Centrale Raad van Beroep, 06-04-2021, ECLI:NL:CRVB:2021:915, 18/5099 PW

Uit de gegevens van de Dienst Wegverkeer (RDW) bleek dat de volgende auto’s op naam van appellant geregistreerd stonden:

- van 24 juni 2013 tot 27 november 2014 een Volkswagen Golf met kenteken [kenteken A] ;

- van 27 november 2014 tot 19 juni 2015 een Kia Sportage met kenteken [kenteken B] ;

- vanaf 19 juni 2015 een Volkswagen Golf met kenteken [kenteken C] .

De VW Golf met kenteken [kenteken A] is op 22 juni 2013 gekocht bij Autobedrijf [autobedrijf A] te [plaatsnaam] ( [autobedrijf A] ) voor € 16.950,-. De Kia Sportage met kenteken [kenteken B] is op 27 november 2014 gekocht bij [autobedrijf B] ( [autobedrijf B] ) voor € 24.750,-. Daarbij is de VW Golf met kenteken [kenteken A] ingeruild voor € 12.500,-. De VW Golf met kenteken [kenteken C] is op 18 juni 2015 gekocht bij [autobedrijf A] voor € 33.850,-. Daarbij is de Kia Sportage ingeruild voor € 17.500,-.

Op 30 maart 2016 is op de standplaats van de woonwagen van de zoon van appellant een camper zonder kenteken van het merk Mercedes (camper) aangetroffen. Appellant heeft op verzoek van zijn zoon de documenten van de camper, met registratienummer [registratienummer] , overhandigd aan de ambtenaar die het onderzoek ter plaatse uitvoerde. In het kader van het onderzoek is op 31 maart 2016 de verkoper van de camper gehoord.

Op 6 april 2016 heeft de afdeling Toezicht appellant en zijn voormalige echtgenote afzonderlijk gehoord. Appellant heeft over de op zijn naam geregistreerde auto’s verklaard: “U vraagt hoe ik aan het geld ben gekomen. Ik heb na het overlijden van mijn moeder, ongeveer 10 jaar geleden, een erfenis gehad.” Over de aangetroffen camper heeft appellant verklaard dat hij die op 5 of 6 februari 2016 heeft gekocht in België. Hij heeft daarvoor € 36.000,- contant betaald, € 16.000,- als aanbetaling en € 20.000,- bij het afhalen van de camper op 18 februari 2016. Appellant heeft verder verklaard: “U vraagt waar ik het geld van € 36.000,- vandaan heb. Ik heb dat geld geleend van mijn schoondochter uit Iran. Ik heb daar geen schuldbekentenis voor opgemaakt tussen ons.”

De bevindingen van het onderzoek staan in een rapport van 21 juni 2016.

Deze beroepsgrond vergt een beoordeling in drie stappen. De eerste stap is de juridische kwalificatie van de uitlating en/of gedraging waarop de betrokkene zich beroept: kan die uitlating en/of gedraging worden gekwalificeerd als een toezegging? Bij de tweede stap moet de vraag worden beantwoord of die toezegging aan het bevoegde bestuursorgaan kan worden toegerekend. Indien beide vragen bevestigend worden beantwoord, volgt de derde stap: wat is de betekenis van het gewekte vertrouwen bij de uitoefening van de betreffende bevoegdheid?

Wat appellant heeft aangevoerd gaat over de eerste stap. Voor een geslaagd beroep op het vertrouwensbeginsel is in de eerste plaats vereist dat de betrokkene aannemelijk maakt dat van de zijde van de overheid toezeggingen of andere uitlatingen zijn gedaan of gedragingen zijn verricht waaruit de betrokkene in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs kon en mocht afleiden of en, zo ja, hoe het bestuursorgaan in een concreet geval een bevoegdheid zou uitoefenen. Dit volgt uit de uitspraak van 4 maart 2020, ECLI:NL:CRVB:2020:559.

Het besluit van 7 maart 2017 is een uitlating van een bestuursorgaan. Het standpunt van appellant, dat het dagelijks bestuur daarmee heeft toegezegd dat de tot dan toe bekende gegevens geen grond zijn om de bijstand in te trekken, is om de volgende reden niet juist.

Het besluit van 19 december 2016, waarbij de bijstand over de periode van 2 april 2005 tot en met 10 maart 2012 werd ingetrokken, was gebaseerd op de vooronderstelling van het dagelijks bestuur dat appellant op 2 april 2005 een erfenis van € 78.550,- had ontvangen. Dat bedrag was gebaseerd op de som van de voor de auto’s en de camper betaalde bedragen. Uitgaande van dat bedrag heeft het dagelijks bestuur geconlcudeerd dat het vermogen van appellant door de ontvangst van de erfenis de grens van het vrij te laten vermogen had overschreden. Het dagelijks bestuur is van dat besluit teruggekomen bij besluit van 7 maart 2017. Dat besluit is gebaseerd op de mededeling van appellant op 7 februari 2017 dat de erfenis € 1.200,- bedroeg en op de onderbouwing van zijn stelling dat hij de camper heeft gefinancierd met geleend geld. Op grond van die informatie heeft het dagelijks bestuur vastgesteld dat het vermogen van appellant over de periode van 2 april 2005 tot en met 10 maart 2012 de vermogensgrens niet overschreed, zodat de intrekking van de bijstand over die periode ongedaan moest worden gemaakt. Hiermee heeft het dagelijks bestuur niets gezegd over de vraag of het recht op bijstand over een periode daarna, namelijk de periode van 22 juni 2013 tot en met 12 april 2016, was vast te stellen.

Dat het dagelijks bestuur op 7 maart 2017 al op de hoogte was van de aankoop van de voertuigen, maakt nog niet dat appellant erop mocht vertrouwen dat die feiten geen betekenis konden hebben voor de vaststelling van het recht op bijstand over de periode van 22 juni 2013 tot en met 12 april 2016. Het bezit van de voertuigen en de wijze van financiering ervan hadden – zoals appellant zelf ook in zijn bezwaarschrift tegen het besluit van 19 december 2016 heeft opgemerkt – geen betrekking op de periode van 2 april 2005 tot en met 10 maart 2012. Zonder duidelijkheid over de financiering kon het dagelijks bestuur niet vaststellen of appellant in de periode waarin de voertuigen zijn aangeschaft in bijstandbehoevende omstandigheden verkeerde.

Uit het voorgaande volgt dat van een als toezegging te beschouwen uitlating in de zin van 4.2.2 geen sprake is. De beoordeling van de eerste stap brengt dus al mee dat het beroep van appellant op het vertrouwensbeginsel niet slaagt. Appellant kon niet de gerechtvaardigde verwachting hebben dat het dagelijks bestuur de bijstand over de periode van 22 juni 2013 tot en met 12 april 2016 niet zou intrekken. Het was wel, zoals appellant heeft betoogd, op zijn plaats geweest als het dagelijks bestuur hem in het besluit van 7 maart 2017 had meegedeeld dat de tenaamstelling van de auto’s en het bezit van de camper van betekenis konden zijn voor het recht op bijstand over de periode waarin die voertuigen op zijn naam waren geregistreerd en de camper was aangeschaft en dat hierover nog een besluit zou kunnen volgen. Maar dat het dagelijks bestuur dit achterwege heeft gelaten, maakt niet dat het bestreden besluit is genomen in strijd met het vertrouwensbeginsel.

Het dagelijks bestuur heeft betwist dat appellant telefonisch melding heeft gemaakt van de registratie van de auto’s op zijn naam. Uit de overgelegde telefoonnotities die zijn gemaakt in de te beoordelen periode blijkt niet dat appellant op enig moment heeft doorgegeven dat de auto’s op zijn naam waren geregistreerd. Appellant heeft zijn stelling dat hij dit wel heeft gedaan niet onderbouwd met enig concreet gegeven. Daarbij komt dat appellant niets in de weg stond om, zo nodig met behulp van een ander, de kentekenregistraties via het daartoe bestemde formulier aan het dagelijks bestuur door te geven. Dat appellant zijn meldingen niet kan bewijzen, komt daarom voor zijn risico.

Appellant heeft gesteld dat het risico op dit punt bij het dagelijks bestuur hoort te liggen, omdat hij met het dagelijks bestuur had afgesproken dat hij gegevens telefonisch mocht doorgeven omdat hij analfabeet is. Ook deze stelling heeft het dagelijks bestuur betwist en ook hierover heeft appellant geen enkel concreet gegeven overgelegd. Van de juistheid van die stelling kan daarom niet worden uitgegaan. Deze stelling leidt dan ook niet tot een ander oordeel.

Ook bezittingen in het buitenland van een bijstandgerechtigde zijn van belang voor het recht op bijstand. De vooronderstelling van appellant dat hij de aankoop van de camper voor € 36.000,- niet bij het dagelijks bestuur hoefde te melden, komt voor zijn rekening en risico. Het had op de weg van appellant gelegen om contact op te nemen met het dagelijks bestuur om te onderzoeken of die vooronderstelling juist was. Hij heeft dit niet gedaan.

Het gegeven dat het kentekenbewijs van een auto op naam van de betrokkene staat, rechtvaardigt de vooronderstelling dat deze auto een bestanddeel vormt van het vermogen waarover hij/zij beschikt of redelijkerwijs kan beschikken. In een dergelijke situatie moet de betrokkene aannemelijk maken dat het tegendeel het geval is. Appellant is daarin niet geslaagd.

Dat de camper pas op 28 april 2016 in Nederland is ingevoerd, zoals appellant heeft gesteld, betekent niet dat appellant daarover niet direct na aankoop ervan kon beschikken. Dit stond er dan ook niet aan in de weg dat de camper direct werd aangemerkt als bestanddeel van het vermogen van appellant. Ook bezittingen die zich buiten Nederland bevinden, zijn immers van betekenis voor de mate waarin de betrokkene in bijstandbehoevende omstandigheden verkeert.

Appellant heeft niet aannemelijk gemaakt dat tegenover de waarde van de camper een schuld stond aan zijn schoondochter. De door hem overgelegde Overeenkomst Geldlening is gedateerd op 1 mei 2016. Daarin staat dat de uitlener, de schoondochter van appellant, aan de lener, appellant, € 36.000,- ter beschikking stelt en dat, enige tijd later, de uitlener, toen de lener geen kans zag het bedrag van € 36.000,- terug te betalen, heeft besloten de camper voor zichzelf te houden. Aan deze overeenkomst komt niet de betekenis toe die appellant daaraan gehecht wil zien, nu die achteraf is opgemaakt en niet wordt ondersteund door enig concreet gegeven.

Zoals onder 4.9 is overwogen, heeft het dagelijks bestuur terecht de aan appellant over de te beoordelen periode verleende bijstand ingetrokken op de grond dat appellant de inlichtingenverplichting niet was nagekomen, waardoor hij ten onrecht bijstand heeft ontvangen. Dit betekent dat het dagelijks bestuur op grond van artikel 58, eerste lid, van de PW verplicht was om de kosten van over die periode verleende bijstand en langdurigheidstoeslag terug te vorderen.

Omdat de PW verplicht tot terugvordering, is het niet mogelijk om een belangenafweging te maken of om het terugvorderingsbesluit te toetsen aan artikel 3:4, tweede lid, van de Awb.

Voor zover appellant met deze beroepsgrond heeft bedoeld een beroep te doen op dringende redenen als bedoeld in artikel 58, achtste lid, van de PW slaagt deze beroepsgrond ook niet. Dergelijke dringende redenen doen zich alleen voor als de terugvordering onaanvaardbare sociale en/of financiële gevolgen voor de betrokkene heeft. Het moet dan gaan om gevallen waarin iets bijzonders en uitzonderlijks aan de hand is. In die gevallen zal een individuele afweging van alle relevante omstandigheden moeten plaatsvinden. Degene die zich beroept op dringende redenen, moet die redenen aannemelijk maken. Wat appellant heeft aangevoerd, is geen dringende reden als hier bedoeld.