Centrale Raad van Beroep, 12-11-2019, ECLI:NL:CRVB:2019:3536, 17/1545 PW

Appellant ontving sinds 10 juli 2009 bijstand, laatstelijk op grond van de Participatiewet (PW).

Naar aanleiding van een anonieme melding op 24 juli 2015 dat appellant werkzaamheden verricht, heeft de unit Bijzondere Onderzoeken van de gemeente Rotterdam (uBO) een onderzoek ingesteld naar de rechtmatigheid van de aan appellant verleende bijstand. In dat kader heeft onder meer dossieronderzoek plaatsgevonden. Daaruit is gebleken dat in 2009 bij het college is gemeld dat appellant een huis in Suriname had laten bouwen. Hierop heeft de uBo het Internationaal Bureau Fraude-informatie verzocht om onderzoek te doen naar mogelijk bezit van appellant van onroerende zaken in Suriname. Dit onderzoek is uitgevoerd door het Bureau Sociale Zaken van de Nederlandse ambassade in Paramaribo. De bevindingen van dat onderzoek zijn neergelegd in een rapport van 1 februari 2016. Hieruit komt naar voren dat appellant in Suriname een onroerende zaak op zijn naam heeft staan (de onroerende zaak). Het betreft een perceel (nummer [nummer] ) met daarop een woning aan de [adres] in het district [district] met een op 3 december 2015 getaxeerde waarde van € 29.250,-. Het college heeft appellant gevraagd om stukken over te leggen en appellant op 3 en 24 februari 2016 en 14 april 2016 gehoord. De bevindingen van het rechtmatigheidsonderzoek zijn neergelegd in een rapport van 22 april 2016.

Naar aanleiding van de onderzoeksresultaten heeft het college bij besluit van 22 april 2016, na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 26 juli 2016 (bestreden besluit 1), de bijstand ingetrokken met ingang van 11 september 2015 en de over de periode van 11 september 2015 tot en met 29 februari 2016 gemaakte kosten van bijstand tot een bedrag van € 7.128,67 van appellant teruggevorderd. Aan bestreden besluit 1 ligt ten grondslag dat appellant beschikt over vermogen met een waarde boven de voor hem toepasselijke grens van het vrij te laten vermogen. Appellant heeft van de onroerende zaak in Suriname geen melding gemaakt bij het college, zodat hij de op hem rustende inlichtingenplicht heeft geschonden.

Op 21 april 2016 heeft appellant zich gemeld voor het doen van een aanvraag om bijstand. Op 26 april 2016 heeft appellant de aanvraag ingediend (aanvraag 1). Bij besluit van 9 mei 2016, na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 14 oktober 2016 (bestreden besluit 2), heeft het college aanvraag 1 afgewezen. Ook aan bestreden besluit 2 ligt ten grondslag dat appellant beschikt over vermogen met een waarde boven de voor hem toepasselijke grens van het vrij te laten vermogen.

De levering van de onroerende zaak aan [X] (X), broer van appellant, heeft plaatsgevonden op 13 mei 2016. De akte van levering is op 17 mei 2016 ingeschreven in de openbare registers.

Op 6 juli 2016 heeft appellant een nieuwe aanvraag om bijstand ingediend (aanvraag 2). Bij besluit van 25 augustus 2016 heeft het college appellant met ingang van 6 juli 2016 bijstand toegekend. Bij afzonderlijk besluit van 25 augustus 2016 heeft het college aan appellant een maatregel opgelegd inhoudende een verlaging van de bijstandsuitkering met 100% voor de duur van drie maanden (maatregelbesluit).

Bij besluit van 30 december 2016 (bestreden besluit 3) heeft het college het bezwaar tegen het maatregelbesluit gedeeltelijk gegrond verklaard, in die zin dat de duur van de maatregel is beperkt tot één maand. Hieraan ligt ten grondslag dat appellant een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid heeft betoond voor de voorziening in het bestaan, doordat hij de onroerende zaak voor een symbolisch bedrag van één Surinaamse dollar heeft verkocht. Deze gedraging valt appellant te verwijten. Voor de grondslag heeft het college verwezen naar artikel 18, tweede lid, van de PW en artikel 9, vierde lid, aanhef en onder c, van de Verordening maatregelen en handhaving Participatiewet, IOAW en IOAZ.

Bij besluit van 7 februari 2017 (bestreden besluit 4) heeft het college het bezwaar tegen het boetebesluit gedeeltelijk gegrond verklaard in die zin dat het boetebedrag met 5% is verlaagd naar € 1.111,50 op de grond dat het college niet binnen een termijn van dertien weken heeft besloten tot boeteoplegging.

Bij aangevallen uitspraak 2 heeft de rechtbank het beroep tegen bestreden besluit 3 ongegrond verklaard.

Bij aangevallen uitspraak 3 heeft de rechtbank het beroep tegen bestreden besluit 4 ongegrond verklaard.

3. In hoger beroep heeft appellant zich op de hierna te bespreken gronden tegen de aangevallen uitspraken gekeerd.

4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

De te beoordelen periode loopt in dit geval van 11 september 2015 tot en met 22 april 2016.

Vast staat dat in de te beoordelen periode in Suriname op naam van appellant een onroerende zaak stond geregistreerd.

Indien onroerende zaken in een officieel eigendomsregister op naam van een betrokkene staan geregistreerd, is de vooronderstelling gerechtvaardigd dat deze zaken een bestanddeel vormen van het vermogen waarover betrokkene daadwerkelijk beschikt of redelijkerwijs kan beschikken. In een dergelijke situatie is het aan de betrokkene om aannemelijk te maken dat het tegendeel het geval is.

Appellant heeft aangevoerd dat hij met X op 29 juli 2004 een koopovereenkomst heeft gesloten over de onroerende zaak. Nadien heeft appellant daarover redelijkerwijs niet meer kunnen beschikken. Vanaf 29 juli 2004 kon alleen X volledig beschikken over de onroerende zaak en kon X zonder medewerking van appellant zorgdragen voor de inschrijving van de eigendomsoverdracht. X heeft ook daadwerkelijk over de onroerende zaak beschikt door er een huis op te laten bouwen. Van appellant mocht niet worden verwacht dat hij contractbreuk zou plegen door de onroerende zaak aan iemand anders te verkopen en de opbrengst aan te wenden voor zijn levensonderhoud. Deze beroepsgrond slaagt niet.

Met wat onder 4.4 tot en met 4.4.3 is overwogen, is gegeven dat appellant in de te beoordelen periode de op hem rustende inlichtingverplichting heeft geschonden door geen melding te maken van een op zijn naam geregistreerde onroerende zaak waarover hij beschikte dan wel redelijkerwijs kon beschikken. Dat appellant daarvan melding had moeten doen, had hem redelijkerwijs duidelijk moeten zijn. Aangezien niet in geschil is dat de onroerende zaak in de te beoordelen periode een waarde had boven de voor appellant toepasselijke grens van het vrij te laten vermogen, heeft het college de bijstand terecht met ingang van 11 september 2015 ingetrokken.

Tegen de terugvordering heeft appellant geen zelfstandige beroepsgronden gericht.

De te beoordelen periode loopt in dit geval van 21 april 2016 tot en met 9 mei 2016.

Tegen de afwijzing van aanvraag 1 heeft appellant eveneens aangevoerd dat hij redelijkerwijs niet kon beschikken over de onroerende zaak in Suriname. Deze beroepsgrond, die al in 4.4.2 en 4.4.3 is besproken, slaagt niet, zodat appellant ook in de te beoordelen periode beschikte over vermogen met een waarde boven de voor hem toepasselijke grens van het vrij te laten vermogen. Het college heeft zich daarom terecht op het standpunt gesteld dat appellant geen recht op bijstand had en om die reden de aanvraag afgewezen.

Uit 4.2 tot en met 4.5 volgt dat het college ook heeft aangetoond dat appellant de op hem rustende inlichtingenverplichting heeft geschonden door geen melding te maken van de op zijn naam geregistreerde onroerende zaak. Appellant kan van het niet nakomen van de inlichtingenverplichting een verwijt worden gemaakt, zodat het college verplicht was een boete op te leggen. In dit kader heeft appellant eveneens aangevoerd dat hij redelijkerwijs niet kon beschikken over onroerende zaken in Suriname. Deze beroepsgrond is in 4.4.2 tot en met 4.4.3 besproken en slaagt niet.

Appellant heeft aangevoerd dat hem ten onrechte een maatregel is opgelegd. Appellant bestrijdt dat hij een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan heeft betoond. Hij wijst er in dit verband op dat hij de onroerende zaak al op 29 juli 2004 aan X heeft verkocht, terwijl hij toen nog niet kon vermoeden dat hij ooit een beroep op bijstand zou moeten doen. Deze beroepsgrond slaagt niet. Weliswaar heeft appellant op 29 juli 2004 al een koopovereenkomst gesloten, maar doordat de onroerende zaak tot 17 mei 2016 niet is geleverd, is appellant daarvan al die tijd (juridisch) eigenaar gebleven en kon hij gelet op 4.4.2 en 4.4.3 - daarover beschikken. Door op 17 mei 2016, derhalve nadat het college tot intrekking en terugvordering van bijstand had besloten, alsnog tot levering van de onroerende zaak aan X over te gaan, hoewel hij het eerder voor een symbolisch bedrag aan X had verkocht, heeft appellant een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid getoond voor de voorziening in het bestaan. Van appellant mocht worden verwacht dat hij niet tot levering overging dan wel daaraan de voorwaarde verbond dat voor de onroerende zaak alsnog een reële prijs zou worden betaald.

Gelet op 4.5, 4.6, 4.8, 4.9 en 4.10 slagen de hoger beroepen niet, zodat de aangevallen uitspraken moeten worden bevestigd.