Centrale Raad van Beroep, 02-07-2019, ECLI:NL:CRVB:2019:2172, 17/4215 PW

Appellant ontving van 1 februari 2010 tot en met 3 juli 2014 bijstand ingevolge de Wet werk en bijstand (WWB). Vanaf 4 juli 2014 ontving appellant geen bijstand meer wegens verblijf in detentie.

Op 9 december 2014 heeft de gemeente [naam gemeente] , de toenmalige woonplaats van appellant, een melding ontvangen van de politie, regio [regio] , dat appellant samen met X is aangehouden in verband met mensenhandel. In verband hiermee heeft een sociaal rechercheur van de Sociale Recherche Twente (sociale recherche) een onderzoek ingesteld naar de rechtmatigheid van de aan appellant verleende bijstand. In dat kader heeft de sociale recherche dossieronderzoek verricht, diverse systemen geraadpleegd, met toestemming van de officier van justitie de onderzoeksgegevens uit het strafrechtelijk onderzoek geraadpleegd en geanalyseerd en appellant en X gehoord. De bevindingen van dit onderzoek zijn neergelegd in een rapport van 17 augustus 2015.

Het strafrechtelijk onderzoek heeft uiteindelijk geleid tot het arrest van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden (gerechtshof) van 18 september 2015, ECLI:NL:GHARL:2015:6878.

In de resultaten van het onderzoek van de sociale recherche heeft het algemeen bestuur aanleiding gezien om bij besluit van 1 maart 2016, na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 27 september 2016 (bestreden besluit), de bijstand over de periode van 1 april 2014 tot en met 3 juli 2014 (periode in geding) in te trekken. In het besluit van 1 maart 2016 heeft het algemeen bestuur tevens aangekondigd dat de ten onrechte verstrekte uitkering over de periode in geding van appellant zal worden teruggevorderd. Aan het bestreden besluit heeft het algemeen bestuur ten grondslag gelegd, zoals ter zitting nader toegelicht, dat appellant op geld waardeerbare activiteiten heeft verricht en daaruit inkomsten heeft verkregen. Het gaat hierbij om inkomsten uit, kort gezegd, de verhuur van kamers, de verkoop van straatkranten door derden en prostitutie door derden. Van deze activiteiten en inkomsten heeft appellant in strijd met de op hem rustende inlichtingenverplichting geen melding gemaakt. Als gevolg daarvan kan het recht op bijstand niet worden vastgesteld.

2. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank het beroep tegen het bestreden besluit ongegrond verklaard.

3. In hoger beroep heeft appellant zich op de hierna te bespreken gronden tegen de aangevallen uitspraak gekeerd.

4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

Appellant heeft gronden aangevoerd tegen de terugvordering. Over de terugvordering heeft het algemeen bestuur in het besluit tot intrekking echter geen besluit genomen. Het algemeen bestuur heeft dat gedaan in een afzonderlijk besluit. De vertegenwoordigers van het algemeen bestuur hebben dit ter zitting van de Raad desgevraagd bevestigd. De gronden, die zien op de hoogte van het teruggevorderde bedrag en op verjaring van de terugvordering, behoeven gelet hierop geen bespreking. In deze procedure ligt immers uitsluitend voor de intrekking van de bijstand van appellant over de periode in geding en niet ook de terugvordering over die periode.

Appellant heeft aangevoerd dat de besluitvorming niet is gebaseerd op een op zichzelf staand bestuursrechtelijk onderzoek, maar uitsluitend op het strafdossier. Deze beroepsgrond, wat daar rechtens van zij, slaagt reeds niet wegens gebrek aan feitelijke grondslag. De besluitvorming van het algemeen bestuur is gebaseerd op de resultaten van het door de sociale recherche verrichte - bestuursrechtelijke - onderzoek naar de rechtmatigheid van de aan appellant verleende bijstand. Onder 1.2 is weergegeven waar dit onderzoek uit heeft bestaan. Dat de sociale recherche hierbij de feitelijke gegevens van het strafrechtelijk onderzoek heeft betrokken, betekent niet, anders dan appellant kennelijk veronderstelt, dat geen zelfstandig bestuursrechtelijk onderzoek heeft plaatsgevonden.

Appellant betwist dat hij in de periode in geding inkomsten heeft gehad. Hij wijst er hierbij op dat op de door hem in het kader van het strafrechtelijk onderzoek ingeleverde bankafschriften geen enkele verdachte storting is aangetroffen. Ook betwist appellant de periode waarover zijn bijstand is ingetrokken. Hij stelt in dit verband dat de slachtoffers in de strafzaak pas eind mei 2014 in Nederland zijn gearriveerd. Voor zover appellant hiermee heeft willen aanvoeren dat er geen toereikende feitelijke grondslag is voor de conclusie dat hij in de periode in geding op geld waardeerbare activiteiten heeft verricht en daarmee inkomsten heeft verworven, slaagt deze beroepsgrond niet.

Appellant heeft er ten slotte op gewezen dat hij is vrijgesproken van, kort gezegd, bedrieglijke bankbreuk. Voor zover appellant hiermee bedoelt aan te voeren dat het bestreden besluit in strijd is met de onschuldpresumptie, zoals gewaarborgd bij artikel 6, tweede lid, van het Europees Verdrag ter bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM), omdat hij is vrijgesproken, slaagt deze beroepsgrond niet. Daartoe wordt het volgende overwogen.

Ingevolge artikel 6, tweede lid, van het EVRM wordt een ieder tegen wie een vervolging is ingesteld voor onschuldig gehouden totdat zijn schuld in rechte is komen vast te staan. Deze onschuldpresumptie brengt volgens de rechtspraak van het Europees Hof voor de rechten van de mens (EHRM) (bijvoorbeeld het arrest van 12 juli 2013 in de zaak Allen tegen het Verenigd Koninkrijk, ECLI:CE:ECHR:2013:0712JUD002542409, punten 92 tot en met 104) mee dat het publieke organen en autoriteiten niet is toegestaan om na een strafrechtelijke vrijspraak in een latere bestuursrechtelijke procedure alsnog twijfels te uiten over de onschuld van een betrokkene ten aanzien van het feit waarvan hij is vrijgesproken. Voor een geslaagd beroep op dit aspect van de onschuldpresumptie dient de betrokkene te stellen en te bewijzen dat een voldoende verband bestaat tussen de strafrechtelijke procedure en de latere bejegening door een bestuurlijke autoriteit of de latere gerechtelijke procedure. Een dergelijk verband is bijvoorbeeld aanwezig als die latere procedure een onderzoek vereist van de uitkomst van de eerdere strafrechtelijke procedure, in het bijzonder in een geval waarin die latere procedure de rechter dwingt tot een onderzoek van een strafrechtelijk oordeel, tot een heroverweging of beoordeling van het bewijs in het strafrechtelijke dossier, tot een oordeel over de deelname van de belanghebbende aan de gebeurtenissen die hebben geleid tot de eerdere ‘criminal charge’, of tot een oordeel over de bestaande aanwijzingen van mogelijke schuld van de belanghebbende. Vergelijk in dit verband het arrest van de Hoge Raad van 2 juni 2017 (ECLI:NL:HR:2017:958).

In dit geval bestaat een verband als bedoeld onder 4.5, aangezien de tenlastelegging waarvan het gerechtshof appellanten heeft vrijgesproken is gebaseerd op hetzelfde feitencomplex als dat wat heeft geleid tot het besluit tot intrekking van de bijstand van appellant over de periode in geding wegens het niet melden van onder meer inkomsten uit verhuur van kamers, krantenverkoop door derden en prostitutie.

Uit de rechtspraak van het EHRM (bijvoorbeeld het arrest van 23 oktober 2014 in de zaak van Melo Tadeu tegen Portugal (ECLI:CE:ECHR:2014:1023JUD002778510, punt 66) en het arrest van 18 oktober 2016 in de zaak van Alkasi tegen Turkije (ECLI:CE:ECHR:2016:1018JUD002110707, punt 32)) volgt dat het feit dat een verband als bedoeld onder 4.6 is vastgesteld, op zichzelf niet voldoende is voor de conclusie dat het oordeel van de strafrechter eraan in de weg staat dat in een latere bestuursrechtelijke procedure de gedragingen waarvan de betrokkene is vrijgesproken - als gevolg van minder strenge bewijsregels of op grond van aanvullend bewijs - bewezen worden verklaard. Daarbij is wel van belang dat de rechterlijke en andere autoriteiten door hun optreden, de motivering van hun beslissing of de door hen gebruikte bewoordingen geen twijfel dienen te doen ontstaan over de juistheid van de vrijspraak van wat de betrokkene in de strafzaak werd verweten. Vergelijk het onder 4.5 bedoelde arrest van de Hoge Raad. Daarbij is tevens van belang dat de autoriteiten zich dienen te onthouden van strafrechtelijke karakterisering van de gedraging van de betrokkene en hun eigen forum niet te buiten gaan. Vergelijk het eerdergenoemde arrest van 18 oktober 2016 in de zaak van Alkasi tegen Turkije en het arrest van 28 maart 2017 in de zaak van Kemal Coskun tegen Turkije (ECLI:CE:ECHR:2017:0328JUD004502807, punt 52).

In dit geval kon het algemeen bestuur het besluit tot intrekking nemen en bij het bestreden besluit handhaven zonder twijfel op te roepen over de juistheid van de gronden van de in het arrest van het hof vervatte vrijspraak. Aan deze vrijspraak ligt ten grondslag dat het gerechtshof niet wettig en overtuigend bewezen acht dat appellant, kort gezegd, de in de tenlastelegging genoemde inkomsten niet bij zijn bewindvoerder heeft gemeld om zo zijn schuldeisers te benadelen, terwijl het na bezwaar gehandhaafde intrekkingsbesluit is gebaseerd op het niet aan het algemeen bestuur melden van op geld waardeerbare activiteiten en daaruit verkregen inkomsten. Het gerechtshof acht weliswaar onduidelijk of appellant in die periode een gedeelte van verdiensten van slachtoffer 1 heeft ontvangen, maar achtte wel bewezen dat appellant in de gehele periode van 30 maart 2014 tot en met 3 juli 2014 de twee slachtoffers in de strafzaak heeft uitgebuit en daaruit (financieel) voordeel heeft gehad. Ook speelt het oogmerk van benadeling van schuldeisers bij het besluit tot intrekking van bijstand geen enkele rol.

Uit 4.1 tot en met 4.8 volgt dat het hoger beroep niet slaagt. De aangevallen uitspraak zal daarom worden bevestigd.