Centrale Raad van Beroep, 08-10-2019, ECLI:NL:CRVB:2019:3204, 17/6253 PW

Betrokkene ontving van het dagelijks bestuur bijstand ingevolge de Participatiewet (PW) op zijn woonadres in de gemeente [gemeente] . Op 15 november 2015 is betrokkene naar het buitenland, Zuidoost Azië, vertrokken, met de mededeling dat hij op 10 mei 2016 zou terugkeren. De aan betrokkene verleende bijstand is toen in verband daarmee beëindigd.

Betrokkene heeft zich op 19 april 2016 vanuit Thailand bij het dagelijks bestuur gemeld voor het doen van een aanvraag om bijstand. In het telefonisch tussen betrokkene en een medewerker van het dagelijks bestuur gevoerde meldingsgesprek heeft betrokkene meegedeeld dat hij op 10 mei 2016 terugkeert in Nederland, dat hij met ingang van die datum in aanmerking wil komen voor bijstand en aan het werk wil als [functie 1] . Betrokkene is op 10 mei 2016 in Nederland teruggekeerd. Op 17 mei 2016 heeft nog een meldingsgesprek plaatsgevonden, nu tussen betrokkene en een consulent van het dagelijks bestuur. Betrokkene heeft daarbij meegedeeld dat hij in Thailand en op Bali heeft gesolliciteerd, dat hij als [functie 1] aan de slag kan en daarmee per opdracht tussen de € 10,- en € 35,- kan verdienen.

Bij besluit van 27 december 2016 heeft het dagelijks bestuur het bezwaar van betrokkene tegen het besluit van 6 juni 2016 gegrond verklaard. Gelet op de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de persoonlijke omstandigheden van betrokkene heeft het dagelijks bestuur de verlaging van de bijstand gematigd tot 50% voor de duur van één maand. Het dagelijks bestuur heeft de verwijtbaarheid beperkt geacht, omdat betrokkene wel enige sollicitaties heeft verricht en ook beperkt de tijd had om aan de sollicitatieverplichting te voldoen.

2. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank het beroep tegen het bestreden besluit gegrond verklaard, het bestreden besluit vernietigd, het besluit van 6 juni 2016 herroepen voor zover daarbij de bijstand met 100% voor de duur van één maand is verlaagd en bepaald dat de uitspraak in de plaatst treedt van het vernietigde (lees: deel van het) bestreden besluit. De rechtbank heeft hiertoe, kort weergegeven, overwogen dat een maatregel als de onderhavige in dit geval niet kan worden opgelegd, omdat betrokkene niet kan worden verweten dat hij voorafgaand aan 18 mei 2016 een hem kenbare verplichting niet is nagekomen, nu hem pas op die datum is meegedeeld wat precies van hem werd verwacht met betrekking tot het verrichten van sollicitaties.

3. In hoger beroep heeft het dagelijks bestuur zich op de hierna te bespreken grond tegen de aangevallen uitspraak gekeerd.

4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

Ingevolge artikel 18, tweede lid, van de PW, voor zover hier van belang, verlaagt het dagelijks bestuur de bijstand overeenkomstig de verordening, bedoeld in artikel 8, eerste lid, onderdeel a van de PW, indien de belanghebbende naar het oordeel van het dagelijks bestuur tekortschietend besef van verantwoordelijkheid betoont voor de voorziening in het bestaan. De hier bedoelde verordening is de onder 1.4 vermelde Verordening.

Het besluit tot verlaging van de bijstand bij wijze van maatregel, zoals geregeld in voormelde bepalingen, is een belastend besluit. Dat betekent dat het dagelijks bestuur aannemelijk moet maken dat aan de voorwaarden voor het opleggen van een maatregel is voldaan. In dit geval houdt dit in dat het dagelijks bestuur aannemelijk moet maken dat hij in redelijkheid heeft kunnen komen tot het oordeel dat betrokkene tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan heeft betoond.

Het hoger beroep keert zich tegen de overweging van de rechtbank dat – kort weergegeven – aan betrokkene niet kan worden tegengeworpen dat hij voorafgaand aan de aanvraag onvoldoende heeft gesolliciteerd, omdat pas op de datum van de aanvraag met hem concrete afspraken over de sollicitatieverplichting zijn gemaakt. Gelet op de volgende overwegingen slaagt deze beroepsgrond niet.

Het dagelijks bestuur heeft zich ter onderbouwing van de beroepsgrond op het standpunt gesteld dat de verplichting om voldoende besef van verantwoordelijkheid te tonen voor de voorziening in het bestaan, gelet op het vangnetkarakter van de bijstand, al geldt voordat de betrokkene bijstand aanvraagt en dat deze verplichting niet voorafgaand aan de aanvraag expliciet kenbaar hoeft te worden gemaakt. Dit standpunt is juist en betrokkene heeft dit standpunt dan ook niet betwist. Dat de bijstand een vangnetvoorziening is, brengt mee dat deze slechts is bedoeld voor degene die zelf niet over voldoende middelen beschikt of kan beschikken om in de noodzakelijke kosten van het bestaan te voorzien. De verplichting om besef te tonen van de eigen verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan, behoeft daarom niet expliciet voorafgaand aan de aanvraag te worden kenbaar gemaakt.

Het gaat hier echter om de vraag of het dagelijks bestuur in redelijkheid tot het oordeel heeft kunnen komen dat betrokkene in de nakoming van die verplichting tekort is geschoten. Bij de beantwoording van de vraag of het dagelijks bestuur dat aannemelijk heeft gemaakt is het volgende van betekenis.

Niet (meer) in geschil is dat de verplichting voor betrokkene pas gold vanaf de datum van melding, 19 april 2016. Vanaf die datum moest betrokkene zijn verantwoordelijkheidsbesef tonen door zich in te spannen om algemeen geaccepteerde arbeid te verkrijgen.

Het dagelijks bestuur heeft kennelijk geoordeeld dat de inspanningen van betrokkene zo gering waren, dat dit duidde op een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan. Dit oordeel heeft het dagelijks bestuur onderbouwd met verwijzing naar het, onbetwiste, feit dat betrokkene de verplichtingen zoals neergelegd in het Afsprakenformulier niet volledig is nagekomen. Daarbij heeft het dagelijks bestuur de functie van [functie 1] / [functie 4] niet in aanmerking genomen vanwege het sterk incidentele karakter en de geringe opbrengst ervan.

Ter zitting heeft het dagelijks bestuur echter te kennen gegeven dat, anders dan waarvan hij is uitgegaan bij het nemen van het bestreden besluit, de sollicitatieverplichtingen zoals neergelegd in het Afsprakenformulier eerst vanaf 18 mei 2016 voor betrokkene golden. Ter zitting heeft het dagelijks bestuur tevens – naar aanleiding van de mededeling van betrokkene dat hij had uitgezocht dat hij met meerdere functies als [functie 1] / [functie 4] tezamen waarschijnlijk een toereikend inkomen zou kunnen verwerven – erkend dat, anders dan waarvan hij is uitgegaan bij het nemen van het bestreden besluit, de aanmeldingen voor de functie van [functie 1] / [functie 4] tezamen kunnen worden gelijkgesteld met een sollicitatie naar een reguliere functie. Desondanks heeft het dagelijks bestuur ter zitting zijn standpunt dat de inspanningen van betrokkene voorafgaand aan de aanvraag ontoereikend waren, gehandhaafd. Het dagelijks bestuur heeft echter desgevraagd niet toegelicht wat betrokkene voor de datum van aanvraag, 20 mei 2016, wel had moeten ondernemen om te tonen dat hij voldoende besefte dat hij in de eerste plaats zelf verantwoordelijk was voor de voorziening in het bestaan. De in het afsprakenformulier opgenomen sollicitatieverplichtingen gelden per week. Op 20 mei 2016 was nog geen week verstreken.

Onder deze omstandigheden, bezien in samenhang met de sollicitatieactiviteiten van betrokkene zoals weergegeven onder 1.3, is de conclusie dat het verantwoordelijkheidsbesef van betrokkene op dit punt zodanig tekort schoot dat het maatregelwaardig is, onvoldoende gemotiveerd. Dit klemt te meer, nu betrokkene niet, bijvoorbeeld tijdens het eerste meldingsgesprek op 19 april 2016, was geïnformeerd over de verwachtingen van het dagelijks bestuur over de aard en omvang van zijn sollicitatieactiviteiten voorafgaand aan de bijstandsaanvraag, zodat niet is uit te sluiten dat betrokkene daaraan, indien hij daarvan wel op de hoogte was geweest, zou hebben voldaan. De omstandigheid dat betrokkene eerder van het dagelijks bestuur bijstand had ontvangen, rechtvaardigt, anders dan het dagelijks bestuur heeft betoogd, niet de veronderstelling dat betrokkene hiervan wel voldoende op de hoogte was.

Gelet op 4.7 tot en met 4.10 heeft het dagelijks bestuur niet aannemelijk gemaakt dat hij in redelijkheid heeft kunnen oordelen dat betrokkene tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan heeft getoond. Dit brengt mee dat het dagelijks bestuur niet aannemelijk heeft gemaakt dat aan de voorwaarden voor het verlagen van de bijstand van betrokkene was voldaan. De rechtbank heeft de maatregel, zoals in het bestreden besluit neergelegd, terecht niet in stand gelaten.

Wat onder 4.1 tot en met 4.11 is overwogen, betekent dat het hoger beroep niet slaagt. De aangevallen uitspraak zal daarom worden bevestigd.

5. Aanleiding bestaat om het dagelijks bestuur te veroordelen in de proceskosten van betrokkene. Deze kosten worden begroot op € 1.024,- in hoger beroep voor verleende rechtsbijstand.

6. Van het dagelijks bestuur wordt op grond van artikel 8:109, tweede lid, van de Awb griffierecht geheven.