Centrale Raad van Beroep, 07-06-2021, ECLI:NL:CRVB:2021:1388, 18/5491 PW

Appellante ontving sinds 1 oktober 1999 bijstand, laatstelijk op grond van de Participatiewet (PW) naar de norm voor een alleenstaande. Sinds 1 januari 2012 ontving appellante wisselende inkomsten uit werkzaamheden bij een zorginstelling. Het college bracht deze inkomsten maandelijks in mindering op de bijstand van appellante. Sinds 1 januari 2013 deed het college dit door maandelijks een geschat bedrag aan inkomsten op de bijstand in mindering te brengen.

Op 20 juni 2017 heeft appellante het college verzocht de bijstand te beëindigen, omdat haar inkomsten bij de zorginstelling hoger waren dan de voor haar geldende bijstandsnorm. Naar aanleiding van dit verzoek heeft een medewerker van de afdeling Werk en Inkomen van de gemeente Rotterdam een onderzoek ingesteld naar de rechtmatigheid van de aan appellante verleende bijstand. In dat kader heeft de medewerker onder meer dossieronderzoek gedaan, Suwinet geraadpleegd en gegevens bij appellante opgevraagd. De bevindingen van het onderzoek zijn neergelegd in een rapport van 24 juli 2017.

Bij besluit van 24 juli 2017 heeft het college de bijstand van appellante met ingang van 1 juli 2017 ingetrokken omdat appellante inkomsten boven de voor haar geldende bijstandsnorm ontving. Tegen dit besluit heeft appellante geen bezwaar gemaakt.

Naar aanleiding van de onderzoeksresultaten heeft het college bij besluit van 27 november 2017, na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 8 februari 2018 (bestreden besluit 1), de bijstand over de periode van 1 juli 2014 tot en met 30 juni 2017 herzien en de over die periode gemaakte kosten van bijstand tot een bedrag van € 18.653,92 van appellante teruggevorderd. Aan bestreden besluit 1 ligt ten grondslag dat appellante de op haar rustende inlichtingenverplichting heeft geschonden doordat zij onvolledige, onjuiste of geen informatie heeft verstrekt over haar inkomsten uit arbeid.

Bij besluit van 3 januari 2018, na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 11 april 2018 (bestreden besluit 2), heeft het college het op 31 december 2017 nog openstaande terugvorderingsbedrag over het jaar 2017 van € 2.419,28 gebruteerd met € 1.393,50, tot in totaal € 3.812,78. Aan dit besluit ligt ten grondslag dat appellante het terugvorderingsbedrag op 31 december 2017 nog niet had terugbetaald, en dat geen sprake is van een vordering die buiten toedoen van appellante is ontstaan.

Bij besluit van 1 maart 2018 heeft het college de bijstand van appellante over de periode van 1 maart 2013 tot en met 30 juni 2014 herzien en de over die periode gemaakte kosten van bijstand tot een bedrag van € 3.255,44 teruggevorderd. Appellante heeft tegen dit besluit geen bezwaar gemaakt.

Bij twee afzonderlijke besluiten van 14 maart 2018, na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 10 juli 2018 (bestreden besluit 3), heeft het college appellante boetes opgelegd van € 598,99 (boete 1) en van € 2.689,20 (boete 2). Aan boete 1 ligt ten grondslag dat appellante de op haar rustende inlichtingenverplichting heeft geschonden doordat zij haar inkomsten over de periode van 1 maart 2013 tot en met 30 juni 2014 niet heeft doorgegeven. Aan boete 2 ligt ten grondslag dat appellante de op haar rustende inlichtingenverplichting heeft geschonden doordat zij haar inkomsten over de periode van 1 juli 2014 tot en met 31 december 2016 niet heeft doorgegeven. Hierbij heeft het college rekening gehouden met een gedeelde verwijtbaarheid.

Bij aangevallen uitspraak 1 heeft de rechtbank de beroepen tegen bestreden besluit 1 en bestreden besluit 2 ongegrond verklaard.

Bij aangevallen uitspraak 2 heeft de rechtbank het beroep tegen bestreden besluit 3 ongegrond verklaard.

3. In hoger beroep heeft appellante zich op de hierna te bespreken gronden tegen de aangevallen uitspraken gekeerd.

4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

De te beoordelen periode loopt van 1 juli 2014 tot en met 30 juni 2017.

Herziening van bijstand is een voor de betrokkene belastend besluit. Daarom rust de bewijslast om aannemelijk te maken dat aan de voorwaarden voor herziening is voldaan in beginsel op de bijstandverlenende instantie. Dit betekent dat de bijstandverlenende instantie de nodige kennis over de relevante feiten moet verzamelen.

Appellante heeft aangevoerd dat zij haar inlichtingenverplichting niet heeft geschonden. Het college was ervan op de hoogte dat appellante werkzaamheden verrichtte bij een zorginstelling en daaruit inkomsten genoot. Appellante heeft regelmatig haar loonstroken verstrekt, misschien niet maandelijks maar in ieder geval wel halfjaarlijks. De inkomsten van appellante heeft het college met een fictief bedrag ook in mindering gebracht op de bijstand van appellante. Indien bepaalde loonstroken niet tijdig zouden zijn ingeleverd, zou dit al eerder bekend moeten zijn geweest bij het college. Deze beroepsgrond slaagt niet.

Uit 4.3 volgt dat appellante de inlichtingenverplichting niet volledig is nagekomen, omdat zij de door haar feitelijk ontvangen inkomsten niet heeft gemeld bij het college. Niet in geschil is dat dit ertoe heeft geleid dat haar tot een te hoog bedrag aan bijstand is verleend.

Het voorgaande betekent dat het college op grond van artikel 54, derde lid, van de PW verplicht was de bijstand te herzien.

Wat onder 4.4 en 4.5 is overwogen brengt mee dat het college op grond van artikel 58, eerste lid, van de PW verplicht was de kosten van te veel verleende bijstand terug te vorderen.

Appellante heeft aangevoerd dat het college toepassing had moeten geven aan de zogeheten zesmaandenjurisprudentie. De zesmaandenjurisprudentie houdt – kort gezegd ‒ in dat een bestuursorgaan de bevoegdheid tot terugvordering niet mag uitoefenen voor zover de terugvordering betrekking heeft op bedragen die zijn betaald meer dan zes maanden na de ontvangst van een voldoende concreet signaal waaruit het bestuursorgaan had moeten afleiden dat ten onrechte of te veel wordt uitbetaald. Deze beroepsgrond slaagt niet.

Het college kan op grond van artikel 58, vijfde lid, van de PW de bijstand bruto, dus inclusief loonbelasting en premies volksverzekering, terugvorderen, omdat de bijstandverlenende instantie door tijdsverloop de al afgedragen loonbelasting en premies volksverzekering niet meer met de Belastingdienst kan verrekenen.

Appellante heeft aangevoerd dat het college in haar geval geen gebruik mocht maken van zijn bevoegdheid om de netto vordering te verhogen met afgedragen loonbelasting en premies omdat, kort weergegeven, de vordering door toedoen van het college is ontstaan. Deze beroepsgrond slaagt deels. Daartoe wordt het volgende overwogen.

Uit 4.9 volgt dat het hoger beroep tegen aangevallen uitspraak 1 ten dele slaagt. Gelet hierop moet die uitspraak worden vernietigd voor zover daarbij het beroep tegen bestreden besluit 1 ongegrond is verklaard. Doende wat de rechtbank zou behoren te doen, zal de Raad bestreden besluit 1 wegens strijd met de artikelen 3:2 en 7:12, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) vernietigen voor zover het gaat over de hoogte van de terugvordering.

Met inachtneming van 4.9 en 4.10 zal een nieuwe berekening van het terug te vorderen bedrag moeten worden gemaakt en dat bedrag moeten worden beperkt tot het bedrag van de netto vordering over de periode van 1 januari 2014 tot en met 31 december 2016 en de bruto vordering over 2017. Nu het hier gaat om een financiële uitwerking die de Raad zelf niet kan maken, zal het college worden opgedragen opnieuw te beslissen op het bezwaar van appellante tegen het besluit van 27 november 2017 voor zover het de hoogte van de terugvordering betreft. Met het oog op een efficiënte afdoening van het geschil bestaat aanleiding om met toepassing van artikel 8:113, tweede lid, van de Awb te bepalen dat tegen het nieuwe besluit slechts bij de Raad beroep kan worden ingesteld. Voor het overige zal aangevallen uitspraak 1 in stand blijven.

Appellante heeft aangevoerd dat zij de inlichtingenverplichting niet heeft geschonden. Deze grond slaagt niet. Uit 4.3 en 4.4 volgt dat het college heeft aangetoond dat appellante de op haar rustende inlichtingenverplichting heeft geschonden door geen melding te maken van de door haar in de periode van 1 juli 2014 tot en met 30 juni 2017 daadwerkelijk ontvangen inkomsten uit arbeid. Dat is niet anders in de periode van 1 maart 2013 tot 1 juli 2014. Wat onder 4.3 en 4.4 is overwogen, geldt ook voor deze periode.

Naar aanleiding van de uitspraak van 4 augustus 2020, ECLI:NL:CRVB:2020:1525, heeft het college in hoger beroep een nader standpunt ingenomen, namelijk dat in dit geval bij de vaststelling van de hoogte van beide boetes rekening moet worden gehouden met de draagkracht van appellante in die zin dat bij de berekening daarvan uitgegaan moet worden van een beslagvrije voet van 95% van de toepasselijke bijstandsnorm. Volgens het college moeten beide boetes, rekening houdend met de draagkracht van appellante en een verminderde verwijtbaarheid, worden vastgesteld op elk € 320,-.

Aangezien het college een nader standpunt heeft ingenomen over de hoogte van de boetes, moet aangevallen uitspraak 2, waarbij bestreden besluit 3 in stand is gelaten, worden vernietigd. Ook om een andere reden dient deze uitspraak te worden vernietigd. Daartoe wordt het volgende overwogen.

Uit 4.14.1 en 4.14.2 volgt dat, naast boete 1, niet ook een boete kan worden opgelegd voor het niet aan het college doorgeven van de door appellante in de periode van 1 juli 2014 tot en met 31 december 2016 verkregen inkomsten. Dit betekent dat het college ten onrechte boete 2 heeft opgelegd.

Hieruit volgt dat het hoger beroep tegen aangevallen uitspraak 2 slaagt, zodat die uitspraak moet worden vernietigd. Doende wat de rechtbank zou behoren te doen zal de Raad het beroep tegen bestreden besluit 3 gegrond verklaren en dat besluit vernietigen wegens strijd met artikel 5:43 van de Awb. Het besluit van 14 maart 2018 waarbij boete 1 is opgelegd, wordt herroepen voor zover het de hoogte van de boete betreft, omdat het nadere standpunt van het college ertoe leidt dat de hoogte van de boete moet worden vastgesteld op een lager bedrag. Met toepassing van artikel 8:72a van de Awb zal de Raad boete 1 vaststellen op een bedrag van € 320,-, aangezien een boete tot dat bedrag hier passend en geboden is. Het besluit van 14 maart 2018, waarbij boete 2 is opgelegd, wordt herroepen wegen strijd met artikel 5:43 van de Awb.