Centrale Raad van Beroep, 17-09-2020, ECLI:NL:CRVB:2020:2215, 18/4128 ANW

1.1.

Appellante, geboren op [geboortedatum 1] 1978, is op [trouwdatum] 2009 gehuwd met [naam echtgenoot] ( [echtgenoot] ). [echtgenoot] is op [sterfdatum] 2010 overleden. Na zijn overlijden is appellante door middel van postmortale inseminatie zwanger geraakt van [echtgenoot] en op [geboortedatum 2] 2013 is hun zoon [naam zoon] ( [zoon] ) geboren. Het vaderschap van [echtgenoot] is vastgesteld bij beschikking van de rechtbank Oost-Nederland van 1 maart 2013. Op 21 oktober 2016 heeft appellante een aanvraag gedaan voor een nabestaandenuitkering op grond van de Algemene nabestaandenwet (Anw).

1.2.

Bij besluit van 26 oktober 2016 heeft de Svb deze aanvraag afgewezen, omdat appellante niet voldoet aan de voorwaarden voor het recht op nabestaandenuitkering als bepaald in artikel 14 van de Anw.

1.3.

Bij beslissing op bezwaar van 23 januari 2017 (bestreden besluit) is het bezwaar van appellante tegen het besluit van 26 oktober 2016 ongegrond verklaard. Volgens de Svb heeft appellante op grond van artikel 14 van de Anw in verbinding met artikel 5 van de Anw geen recht op nabestaandenuitkering, omdat [zoon] niet voor of op de dag van overlijden van [echtgenoot] is geboren en appellante op de dag van overlijden ook niet zwanger was van [zoon] . Zij voldoet daarom niet aan de in die artikelen genoemde voorwaarden.

3.1.

In hoger beroep heeft appellante herhaald dat in de Anw een ongerechtvaardigd onderscheid wordt gemaakt naar het moment van geboorte van het kind of ontstaan van de zwangerschap, waardoor zij anders wordt behandeld dan andere weduwen met een kind van een overleden partner. Zij heeft zich daarbij beroepen op de in artikel 14 van het EVRM, artikel 1 van het Twaalfde Protocol bij het EVRM en artikel 26 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten (IVBPR) opgenomen discriminatieverboden. Haar situatie is vergelijkbaar met die van weduwen wier kind wel is geboren of verwekt voor het overlijden van de partner, omdat ook appellante door het overlijden van haar partner alleen de zorg draagt voor hun kind. Hieraan kan niet afdoen dat appellante wist dat ze er alleen voor zou komen te staan, omdat dat ook het geval is bij een vrouw die zwanger wordt van een partner die terminaal ziek is, terwijl die vrouw wel recht heeft op een uitkering. [zoon] is een eigen kind van appellante en van [echtgenoot] in de zin van het Burgerlijk Wetboek (BW) en hij moet gelijk behandeld worden met een kind dat wel is geboren of verwekt voor het overlijden van de vader. Er is sprake van een bijzondere situatie die niet is voorzien door de wetgever, omdat de wetgever bij de invoering van de Anw geen rekening heeft gehouden en ook niet kon houden met de mogelijkheid van postmortale inseminatie, omdat deze mogelijkheid pas sinds 1 september 2002 met de inwerkingtreding van de Embryowet wettelijk is vastgelegd. Deze bijzondere situatie heeft de wetgever niet in zijn belangenafweging verdisconteerd, waardoor van de wet kan worden afgeweken en het hiaat door de rechter kan worden ingevuld. Verder heeft appellante nog betoogd dat de weigering om haar een nabestaandenuitkering toe te kennen in strijd komt met artikel 8 van het EVRM, omdat zij wordt beperkt in de uitoefening van haar gezinsleven. Door het ontbreken van een nabestaandenuitkering moet zij meer uren werken die zij anders aan de zorg voor haar zoon had kunnen besteden.

3.2.

De Svb heeft betoogd dat de situatie van appellante niet gelijk is aan die van weduwen die zwanger waren op de dag van het overlijden van de echtgenoot, dan wel waarbij het kind is geboren vóór of op de dag van het overlijden van de verzekerde. De Anw is bedoeld voor nabestaanden die op het moment van overlijden van hun partner bijzonder economisch afhankelijk van hun partner zijn en een financiële tegemoetkoming nodig hebben, aangezien zij er onverwacht alleen voor zijn komen te staan. Zij hebben niet kunnen anticiperen op het overlijden van hun partner. Dit is bij appellante niet het geval. Nu er geen sprake is van gelijke gevallen, wordt niet toegekomen aan de vraag of er sprake is van een ongerechtvaardigd onderscheid.

4.1.

Tussen partijen is niet in geschil dat appellante een nabestaande is in de zin van de Anw. Wel is in geschil of appellante recht heeft op nabestaandenuitkering op grond van die wet.

4.3.

Het beroep dat appellante heeft gedaan op artikel 8 van het EVRM slaagt niet. Niet is in geschil dat appellante met haar zoon [zoon] een gezinsleven heeft als bedoeld in dat artikel. Artikel 8 van het EVRM noch enig ander artikel van dat verdrag garandeert een recht op een socialezekerheidsuitkering. Niet gebleken is dat met de weigering om een nabestaandenuitkering toe te kennen een inmenging heeft plaatsgevonden in het gezinsleven van appellante.

4.4.

Met betrekking tot het beroep dat appellante heeft gedaan op de algemene rechtsbeginselen, overweegt de Raad, onder verwijzing naar het arrest van de Hoge Raad van 14 april 1989 (Harmonisatiewetarrest; AB 1989, 207) dat het de rechter niet is toegestaan wetten in formele zin, zoals in casu de Anw, te toetsen aan algemene rechtsbeginselen en dat de rechter voorts niet mag treden in een belangenafweging welke reeds door de wetgever is verricht of geacht moet worden te zijn verricht. Dat er sprake zou zijn van bijzondere niet door de wetgever verdisconteerde omstandigheden, welke volgens diezelfde rechtspraak aanleiding kunnen vormen strikte wetstoepassing achterwege te laten wanneer die toepassing in strijd zou komen met een fundamenteel rechtsbeginsel, is in dit geval niet gebleken. De stelling van appellante dat de wetgever geen rekening heeft gehouden met de sinds 2002 bestaande bijzondere mogelijkheid van postmortale inseminatie, zal op zich juist zijn, maar leidt er niet toe dat hierbij sprake is van niet (impliciet) verdisconteerde omstandigheden. De Raad begrijpt de bijzondere omstandigheden waarin appellante zich bevindt en de emotionele waarde die zij hecht aan een nabestaandenuitkering, maar de Anw is een overlijdensrisicoverzekering waarbij de situatie op het moment van het overlijden van de verzekerde bepalend is voor het recht op uitkering. De wetgever heeft, afgezien van de uitzondering in artikel 14, derde lid, van de Anw, voor situaties waarin de arbeidsgeschikte nabestaande op het moment van overlijden van de verzekerde geen zorgplicht heeft voor zijn kind, geen recht op nabestaandenuitkering willen doen ontstaan, ongeacht de oorzaak van het ontbreken van die zorgplicht.

4.5.

Uit 4.1 tot en met 4.4 volgt dat de rechtbank terecht het bestreden besluit waarbij aan appellante een nabestaandenuitkering op grond van de Anw is geweigerd, in stand heeft gelaten. Het hoger beroep slaagt daarom niet en de aangevallen uitspraak moet worden bevestigd.