bijstand (WWB) naar de norm voor een alleenstaande. Appellante stond sinds 9 oktober 2002 in de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens (GBA), thans: basisregistratie personen, ingeschreven op het adres [adres 1] (uitkeringsadres).

Naar aanleiding van een melding van de zorgcoach van de sociale dienst Venlo dat hij twijfels had over de woonsituatie van appellante heeft de sociale recherche Regio Limburg Noord (sociale recherche) een onderzoek ingesteld naar de rechtmatigheid van de aan appellante verleende bijstand. In dat kader zijn onder meer in de periode van 22 februari 2012 tot en met 19 maart 2012 waarnemingen verricht bij de woning van [adres 2] , hebben op 27 juni 2012 doorzoekingen plaatsgevonden van de woningen op het uitkeringsadres en de [adres 2] , zijn daarbij voorwerpen in beslag genomen, zijn W en appellante op 27, 28 en 29 juni 2012 verhoord en zijn op 27, 28 en 29 juni 2012 getuigen gehoord. De onderzoeksbevindingen zijn neergelegd in een voorlopig rapport van onderzoek van 11 juli 2012.

Appellante heeft haar adres van inschrijving in de GBA met ingang van 5 juli 2012 gewijzigd in de [adres 2] .

Op basis van de onderzoeksresultaten heeft het college bij besluit van 12 juli 2012, na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 24 oktober 2012 (bestreden besluit 1), de bijstand van appellante met ingang van 1 juni 2012 ingetrokken. Aan de besluitvorming ligt ten grondslag dat appellante een gezamenlijke huishouding voert met W en dat zij in strijd met de op haar rustende wettelijke inlichtingenverplichting geen melding heeft gemaakt van deze gezamenlijke huishouding.

Op basis van het onderzoek is een definitief rapport van onderzoek van 1 november 2012 opgemaakt.

Het college heeft bij besluit van 22 januari 2013, na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 3 juni 2013 (bestreden besluit 2), de bijstand van appellante over de periode van 14 oktober 2002 tot en met 31 mei 2012 ingetrokken en de over die periode gemaakte kosten van bijstand van in totaal € 111.804,43 van appellante teruggevorderd wegens het voeren van een gezamenlijke huishouding met W.

2. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank het beroep tegen bestreden besluit 1 ongegrond verklaard, het beroep tegen bestreden besluit 2 gegrond verklaard en dit besluit vernietigd voor zover dat ziet op de intrekking van bijstand over de periode van 14 oktober 2002 tot en met 31 december 2006 en de terugvordering. Daartoe heeft de rechtbank overwogen dat het dossier onvoldoende gegevens bevat om met voldoende zekerheid te concluderen dat in de periode van 14 oktober 2002 tot (lees: tot en met) 31 december 2006 al sprake was van een gezamenlijke huishouding.

3. Bij besluit 17 oktober 2014 (nader besluit) heeft het college de bezwaren tegen het besluit van 22 januari 2013 gegrond verklaard voor wat betreft de intrekking van de bijstand over de periode van 14 oktober 2002 tot en met 31 december 2006 en de terugvordering over die periode en voorts de bezwaren voor het overige ongegrond verklaard. Het bedrag van de terugvordering is daarbij bepaald op € 60.540,12.

4. Appellante heeft zich in hoger beroep tegen de aangevallen uitspraak gekeerd. Appellante heeft, samengevat, het volgende aangevoerd. Het onderzoek kan niet leiden tot de conclusie van het bestaan van een gezamenlijke huishouding met W. W is al lange tijd een vriend van de familie van appellante en appellante verbleef veel bij W omdat zij daar gebruik kon maken van de computer van W en zij zich daar kon wijden aan haar hobby, het maken en vermaken van (carnavals)kleding. Voor het geval dat wel een gezamenlijke huishouding wordt aangenomen biedt het onderzoek geen aanknopingspunten om uit te gaan van 1 januari 2007. Ten slotte heeft appellante aangevoerd dat de vordering voor zover die ziet op de periode vóór 22 januari 2008 is verjaard.

5. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

Het nader besluit wordt, gelet op de artikelen 6:19, eerste lid, en 6:24 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb), mede in de beoordeling betrokken.

De te beoordelen periode loopt van 1 januari 2007 tot en met 12 juli 2012.

Het besluit tot intrekking van bijstand is een voor de betrokkene belastend besluit, waarbij het aan het bijstandverlenend orgaan is om de nodige kennis over de relevante feiten te vergaren. Dat betekent dat de last om aannemelijk te maken dat aan de voorwaarden voor intrekking is voldaan in beginsel op het bijstandverlenend orgaan rust.

Ingevolge artikel 3, derde lid, van de WWB is van een gezamenlijke huishouding sprake indien twee personen hun hoofdverblijf in dezelfde woning hebben en zij blijk geven zorg te dragen voor elkaar door middel van het leveren van een bijdrage in de kosten van de huishouding dan wel anderszins.

Wederzijdse zorg kan blijken uit een financiële verstrengeling tussen de betrokkenen die verder gaat dan het uitsluitend delen van de woonlasten en hiermee samenhangende lasten. Indien van een zodanige verstrengeling niet of slechts in geringe mate sprake is, kunnen ook andere feiten en omstandigheden voldoende zijn om aan te nemen dat de betrokkenen in zorg voor elkaar voorzien. Een afweging van alle ten aanzien van betrokkenen gebleken feiten en omstandigheden, die niet van subjectieve aard zijn, zal bepalend zijn voor het antwoord op de vraag of aan het zorgcriterium in een concreet geval is voldaan.

In het kader van het onderzoek zijn omwonenden van het uitkeringsadres en de [adres 2] als getuigen gehoord.

Uit het proces-verbaal van observatie gedurende het vooronderzoek van 20 augustus 2012 blijkt dat appellante voor gesprekken met haar coach op het werkplein Venlo op 8 en 13 juli 2011 en op 18 januari 2012 steeds per fiets vertrekt van de woning aan de [adres 2] en steeds, na het gesprek, terugkeert naar die woning.

Bij de doorzoeking van de woning aan de [adres 2] zijn op de begane grond in de hal/gang, het toilet, de woonkamer, keuken, op de eerste etage in twee slaapkamers en de badkamer en op de tweede etage op de overloop, in twee kamers en in de badkamer, dameskleding, -schoenen en -cosmetica, medicijnen op naam van appellante, een bankpas en administratieve bescheiden op naam van appellante aangetroffen. Voorts zijn rekeningen gericht aan W aangetroffen met daarop handgeschreven notities met een handschrift dat overeenkomt met dat van appellante. Appellante heeft erkend dat zij W heeft geholpen met zijn administratie. De data op de medicijnen zien op de periode van 2008 tot en met 2011 en de data op de administratieve bescheiden zien op de gehele periode als bedoeld in 5.2.

De grond dat het onderzoek niet kan leiden tot het aannemen van een gezamenlijke huishouding slaagt niet. Uit 5.6 tot en met 5.10 volgt dat het college aan de bewijslast heeft voldaan. Dat W een vriend is en appellante gebruik mag maken van zijn computer en in zijn huis (carnavals)kleding maakt, zoals appellante heeft aangevoerd, gaat eraan voorbij dat appellante W helpt met zijn administratie, zij actief betrokken was bij de verbouwing van de woning aan de [adres 2] en dat zij al dan niet met W boodschappen deed. Voorts onderhield appellante, zoals blijkt uit de aangetroffen e-mailberichten, het contact met de schoondochter van W. Er was dan ook niet alleen zorg van W voor appellante in de vorm van het beschikbaar stellen van zijn woning en computer, maar ook zorg van appellante voor W.

Gelet hierop behoeft de beroepsgrond over de verjaring geen bespreking.

Het college zal opnieuw een berekening van het terug te vorderen bedrag moeten maken over de periode van 1 januari 2010 tot en met 31 mei 2012. De Raad heeft onvoldoende financiële gegevens om in zoverre zelf in de zaak te voorzien. Mede in aanmerking genomen dat de toepassing van de zogeheten bestuurlijke lus zich niet verdraagt met het rechtsmiddel van cassatie dat openstaat tegen toepassing van de Raad van bepalingen over het begrip gezamenlijke huishouding, bestaat aanleiding het college op te dragen opnieuw op het bezwaar te beslissen voor zover het de terugvordering betreft.

Met het oog op een efficiënte afdoening van het geschil bestaat aanleiding om met toepassing van artikel 8:113, tweede lid, van de Awb te bepalen dat tegen het nieuwe besluit slechts bij de Raad beroep kan worden ingesteld.

Ter zitting heeft appellante geklaagd over de duur van de procedure. Deze klacht wordt, met toepassing van artikel 8:69, tweede lid, van de Awb, opgevat als een verzoek om schadevergoeding wegens overschrijding van de redelijke termijn, bedoeld in artikel 6, eerste lid, van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (vergelijk de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 4 juni 2008, ECLI:NL:RVS:2008:BD3121).