Centrale Raad van Beroep, 22-01-2019, ECLI:NL:CRVB:2019:520, 17-718 PW

1.1.

Appellante heeft vanaf 17 december 2004 bijstand ingevolge de Wet werk en bijstand (WWB) ontvangen naar de norm voor een alleenstaande ouder. In de periode van 22 november 2006 tot 1 mei 2009 hebben appellanten bijstand ingevolge de WWB naar de norm voor gehuwden ontvangen. Vanaf laatstgenoemde datum ontving appellante bijstand naar de norm voor een alleenstaande ouder, laatstelijk ingevolge de Participatiewet (PW). Vanaf 1 november 2009 ontving appellant bijstand naar de norm voor een alleenstaande ingevolge de WWB. De bijstand van appellant is met ingang van 20 november 2010 beëindigd in verband met een verhuizing van appellant. Appellanten hebben samen twee kinderen, geboren in 2002 en 2006. Appellante heeft een derde kind, geboren in 2013.

1.2.

1.3.

De bevindingen van het onderzoek zijn voor het dagelijks bestuur aanleiding geweest om, voor zover van belang, bij besluit van 11 november 2015 de bijstand van appellanten te beëindigen (lees: in te trekken) met ingang van 1 oktober 2015, de bijstand van appellanten over de periode van 17 december 2004 tot en met 30 september 2015 in te trekken en de over die periode gemaakte kosten van bijstand tot een bedrag van € 194.261,73 van appellanten terug te vorderen. Het dagelijks bestuur heeft aan de besluitvorming ten grondslag gelegd dat appellanten in die periode een gezamenlijke huishouding met elkaar hebben gevoerd.

1.4.

1.5.

Appellanten hebben op 23 november 2015 een aanvraag ingediend om bijstand op grond van de PW naar de norm voor gehuwden.

1.6.

Bij besluit van 21 december 2015, na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 29 maart 2016 (bestreden besluit 2), heeft het dagelijks bestuur de aanvraag afgewezen. Het dagelijks bestuur heeft aan de besluitvorming ten grondslag gelegd dat appellanten niet aannemelijk hebben gemaakt dat zij in bijstandbehoevende omstandigheden verkeren.

1.7.

Appellanten hebben zich op 24 februari 2016 opnieuw gemeld voor een aanvraag om bijstand op grond van de PW. Bij besluit van 31 maart 2016 heeft het dagelijks bestuur met toepassing van artikel 4:5, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) deze aanvraag buiten behandeling gelaten.

1.8.

Appellanten hebben zich op 12 april 2016 wederom gemeld voor een aanvraag om bijstand op grond van de PW. Bij besluit van 18 mei 2016 heeft het dagelijks bestuur met toepassing van artikel 4:5, eerste lid, van de Awb de aanvraag buiten behandeling gelaten.

1.9.

Bij besluit van 12 september 2016 (bestreden besluit 3) heeft het dagelijks bestuur de bezwaren van appellanten tegen de besluiten van 31 maart 2016 en 18 mei 2016 ongegrond verklaard. Het dagelijks bestuur heeft aan de besluitvorming ten grondslag gelegd dat appellanten onvoldoende hebben aangetoond hoe zij voorafgaand aan de aanvraag om bijstand in hun levensonderhoud hebben voorzien waardoor het recht op bijstand niet kan worden vastgesteld en dat het dagelijks bestuur de aanvraag daarom terecht buiten behandeling heeft gelaten.

2. Bij aangevallen uitspraken 1, 2 en 3 heeft de rechtbank de beroepen tegen respectievelijk bestreden besluiten 1, 2 en 3 ongegrond verklaard.

3. In de hoger beroepen hebben appellanten zich op de hierna te bespreken gronden tegen de aangevallen uitspraken gekeerd.

4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

4.1.

4.2.

De te beoordelen periode loopt van 1 mei 2009, de datum met ingang waarvan de bijstand van appellante is ingetrokken, tot en met 11 november 2015, de datum van het intrekkingsbesluit.

4.3.

Het besluit tot intrekking van bijstand is een voor de betrokkenen belastend besluit, waarbij het aan het bijstandverlenend orgaan is om de nodige kennis over de relevante feiten te vergaren. Dit betekent dat de last om aannemelijk te maken dat is voldaan aan de voorwaarden voor intrekking, in dit geval het voeren van een gezamenlijke huishouding zonder daarvan melding te maken bij het dagelijkse bestuur, in beginsel op het dagelijks bestuur rust.

4.4.

Op grond van artikel 3, vierde lid, aanhef en onder b, van de PW wordt een gezamenlijke huishouding in ieder geval aanwezig geacht indien de belanghebbenden hun hoofdverblijf hebben in dezelfde woning en uit hun relatie een kind is geboren of erkenning heeft plaatsgevonden van een kind van de een door de ander.

4.5.

Vaststaat dat uit de relatie van appellanten voorafgaand aan de te beoordelen periode kinderen zijn geboren. Voor de beantwoording van de vraag of gedurende de te beoordelen periode sprake was van een gezamenlijke huishouding is dus bepalend of appellanten hun hoofdverblijf in dezelfde woning hadden. Niet in geschil is dat appellante in de te beoordelen periode haar hoofdverblijf had op het uitkeringsadres. In geschil is of ook appellant in die periode aldaar zijn hoofdverblijf had.

4.6.

Anders dan appellanten hebben aangevoerd, bieden de onderzoeksbevindingen een toereikende feitelijke grondslag voor de conclusie dat appellant in de te beoordelen periode hoofdverblijf had op het uitkeringsadres. Daartoe wordt als volgt overwogen.

4.7.

Tijdens de doorzoeking van de woning van appellante op 14 oktober 2015 zijn persoonlijke bezittingen van appellant op het uitkeringsadres aangetroffen, zoals een vaarbewijs, bankpas, zorgpas, lidmaatschapspas van de ANWB en bankafschriften. Voorts is uit de observaties nabij het uitkeringsadres in de periodes van 30 maart 2015 tot en met 31 maart 2015, 14 april 2015 tot en met 17 april 2015, 30 april tot en met 3 mei 2015 en 29 mei 2015 tot en met 2 juni 2015 gebleken dat appellant dagelijks op het uitkeringsadres aanwezig is, dat hij de woning op het uitkeringsadres verlaat, alleen of samen met appellante en/of de kinderen, en weer terugkeert naar het uitkeringsadres, ook ’s avonds en een keer ‘s nachts. Verder is waargenomen dat hij zich met een sleutel toegang tot de woning verschaft, dat hij de voordeur opent voor de kinderen, dat hij onderhoud aan de tuin verricht, dat hij vuilniszakken naar buiten brengt en de vuilcontainer in de voortuin zet. De verklaring van appellanten dat appellant in de periode waarin de observaties zijn verricht op het uitkeringsadres aanwezig was om zijn kinderen te zien, verklaart niet het feit dat appellant meerdere malen laat in de avond of nacht de woning naar binnen gaat. Dat de observaties slechts een beperkte periode beslaan, zoals appellanten hebben aangevoerd, is juist, maar dit neemt niet weg dat die aansluiten bij de overige onderzoeksbevindingen.

4.8.

4.10.

Ten slotte komt aan de verklaringen van appellanten, dat appellant niet verbleef op het uitkeringsadres, niet de betekenis toe, die appellanten daaraan gehecht willen zien. Daartoe is van belang dat appellant geen duidelijkheid heeft verschaft over de plaats waar hij in de te beoordelen periode wel zijn hoofdverblijf zou hebben gehad. Appellant stond in de periode van 22 november 2006 tot 2 november 2009 ingeschreven in de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens, thans: basisregistratie personen (BRP), op het briefadres adres 2. Gedurende de periode van 2 november 2009 tot 26 november 2010 stond appellant in de BRP ingeschreven op het adres [adres 3] (opgegeven adres), en met ingang van 26 november 2010 stond appellant wederom ingeschreven op adres 2. Niet in geschil is dat appellant adres 2 sinds 26 november 2010 als postadres gebruikte. Appellant stelt dat hij sinds die datum een zwervend bestaan leidde, maar heeft deze stelling niet onderbouwd met verifieerbare bewijsstukken. Voorts hebben twee omwonenden van het opgegeven adres verklaard dat in de periode waarin appellant in de BRP ingeschreven stond op dat adres hij niet in de woning woonde. De Raad ziet geen aanleiding om niet van die verklaringen te mogen uitgaan.

4.11.

Uit wat onder 4.2 tot en met 4.10 is overwogen volgt dat de rechtbank met juistheid heeft geoordeeld dat appellanten gedurende de te beoordelen periode een gezamenlijke huishouding hebben gevoerd. Appellanten hebben daarvan geen melding gemaakt bij het dagelijks bestuur. Dat betekent dat het hoger beroep tegen aangevallen uitspraak 1 niet slaagt, zodat deze uitspraak moet worden bevestigd.

5.1.

De te beoordelen periode loopt van 23 november 2015 tot en met 21 december 2015.

5.2.

Het gaat in dit geding om een besluit tot afwijzing van een aanvraag om bijstand. Een aanvrager moet in het algemeen de feiten en omstandigheden aannemelijk maken die nopen tot inwilliging van die aanvraag. In dat kader dient de aanvrager de nodige duidelijkheid te verschaffen. Vervolgens is het aan het bijstandverlenend orgaan om in het kader van de onderzoeksplicht deze inlichtingen op juistheid en volledigheid te controleren. Indien de betrokkene niet aan de wettelijke inlichtingen- of medewerkingsverplichting voldoet, is dit een grond voor weigering van de bijstand indien als gevolg daarvan het recht op bijstand niet kan worden vastgesteld.

5.3.

De in het bestreden besluit 2 vervatte weigering om appellanten met ingang van 23 november 2015 bijstand te verlenen is gebaseerd op het standpunt dat niet is vast te stellen of appellanten vanaf die datum in bijstandbehoevende omstandigheden verkeren. In dat verband heeft het dagelijks bestuur gewezen op het feit dat de sociale recherche tijdens de onder 1.2 genoemde doorzoeking van de woning op het uitkeringsadres nota’s van in de periode van 19 augustus 2006 tot en met september 2015 aangeschafte goederen, zoals meubels, sieraden, kostbare merkhorloges, laptops, spelcomputers en iPhones, heeft aangetroffen ter waarde van € 44.921,50 en dat uit het onder 1.2 genoemde onderzoek is gebleken dat appellant op 14 februari 2015 een auto heeft aangeschaft, waarbij € 19.000,- contant is voldaan. Op 15 oktober 2015 heeft appellant tegenover de sociale recherche verklaard dat alle tijdens de doorzoeking aangetroffen luxe goederen van hem zijn.

5.4.

Anders dan appellanten menen, hebben zij niet duidelijk gemaakt dat zij in de te beoordelen periode in bijstandbehoevende omstandigheden verkeerden.

5.5.

Gelet op wat onder 5.3 en 5.4 is overwogen, heeft het dagelijks bestuur zich terecht op het standpunt gesteld dat appellanten niet inzichtelijk hebben gemaakt wat hun financiële positie is, zodat het recht op bijstand in de te beoordelen periode niet kan worden vastgesteld.

5.6.

Uit 5.1 tot en met 5.5 volgt dat het hoger beroep tegen aangevallen uitspraak 2 niet slaagt, zodat deze uitspraak moet worden bevestigd.

6.1.

Artikel 4:5, eerste lid, aanhef en onder c, van de Awb bepaalt dat het bestuursorgaan kan besluiten de aanvraag niet te behandelen, indien de verstrekte gegevens en bescheiden onvoldoende zijn voor de beoordeling van de aanvraag of voor de voorbereiding van de beschikking, mits de aanvrager de gelegenheid heeft gehad de aanvraag binnen een door het bestuursorgaan gestelde termijn aan te vullen. Van een onvolledige of ongenoegzame aanvraag is onder andere sprake indien onvoldoende gegevens of bescheiden worden verstrekt om een goede beoordeling van de aanvraag mogelijk te maken. Gelet op artikel 4:2, tweede lid, van de Awb, gaat het daarbij om gegevens die voor de beslissing op de aanvraag nodig zijn en waarover de aanvrager redelijkerwijs de beschikking kan krijgen.

6.2.

6.3.

De rechtbank heeft wat in 6.2 is overwogen niet onderkend. Aangevallen uitspraak 3 dient daarom te worden vernietigd. Doende wat de rechtbank zou behoren te doen, zal de Raad het beroep gegrond verklaren en het bestreden besluit 3 vernietigen. Vervolgens moet worden bezien welk vervolg hieraan wordt gegeven. De Raad ziet aanleiding om, met het oog op de definitieve beslechting van het geschil, zelf in de zaak te voorzien.

6.4.

De hier te beoordelen periode loopt van 24 februari 2016 tot en met 12 september 2016.

6.5.

Indien een eerdere aanvraag om periodieke bijstand is afgewezen en de betrokkene een nieuwe aanvraag indient gericht op het verkrijgen van bijstand met ingang van een later gelegen datum, ligt het op de weg van de aanvrager om aan te tonen dat sprake is van een wijziging van omstandigheden in die zin dat hij op dat latere tijdstip wel voldoet aan de voorwaarden voor het recht op bijstand.

6.6.

Daarin zijn appellanten niet geslaagd. Zij zijn in gebreke gebleven voldoende inzicht te bieden in hun financiële situatie. Appellanten hebben de onduidelijkheden die bestaan, met name over de wijze waarop zij in februari 2015 de contante betaling voor de aanschaf van een BWM 550ix en tot en met 8 september 2015 de aankoop van de luxe goederen hebben gefinancierd, niet weggenomen. De stelling dat de aangeschafte auto niet van appellant maar van de zus van appellante (zuster) is, wat hier ook van zij, laat onverlet dat de garagehouder die de auto op 14 februari 2015 heeft verkocht appellant als koper en contante betaler van de auto heeft herkend en dat de daarbij ingeruilde BMW 535D op naam van appellant stond. Bovendien komt de verklaring van de zuster over de aanschaf van de auto niet overeen met de overige bevindingen van het onder 1.2 vermelde onderzoek. De zuster verklaart immers dat zij de auto ergens in Overijssel heeft gekocht, dat zij een andere auto heeft ingeruild en € 20.000,- moest bijbetalen, terwijl uit de factuur van aankoop blijkt dat de auto in Gelderland is gekocht en dat € 19.000,- is bijbetaald, maar bovendien dat zij verklaard heeft dat de aangeschafte auto, die zij één keer per maand tankt, op diesel rijdt, terwijl deze auto volgens het typeaanduiding op de aanschaffactuur op benzine reed. Voorts hebben appellanten hun stelling dat de ouders van appellante de aanschaf van (een deel van) de luxe goederen hebben bekostigd, zoals onder 5.4.2 reeds is overwogen, niet met objectieve en verifieerbare gegevens onderbouwd.

6.7.

De grond dat er zoveel tijd is verstreken dat weer een geheel nieuwe beoordeling moet worden gemaakt, waarbij wat in de periode van 1 mei 2009 tot en met 30 september 2015 heeft plaatsgevonden niet meer van belang is, slaagt niet. Het enkele tijdsverloop tussen de intrekking en de nieuwe aanvragen is niet als wijziging van omstandigheden, als bedoeld in 6.5 aan te merken. Bovendien rechtvaardigt de hoogte van de bedragen die gemoeid waren met de aanschaf van de auto en de luxe goederen dat appellanten ook bijna een jaar na de intrekking van de bijstand nog duidelijkheid dienen te verschaffen over hun financiële positie voorafgaand aan de aanvragen.

6.8.

Uit 6.6 en 6.7 volgt dat appellanten onvoldoende duidelijkheid hebben verschaft over hun financiële situatie waardoor het recht op bijstand niet kan worden vastgesteld.

6.9.

Gelet op 6.3 en 6.8 zal de Raad de besluiten tot buiten behandelingstelling van de aanvragen van 24 februari 2016 en 12 april 2016 herroepen en bepalen dat de aanvragen om bijstand worden afgewezen.