Centrale Raad van Beroep, 12-02-2018, ECLI:NL:CRVB:2018:395, 16/6151 WMO15

1.1.

Appellante heeft een stoma en is bekend met urologische problematiek. Ook ondervindt zij beperkingen bij het bewegen. In verband met deze beperkingen kan appellante geen gebruik maken van een taxi. Appellante beschikt over een eigen auto die op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is aangepast. Op grond van de Wmo is appellante een financiële tegemoetkoming voor het gebruik van de eigen auto toegekend. Daarnaast beschikt zij over een scootmobiel en een gehandicaptenparkeerkaart type bestuurder. Appellante heeft een inkomen op minimumniveau.

1.2.

Het college heeft in de inwerkingtreding van de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo 2015) per 1 januari 2015 aanleiding gezien om de aanspraken van appellante op zorg opnieuw te beoordelen.

1.3.

Bij besluit van 3 april 2015, na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 28 september 2015 (bestreden besluit), heeft het college met inachtneming van een overgangsperiode van drie maanden de financiële tegemoetkoming van appellante met ingang van 1 augustus 2015 beëindigd. Het college heeft hieraan ten grondslag gelegd dat de Wmo 2015 niet de mogelijkheid biedt om een maatwerkvoorziening in de vorm van een financiële tegemoetkoming te verstrekken. De Wmo 2015 kent namelijk slechts de mogelijkheid van een maatwerkvoorziening in natura en een persoonsgebonden budget (pgb). Daarom moet de onder de Wmo verleende financiële tegemoetkoming worden beëindigd en komt appellante onder de Wmo 2015 niet in aanmerking voor een financiële tegemoetkoming. Het college heeft zich verder op het standpunt gesteld dat appellante ook niet in aanmerking komt voor een andere maatwerkvoorziening, omdat geen sprake is van een beperking in de zelfredzaamheid. Met de eigen auto, de scootmobiel en de gehandicaptenparkeerkaart kan appellante voor de kortere en langere afstanden in haar vervoersbehoeften voorzien.

3.1.

Appellante heeft zich in hoger beroep tegen de aangevallen uitspraak gekeerd. Zij heeft aangevoerd dat zij als gevolg van haar beperkingen geen gebruik kan maken van een andere vervoersvoorziening en dat zij is aangewezen op het gebruik van de eigen aangepaste auto. Zonder financiële tegemoetkoming kan appellante de eigen auto niet behouden en rijden, omdat zij de kosten hiervan niet uit haar inkomen op minimumniveau kan voldoen. Zij kan hiervoor ook geen bijzondere bijstand aanvragen. Een oplossing op eigen kracht is dus niet voorhanden. Het college heeft het voorgaande onvoldoende in zijn onderzoek betrokken. Ook dient het college op grond van deze omstandigheden af te wijken van zijn beleid.

3.2.

Het college heeft in hoger beroep aangevoerd dat op grond van de Wmo 2015 geen maatwerkvoorziening voor een financiële tegemoetkoming kan worden toegekend. Ook staat het forfaitaire karakter van een financiële tegemoetkoming in de weg aan het gegeven dat een maatwerkvoorziening op grond van artikel 2.3.5, derde lid, van de Wmo 2015 een passende bijdrage dient te leveren. Voor zover de toekenning van een financiële tegemoetkoming op artikel 2.1.7 van de Wmo 2015 zou kunnen worden gegrond, is in het beleidsplan gemotiveerd aangeven waarom geen toepassing wordt gegeven aan dit artikel. Verder komt appellante ook niet in aanmerking voor een andere maatwerkvoorziening. De kosten van het gebruik van de eigen auto zijn algemeen gebruikelijk te achten, nu een ieder zelf de kosten van zijn vervoer moet dragen. Appellante wordt dan ook geacht om deze kosten zelf te dragen.

4.1.

Artikel 1.1.1 van de Wmo 2015 definieert – voor zover hier van belang –

- maatschappelijke ondersteuning als het ondersteunen van de zelfredzaamheid en de participatie van personen met een beperking of met chronische psychische of psychosociale problemen zoveel mogelijk in de eigen leefomgeving; en

- maatwerkvoorziening als een op de behoeften, persoonskenmerken en mogelijkheden van een persoon afgestemd geheel van diensten, hulpmiddelen, woningaanpassingen en andere maatregelen ten behoeve van de zelfredzaamheid en de participatie, daaronder begrepen het daarvoor noodzakelijke vervoer.

a. de behoeften, persoonskenmerken en de voorkeuren van de cliënt;

b. de mogelijkheden om op eigen kracht of met gebruikelijke hulp zijn zelfredzaamheid of zijn participatie te verbeteren;

c. de mogelijkheden om met mantelzorg of hulp van andere personen uit zijn sociale netwerk te komen tot verbetering van zijn zelfredzaamheid of zijn participatie;

(…)

e. de mogelijkheden om met gebruikmaking van een algemene voorziening of door het verrichten van maatschappelijk nuttige activiteiten te komen tot verbetering van zijn zelfredzaamheid of zijn participatie.

4.2.

4.3.

De Raad heeft in zijn uitspraak van 18 mei 2016, ECLI:NL:CRVB:2016:1403, overwogen dat het in artikel 8.9, eerste en tweede lid, van de Wmo 2015 geregelde overgangsrecht, gelezen in samenhang met de wetsgeschiedenis, aldus dient te worden begrepen, dat onder de Wmo toegekende aanspraken en verplichtingen blijven gelden tot het moment waarop zij op grond van het bepaalde bij en krachtens de Wmo 2015 worden gewijzigd of beëindigd.

4.4.

Het aan het bestreden besluit ten grondslag liggende standpunt van het college dat de Wmo 2015 geen mogelijkheid biedt om een maatwerkvoorziening in de vorm van een financiële tegemoetkoming te verstrekken volgt de Raad niet. Artikel 1.1.1 van de Wmo 2015 definieert de maatwerkvoorziening als het geheel van diensten, hulpmiddelen, woningaanpassingen en andere maatregelen. Aanknopingspunten dat het verstrekken van een “financiële tegemoetkoming” hieronder niet kan worden begrepen, ontbreken. De definitie van maatwerkvoorziening in artikel 1.1.1 van de Wmo 2015 is ruim genoeg om een dergelijke voorziening te kunnen omvatten. Aanknopingspunten voor het tegendeel kunnen niet worden ontleend aan artikel 2.1.7 van de Wmo 2015. Dit artikel bepaalt dat de gemeenteraden bevoegd zijn om bij verordening te bepalen dat een financiële tegemoetkoming wordt verleend aan personen met een beperking of chronische psychische of psychosociale problemen die in verband daarmee aannemelijke meerkosten hebben. Uit de wetsgeschiedenis blijkt dat gemeenten de vrijheid hebben om hiervan in het in artikel 2.1.2 van de Wmo 2015 bedoelde beleidsplan gemotiveerd af te zien (Kamerstukken II 2013/14, 33 841, nr 3, blz. 17 en 18). Een valide argument om hiervan af te zien is dat de gemeente personen met aannemelijke meerkosten via andere gemeentelijke instrumenten ondersteuning biedt. Onvoldoende financiële middelen is daarvoor geen valide argument nu gemeenten hiervoor vanaf 2017 een structureel aanvullend budget van € 268 miljoen hebben ontvangen (Kamerstukken II 2013/14, 33 841, nr 34, blz. 40 en 41). Artikel 2.1.7 van de Wmo 2015 houdt verband met de afschaffing van de algemene tegemoetkoming voor chronisch zieken en gehandicapten, de compensatie voor het verplicht eigen risico, de fiscale aftrek van uitgaven voor specifieke zorgkosten en de tegemoetkoming specifieke zorgkosten en wijziging van de grondslag van de tegemoetkoming voor arbeidsongeschikten (Kamerstukken II 2013/14, 33 841, nr 35, blz. 16). Nu de Wmo 2015 niet bepaalt dat de in artikel 2.1.7 bedoelde financiële tegemoetkoming afhankelijk is van de in de artikel 2.3.2 bedoelde beoordeling en moet strekken tot de in artikel 2.3.5, derde lid, van de Wmo 2015 bedoelde compensatie van beperkingen in de zelfredzaamheid, is deze niet aan te merken als een maatwerkvoorziening, maar draagt deze veeleer het karakter van een inkomensondersteunende maatregel. Dit betekent dat artikel 2.1.7 van de Wmo 2015 geen grondslag biedt voor een financiële tegemoetkoming die strekt tot compensatie van de beperkingen. Verder ontbreken aanknopingspunten dat artikel 2.3.5, derde lid, van de Wmo 2015 geen grondslag zou kunnen bieden voor het toekennen van een financiële maatwerkvoorziening. Artikel 2.3.5, derde lid, van de Wmo 2015 staat aan het verstrekken van een financiële maatwerkvoorziening niet in de weg, onverminderd dat deze een passende bijdrage moet leveren aan de zelfredzaamheid en participatie van de aanvrager. Een forfaitaire voorziening die zo ver afstaat van de werkelijke kosten van de compenserende maatregel dat deze geen passende bijdrage meer levert aan het verminderen of wegnemen van de gevolgen van de beperkingen, kan niet gelden als maatwerkvoorziening in de zin van artikel 2.3.5, derde lid, van de Wmo 2015. Het standpunt dat de Wmo 2015 alleen maatwerkvoorzieningen in de vorm van diensten en hulpmiddelen “in natura” kent en, in plaats daarvan, indien de aanvrager dat wenst, het in artikel 2.3.6 bedoelde pgb, vindt geen steun in de wet. Dit standpunt ziet eraan voorbij dat artikel 1.1.1 ook andere maatregelen noemt dan diensten en hulpmiddelen en dat aanknopingspunten ontbreken dat naast het pgb van artikel 2.3.6 geen andere vorm van financiële ondersteuning mogelijk is.

4.5.

Het vorenstaande betekent dat het standpunt van het college dat de Wmo 2015 geen ruimte biedt voor een maatwerkvoorziening in de vorm van een financiële tegemoetkoming, geen stand houdt. De beëindiging van de financiële tegemoetkoming in het bestreden besluit berust daarmee op een ondeugdelijke wettelijke grondslag net als de weigering om appellante een financiële maatwerkvoorziening toe te kennen. Het bestreden besluit kan daarom niet in stand blijven. De rechtbank heeft dit niet onderkend, zodat ook de aangevallen uitspraak niet in stand kan blijven.

4.6.

Doende wat de rechtbank zou behoren te doen zal de Raad het beroep tegen het bestreden besluit voor zover gericht tegen de weigering om een maatwerkvoorziening toe te kennen beoordelen. Dit beroep is gegrond. Het onderzoek van het college is onvoldoende gericht geweest op de vraag of appellante – in relatie tot haar vervoersbehoeften – met de eigen aangepaste auto, de scootmobiel en de gehandicaptenparkeerkaart voldoende wordt gecompenseerd in haar beperkingen bij het vervoer, in het kader van de zelfredzaamheid, de participatie en het zo lang mogelijk in de eigen leefomgeving kunnen blijven wonen als bedoeld in artikel 10, eerste lid, aanhef en onder a, van de Verordening. Hierbij geldt bovendien dat het kunnen beschikken over een voorziening, zoals een eigen (aangepaste) auto, in beginsel niet voldoende is te achten als hierbij niet ook de vraag wordt betrokken of de betrokkene in het concrete geval deze voorziening kan (blijven) gebruiken. Dit betekent dat het bestreden besluit op dit punt onvoldoende zorgvuldig is voorbereid door het college en niet in stand kan blijven.

4.7.

Gelet op wat in 4.5 en 4.6 is overwogen, zal de aangevallen uitspraak worden vernietigd. Het bestreden besluit zal wegens strijd met de wet en met artikel 3:2 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) worden vernietigd.

4.8.

De Raad ziet aanleiding om met toepassing van artikel 8:72, derde lid, aanhef en onder b, van de Awb zelf in de zaak te voorzien, door het op dezelfde onjuiste grondslag als het bestreden besluit berustende besluit van 3 april 2015 te herroepen. Dit betekent dat de onder de Wmo verstrekte financiële tegemoetkoming nog doorloopt totdat hij op grond van het bepaalde bij en krachtens de Wmo 2015 rechtsgeldig zal zijn beëindigd.