Centrale Raad van Beroep, 24-05-2022, ECLI:NL:CRVB:2022:1836, 20/3039 PW

Appellant ontvangt sinds 24 augustus 2000 bijstand, laatstelijk ingevolge de Participatiewet (PW), naar de norm voor een alleenstaande.

Op 14 februari 2013 heeft appellant aan een medewerker Werk en Inkomen van de gemeente Rotterdam meegedeeld dat hij een stichting met de naam [stichting] (stichting) heeft opgericht en dat hij voor de stichting één keer per week op woensdag van 13:00 tot 17:00 uur pianoles geeft aan verstandelijk gehandicapte kinderen in buurthuis [buurthuis] . Op 19 februari 2013 heeft appellant een verhuurovereenkomst overgelegd waarin staat dat hij de locatie [buurthuis] vier uur per week gebruikt voor muzieklessen. Bij brief van 29 juli 2013 heeft een klantmanager Werk en Inkomen van de gemeente Rotterdam gevraagd naar een opgave van de inkomsten van appellant. Het college heeft het recht op bijstand opgeschort met ingang van 1 oktober 2013 omdat de gevraagde gegevens niet waren verstrekt. Nadat gebleken was dat appellant in augustus 2013 al had geantwoord dat het ging om vrijwilligerswerk en dat hij geen inkomsten voor deze pianolessen ontving, heeft het college bij besluit van 22 oktober 2013 de bijstandverlening met ingang van de datum van opschorting hervat.

In juli 2017 hebben medewerkers van het project Heronderzoek 2017 van de gemeente Rotterdam een onderzoek uitgevoerd naar de rechtmatigheid van de aan appellant verleende bijstand. Appellant heeft stukken overgelegd, waaronder de oprichtingsakte van de stichting, afschriften en financiële jaaroverzichten van de betaal- en spaarrekening van de stichting en een urenregistratie van zijn werkzaamheden voor de stichting in 2016 en 2017. Op 31 juli 2017 en 3 augustus 2017 hebben de medewerkers met appellant gesproken. Het onderzoek is vervolgens overgedragen aan de unit Bijzondere Onderzoeken (uBO) van de gemeente Rotterdam. Een toezichthouder van uBO heeft op 15 augustus 2018 de website van de stichting geraadpleegd. Op deze website werden, onder vermelding van tarieven en lesduur, drie leslocaties genoemd waar appellant aan zowel volwassenen als kinderen piano-, keyboard- en zangles gaf. De toezichthouder en een inkomensconsulent hebben op 11 september 2018 en 26 september 2018 met appellant gesproken. Daarnaast zijn diverse stukken bij appellant opgevraagd. Appellant heeft onder meer afschriften van de bankrekening en de spaarrekening van de stichting en stukken van de stichting ingeleverd. De resultaten van het onderzoek staan in een rapport van 24 december 2018.

Bij besluit van 27 december 2018 (besluit 1) heeft het college de bijstand van appellant met ingang van 4 oktober 2018 ingetrokken en de over de periode van 4 oktober 2018 tot en met 31 december 2018 gemaakte kosten van bijstand tot een bedrag van € 2.748,57 van appellant teruggevorderd.

Bij afzonderlijk besluit van 27 december 2018 (besluit 2) heeft het college de bijstand van appellant over de periode van 1 januari 2014 tot en met 3 oktober 2018 herzien (lees: ingetrokken) en de over deze periode ten onrechte gemaakte kosten van bijstand tot een bedrag van € 68.188,31 van appellant teruggevorderd.

Bij besluit van 4 november 2019 (bestreden besluit) heeft het college de bezwaren tegen de besluiten 1 en 2 gegrond verklaard. Het college heeft de intrekking van bijstand over de in 1.4 en 1.5 genoemde periodes gehandhaafd, maar de terugvordering beperkt tot de over de periode van 1 januari 2014 tot en met 31 juli 2017 gemaakte kosten van bijstand tot een bedrag van € 52.969,25 en die over de periode van 1 augustus 2017 tot en met 31 januari 2018 tot een bedrag van € 5.924,72.

De te beoordelen periode loopt van 1 januari 2014 tot en met 27 december 2018. De Raad ziet gelet op de grondslag van de besluitvorming aanleiding om bij de beoordeling onderscheid te maken in twee periodes. Die periodes lopen van 1 januari 2014 tot en met 3 oktober 2018 (periode 1) en van 4 oktober 2018 tot en met 27 december 2018 (periode 2).

Appellant heeft aangevoerd dat er geen sprake is van op geld waardeerbare activiteiten. Hij heeft in 2013 gemeld dat hij als vrijwilliger pianoles gaf en dat hij de stichting had opgericht. Het college heeft toen vastgesteld dat dat geen gevolgen voor zijn bijstand had. Omdat het college die pianolessen niet als op geld waardeerbare werkzaamheden heeft aangemerkt, kan de uitbreiding van het aantal pianolessen ook niet als zodanig worden aangemerkt. Hij had die uitbreiding van zijn activiteiten volgens hem niet hoeven melden. Deze beroepsgrond slaagt niet.

Voor zover appellant bedoelt aan te voeren dat sprake is van schending van het vertrouwensbeginsel, geldt het volgende. Voor een geslaagd beroep op het vertrouwensbeginsel is in de eerste plaats vereist dat de betrokkene aannemelijk maakt dat van de zijde van de overheid toezeggingen of andere uitlatingen zijn gedaan of gedragingen zijn verricht waaruit de betrokkene in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs kon en mocht afleiden of en, zo ja, hoe het bestuursorgaan in een concreet geval een bevoegdheid zou uitoefenen. Dit volgt uit de uitspraak van 4 maart 2020, ECLI:NL:CRVB:2020:559. Van een geslaagd beroep op het vertrouwensbeginsel kan geen sprake zijn als de betrokkene het bestuursorgaan niet of niet volledig heeft geïnformeerd over de relevante feiten en omstandigheden.

Uit 4.3.3 volgt dat appellant de op hem rustende inlichtingenverplichting heeft geschonden. Schending van de inlichtingenverplichting levert een rechtsgrond op voor intrekking van de bijstand indien als gevolg daarvan niet kan worden vastgesteld of en, zo ja, in hoeverre de betrokkene verkeert in bijstandbehoevende omstandigheden. Het is dan aan de betrokkene aannemelijk te maken dat hij, indien hij destijds wel aan de inlichtingenverplichting zou hebben voldaan, over de betreffende periode recht op volledige dan wel aanvullende bijstand zou hebben gehad.

Uit 4.2 tot en met 4.5.1 volgt dat het college de bijstand van appellant over periode 1 terecht heeft ingetrokken.

Appellant heeft aangevoerd dat het college het vermogen van de stichting ten onrechte aan hem heeft toegerekend, omdat hij niet over de middelen, waaronder het vermogen van de stichting kon beschikken. Deze beroepsgrond slaagt.

Appellant heeft aangevoerd dat aan de aangevallen uitspraak een motiveringsgebrek kleeft omdat de rechtbank niet is ingegaan op zijn beroepsgrond dat in het bestreden besluit staat dat de terugvordering over de periode van 1 januari 2017 tot en met 31 juli 2017 € 52.969,25 bedraagt, terwijl hij in 2017 minder bijstand heeft ontvangen dan dat bedrag. Deze beroepsgrond slaagt niet.

Appellant heeft aangevoerd dat het college de zesmaandenjurisprudentie te beperkt heeft toegepast. Deze beroepsgrond slaagt niet.

Uit 4.7 volgt dat het hoger beroep slaagt en dat de aangevallen uitspraak moet worden vernietigd voor zover het gaat over periode 2 (besluit 1). Doende wat de rechtbank zou behoren te doen, zal de Raad het beroep gegrond verklaren en het bestreden besluit wegens strijd met de artikelen 3:2 en 7:12, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) vernietigen voor zover het de intrekking van bijstand over de periode 2 betreft. Deze vernietiging heeft geen gevolgen voor de terugvordering, omdat bij het bestreden besluit de terugvordering over deze periode is komen te vervallen. De Raad ziet aanleiding om zelf in de zaak te voorzien en zal voor de duidelijkheid besluit 1 geheel herroepen, omdat daaraan voor de intrekking hetzelfde gebrek kleeft als aan het bestreden besluit over periode 2 en de terugvordering over die periode is komen te vervallen.