Centrale Raad van Beroep, 01-07-2021, ECLI:NL:CRVB:2021:1844, 19/415 WW

Appellante heeft in hoger beroep – samengevat - naar voren gebracht dat het haar niet redelijkerwijs duidelijk kon zijn dat zij haar verblijf in Zweden moest doorgeven. Daardoor wist zij niet dat zij ten onrechte WW-uitkering ontving tijdens haar verblijf in Zweden. Zij heeft op 28 april 2017 tweemaal contact gehad met het KCC in verband met haar voornemen om naar Zweden te verhuizen en over haar activiteiten in Zweden om dat voor te bereiden. Volgens appellante heeft het KCC haar vragen onjuist dan wel onvolledig beantwoord. Haar is niet verteld dat verblijf in het buitenland anders dan door vakantie zou leiden tot een uitsluiting van het recht op WW-uitkering. Er is alleen gezegd dat ze contact moest opnemen met het Uwv als een verhuisdatum bekend was. Als het KCC haar vragen wel juist zou hebben beantwoord en zij over de gevolgen van haar verblijf in Zweden wel volledig was geïnformeerd, was appellante niet zo vaak naar Zweden gegaan, anders dan voor vakantie, en had zij de dagen dat zij daar wel verbleef doorgegeven. Appellante heeft haar verzoek om medewerkers van het Uwv als getuigen te horen herhaald, omdat zij kunnen verklaren welke informatie aan haar is verstrekt. Gelet op het buitenwettelijk beleid van het Uwv is de herziening met terugwerkende kracht volgens appellante onrechtmatig. Daarom kan de terugvordering ook niet in stand blijven.

Ten aanzien van de boete heeft appellante aangevoerd dat deze onrechtmatig is omdat er geen, dan wel verminderd, sprake is van verwijtbaarheid. Het Uwv heeft de indruk gewekt dat appellante haar verblijf in Zweden pas zou moeten melden als zij een definitieve verhuisdatum had. Daarbij heeft het Uwv volgens appellante ook niet gereageerd op de reeds aanwezige informatie waaruit kon worden geconcludeerd dat appellante al eerder in Zweden verbleef. Het Uwv heeft volgens appellante het onderscheid tussen wonen en verblijven in het buitenland niet duidelijk gemaakt.

Met betrekking tot de intrekking van de toestemming voor export van de WW-uitkering is de rechtbank volgens appellante ten onrechte niet inhoudelijk ingegaan op het beroep op het evenredigheids- of proportionaliteitsbeginsel. Appellante heeft aangevoerd dat het geheel intrekken van deze toestemming wegens het eerdere vertrek van appellante naar Zweden niet evenredig of proportioneel is. Nu appellante haar verzoek om toestemming van export al voor haar (eerdere) vertrek had ingediend heeft zij voldaan aan de voorwaarden voor export van de WW-uitkering vanaf deze eerdere datum.

Voor het wettelijk kader wordt verwezen naar de bijlage bij deze uitspraak.

Tussen partijen is in de eerste plaats in geschil of het Uwv terecht de WW-uitkering van appellante heeft herzien voor de perioden waarin zij in Zweden verbleef. In de WW is bepaald dat de werknemer die buiten Nederland woont of verblijf houdt anders dan wegens vakantie, geen recht heeft op uitkering. Deze uitsluitingsgrond geldt ook bij verplaatsing tussen lidstaten van de Europese Unie, zoals in dit geval tussen Nederland en Zweden. Ook het HvJEU heeft een dergelijke uitsluitingsgrond, gezien de ratio daarvan, in beginsel in overeenstemming met het Unierecht geacht¹. De in het bestreden besluit genoemde perioden van verblijf in Zweden zijn door appellante niet bestreden. Centraal staat de vraag of het appellante redelijkerwijs duidelijk kon zijn dat zij haar verblijf in Zweden aan het Uwv moest melden en dat door dit niet te doen haar uitkering niet juist was vastgesteld.

Evenals de rechtbank is de Raad van oordeel dat het appellante redelijkerwijs duidelijk kon zijn dat zij haar verblijf in Zweden moest melden. In het besluit van 5 april 2017, waarin aan appellante een WW-uitkering per 3 april 2017 is toegekend, is gewezen op de plichten die zij als uitkeringsgerechtigde heeft. Voor een overzicht van die plichten is verwezen naar de website van het Uwv. Ook is vermeld dat appellante wijzigingen in haar situatie moet doorgeven. Appellante heeft niet aangevoerd dat het voor haar niet mogelijk was om de website van het Uwv te raadplegen en daar zijn ook geen aanwijzingen voor.

Verder blijkt uit het dossier dat appellante op 28 april 2017 twee keer contact heeft gezocht met het KCC van het Uwv. Volgens de door het Uwv overgelegde gespreksverslagen zijn door appellante de volgende vragen gesteld: “Wat gebeurt er met mijn WW-uitkering als ik naar het buitenland ga om een andere reden dan vakantie?” en “In welke situatie hoef ik niet te solliciteren?”. Uit die gespreksverslagen blijkt alleen dat het Uwv de vragen heeft beantwoord, maar niet wat de precieze inhoud was van die antwoorden. Het Uwv heeft wel zogenoemde contentantwoorden toegezonden, standaardantwoorden uit een handboek, die bij dergelijke vragen normaal gesproken door de KCC-medewerkers als antwoord moeten worden gegeven. Een contentantwoord op de eerste vraag van appellante is dat als zij naar het buitenland gaat voor een andere reden dan vakantie, de WW-uitkering stopt vanaf de dag dat zij vertrekt uit Nederland. En verder dat zij dat moet melden binnen één week nadat dit bij haar bekend had kunnen zijn. Volgens appellante heeft het Uwv haar zo’n duidelijk antwoord niet gegeven, omdat zij anders niet naar Zweden zou zijn gegaan. Het verzoek van appellante om de KCC-medewerkers als getuigen te horen, heeft de Raad afgewezen. Hierbij is appellante nog wel gewezen op de mogelijkheid zelf getuigen op te roepen. Ter zitting heeft de gemachtigde van appellante te kennen gegeven dat ook hij het in dit stadium niet meer zinvol acht deze getuigen te horen.

De Raad volgt appellante niet in haar betoog dat zij door het Uwv onjuist is geïnformeerd of op het verkeerde been is gezet en dat zij daardoor niet wist dat zij haar verblijf in Zweden moest melden. De vragen die appellante heeft gesteld waren eenvoudig van aard. Het is niet aannemelijk dat appellante daarbij door het Uwv verkeerd is voorgelicht. Hoewel niet valt uit te sluiten dat de informatie niet volledig volgens de contentantwoorden is gegeven of dat appellante de informatie niet goed heeft begrepen, zijn er geen aanknopingspunten in het dossier dat aan appellante zou zijn verteld dat zij haar verblijf in Zweden niet hoeft te melden of dat dit verblijf geen gevolgen heeft voor haar uitkering totdat zij definitief is verhuisd.

Nu appellante niet aannemelijk heeft gemaakt dat het Uwv haar verkeerde of onvolledige informatie heeft gegeven, is de Raad met de rechtbank van oordeel dat het appellante redelijkerwijs duidelijk had moeten zijn dat haar verblijf in Zweden relevant was en zij ten onrechte tijdens dit verblijf in Zweden een WW-uitkering kreeg. Niet gebleken is dat het Uwv zijn buitenwettelijk begunstigend beleid zoals vervat in artikel 3 van de Beleidsregels schorsing, opschorting, intrekking en herziening uitkeringen 2006, in dit geval niet consistent heeft toegepast. Het Uwv was daarom verplicht de WW-uitkering van appellante te herzien en de teveel betaalde uitkering van haar terug te vorderen. Tegen het bedrag van de terugvordering heeft appellante geen gronden aangevoerd, zodat wordt geconcludeerd dat de teveel uitbetaalde WW-uitkering terecht in zijn geheel is teruggevorderd.

Uit het voorgaande volgt dat appellante de inlichtingenplicht heeft geschonden en dat haar hiervan een verwijt kan worden gemaakt. Het Uwv is daarom verplicht appellante een boete op te leggen. Het Uwv is uitgegaan van “gewone” verwijtbaarheid en heeft de boete vastgesteld op 50% van het benadelingsbedrag. De Raad sluit zich aan bij het oordeel van de rechtbank dat er geen concrete feiten of omstandigheden zijn om de boete verder te matigen. Tegen het bedrag van de boete heeft appellante ook in hoger beroep geen specifieke gronden aangevoerd.

Pas naar aanleiding van vragen van de Raad heeft het Uwv zich op het standpunt gesteld dat appellante al ruim voor 30 oktober 2017, de datum waarop ze de export van de WW-uitkering heeft aangevraagd, woonplaats had in Zweden. Het Uwv heeft hiervoor van belang geacht dat appellante ook al voor 30 oktober 2017 langere perioden in Zweden verbleef en dat ze de intentie had naar Zweden te verhuizen. De Raad is het niet met het Uwv eens en oordeelt op grond van het volgende dat appellante pas vanaf 16 november 2017 woonplaats had in Zweden.

Appellante bevond zich in een grensoverschrijdende situatie, op welke situatie Vo 883/2004 en Vo 987/2009 van toepassing zijn. Op grond van artikel 1, sub j en sub k, van Vo 883/2004 wordt onder woonplaats verstaan de plaats waar een persoon pleegt te wonen. Onder verblijfplaats wordt verstaan de tijdelijke verblijfplaats. Beide begrippen hebben een autonome, communautaire betekenis.

De Raad heeft al in veel uitspraken verwezen naar vaste rechtspraak van het HvJEU waarin het begrip “woonplaats” binnen de toepassing van Vo 883/2004 wordt uitgelegd². Met het begrip “woonplaats” wordt gedoeld op de lidstaat waar de betrokkene zijn normale woonplaats heeft en waar zich ook het gewone centrum van zijn belangen bevindt. In het bijzonder dient te worden gelet op de gezinssituatie van de betrokkene, de redenen waarom hij naar een ander land is gegaan, de duur en bestendigheid van zijn verblijf aldaar, of hij een vaste werkkring heeft, alsmede de intentie van de betrokkene zoals die uit alle omstandigheden blijkt. Het begrip woonplaats in een lidstaat sluit niet uit dat de betrokkene een tijdelijke verblijfplaats in een andere lidstaat heeft.

Volgens het HvJEU kan een persoon, voor de toepassing van beide Verordeningen, echter niet tegelijkertijd beschikken over twee normale woonplaatsen op het grondgebied van twee verschillende lidstaten. De in de rechtspraak van het HvJEU neergelegde factoren die in aanmerking moeten worden genomen bij de vaststelling van de normale woonplaats van een persoon, zijn nu verwoord in artikel 11, eerste lid, van Vo 987/2009. Deze opsomming is echter niet uitputtend en voorziet niet in een rangorde. Het is aan de nationale rechter om, gelet op alle relevante elementen in het dossier, te beoordelen waar zich de normale woonplaats van de betrokkene bevindt. Hierbij zijn niet de formele indicaties, zoals inschrijving in een gemeentelijk inwonersregister, doorslaggevend, maar zijn de concrete feiten en omstandigheden bepalend voor de vraag of betrokkene ten tijde in geding het gewone centrum van zijn belangen in een andere lidstaat dan Nederland had.

Voor de beantwoording van de vraag waar appellante haar woonplaats en dus het centrum van haar belangen had, zijn de volgende feiten en omstandigheden van belang. Appellante en haar partner woonden in een koopappartement in Amsterdam. Het kantoor in Nederland waar de partner van appellante werkte, werd opgeheven. Hij is vervolgens per 1 mei 2017 in dienst is getreden bij een Zweedse werkgever voor wie hij werkzaamheden is gaan verrichten in Stockholm. Hierbij is een proefperiode van een half jaar afgesproken. Per 7 mei 2017 is de partner van appellante inschreven in Zweden op het adres van familieleden van appellante, waar hij ook woonde. Als appellante in Zweden verbleef, woonde zij ook bij die familie. Als zij in Nederland was, woonde zij in het gezamenlijk koopappartement in Amsterdam. Ter zitting is bevestigd dat dit appartement met het oog op een definitieve verhuizing naar Zweden te huur is aangeboden met ingang van 1 december 2017. Het appartement is echter op verzoek van de nieuwe bewoners al verhuurd met ingang van 13 november 2017. Vervolgens is appellante op 16 november 2017 naar Zweden vertrokken. Appellante had in 2017 nog diverse banden met Nederland, zoals bankrekeningen, een zorgverzekering, andere verzekeringen en abonnementen. Op 12 december 2017 heeft zij zich ingeschreven bij de Zweedse autoriteiten.

Gelet op alle feiten en omstandigheden stelt de Raad vast dat appellante niet eerder dan op 16 november 2017 het centrum van haar belangen en dus haar woonplaats naar Zweden heeft verplaatst. Weliswaar verbleef appellante vanaf juli 2017 gedurende langere perioden feitelijk in Zweden, maar dit verblijf had tot de definitieve verhuizing naar Zweden nog geen bestendig karakter. In deze situatie merkt de Raad de datum 16 november 2017 aan als omslagpunt voor het verleggen van de woonplaats naar Zweden. Appellante had toen niet meer de beschikking over duurzame woonruimte in Nederland en is op die dag definitief naar Zweden vertrokken. Het centrum van haar belangen lag vanaf dat moment in Zweden.

Van fraude of misbruik van het Unierecht is mede om die reden geen sprake. De Raad is ook overigens niet gebleken dat appellante door haar handelen of nalaten het oogmerk heeft gehad om door misbruik van het Unierecht een ongerechtvaardigd voordeel te verkrijgen.

Op grond van artikel 64 van Vo 883/2004 kan een werkloze die recht heeft op een werkloosheidsuitkering, die uitkering voor drie maanden behouden als hij naar een andere lidstaat gaat om werk te zoeken. Aan dit recht op export van uitkering zijn enkele voorwaarden en beperkingen verbonden. Om een beroep te kunnen doen op dit recht op export moet de werkloze het bevoegde orgaan hiervan voor vertrek naar de andere lidstaat in kennis stellen. Dit staat in artikel 55, eerste lid, van Vo 987/2009.

Appellante heeft op 30 oktober 2017 aan het Uwv (het bevoegde orgaan) gemeld dat zij vanaf 1 december 2017 met behoud van haar WW-uitkering in Zweden naar werk wilde zoeken. Zoals hierboven is vastgesteld, is appellante op 16 november 2017 naar Zweden vertrokken, zodat zij het Uwv vóór haar vertrek heeft laten weten dat zij naar een andere lidstaat ging om werk te zoeken. Appellante had op 16 november 2017 nog recht op een WWuitkering en dus een te exporteren WW-recht.

Op 24 november 2017 heeft het Uwv appellante een U2-formulier toegestuurd waarmee zij zich bij het Zweedse orgaan kon inschrijven als werkzoekende. In dit formulier is vermeld dat zij met behoud van haar WW-uitkering van 1 december 2017 tot 28 februari 2017 in Zweden naar werk mocht zoeken. Volgens het Uwv is alleen toestemming gegeven om met behoud van uitkering in Zweden naar werk te zoeken vanaf 1 december 2017 en kan een aanvrager pas vertrekken als de toestemming is gegeven en het U2-formulier is ontvangen. De toestemming is gegeven op 24 november 2017 zodat appellante voordat de toestemming is gegeven al was vertrokken en daarom, volgens het Uwv, geen beroep kan doen op artikel 64 van Vo 883/2004.

De Raad stelt vast dat het Uwv hiermee een strengere maatstaf hanteert dan in de Verordeningen 883/2004 en 987/2009 is opgenomen. In de Verordeningen is van een toestemmingsvereiste geen sprake. Dit heeft het Uwv ter zitting van de Raad ook bevestigd. In artikel 55, eerste lid, van Vo 987/2009 staat alleen dat de betrokkene die van het recht op export van de werkloosheidsuitkering gebruik wil maken, het bevoegde orgaan voor vertrek in kennis moet stellen van het voornemen om in een andere lidstaat naar werk te zoeken. Dat appellante eerst 1 december 2017 als vertrekdatum aan het Uwv heeft doorgegeven en vervolgens twee weken eerder is vertrokken, maakt niet dat niet aan de voorwaarden voor export van de uitkering kan zijn voldaan. Hierbij is evenmin van belang dat appellante naar Zweden is vertrokken voordat zij het U2-formulier had ontvangen. Dit blijkt uit artikel 55, tweede lid, van Vo 987/2009. Hierin staat dat de werkloze zich met het U2-formulier als werkzoekende inschrijft bij de diensten voor arbeidsvoorziening van de lidstaat waar hij heen is gegaan. Als die werkloze het bevoegde orgaan wel heeft geïnformeerd vóór zijn vertrek, maar het U2-formulier niet heeft verstrekt aan de dienst voor arbeidsvoorziening, wordt door het orgaan van de lidstaat waarheen de werkloze zich heeft begeven, de nodige informatie ingewonnen bij het bevoegde orgaan.

Hieruit volgt dat appellante aan het vereiste heeft voldaan dat zij het Uwv voor de datum van vertrek in kennis heeft gesteld van haar voornemen om in een andere lidstaat naar werk te zoeken en daarbij ook om een U2-document heeft verzocht.

Wel is het zo dat appellante door haar vertrek op 16 november 2017 niet meer ter beschikking stond van de diensten voor arbeidsvoorziening in Nederland. Zij heeft zich pas op 12 december 2017 ingeschreven als werkzoekende in Zweden. Met inachtneming van artikel 64, eerste lid, aanhef, onder b en c van Vo 883/2004 heeft dit de volgende gevolgen. De periode van drie maanden waarin de werkloze met behoud van WW-uitkering in een andere lidstaat naar werk mag zoeken loopt vanaf de datum dat de werkloze niet langer ter beschikking stond van de diensten voor arbeidsvoorziening van de lidstaat die hij heeft verlaten. Het recht op export van de WW-uitkering loopt dus bij appellante in beginsel vanaf 17 november 2017 tot 17 februari 2018. Omdat appellante zich pas op 12 december 2017 als werkzoekende in Zweden heeft ingeschreven hoeft het Uwv de WW-uitkering van appellante pas uit te betalen vanaf 12 december 2017.