Centrale Raad van Beroep, 16-08-2022, ECLI:NL:CRVB:2022:1900, 21/41 PW

Appellant ontving sinds 25 juni 2015 bijstand ingevolge de Participatiewet, naar de norm voor een alleenstaande met toepassing van de kostendelersnorm. Daarbij is ervan uitgegaan dat appellant één medebewoner heeft.

In juli 2019 zijn twee handhavers van de afdeling Handhaving Werk en Inkomen van de gemeente Amsterdam gestart met een onderzoek naar de rechtmatigheid van de aan appellant verstrekte bijstand. Aanleiding daarvoor was een melding van de klantmanager dat appellant niet op zijn afspraken verschijnt en telefonisch niet tot slecht bereikbaar is. De handhavers hebben dossieronderzoek verricht en gesprekken met appellant gevoerd. Ook heeft appellant bankafschriften over de periode van 1 januari 2019 tot en met 10 juli 2019, een in- en verkoopfactuur en een taxatie van zijn auto overgelegd. Ook is een huisbezoek verricht en zijn waarnemingen ter plaatse verricht die betrekking hadden op de auto van appellant. De handhavers hebben inlichtingen ingewonnen bij de gegevensbeheerder parkeren van de gemeente Amsterdam over de verkoop van een parkeervergunning aan appellant. Zij hebben een bezoek gebracht aan de garage waar appellant zijn auto zou hebben gekocht. De bevindingen van het onderzoek zijn neergelegd in een rapport van 22 augustus 2019 (rapport).

Naar aanleiding van de bevindingen van het onderzoek heeft het college bij besluit van 26 augustus 2019 de bijstand van appellant ingetrokken met ingang van 11 maart 2019. Appellant heeft tegen dit besluit geen rechtsmiddel ingesteld.

Bij besluit van 4 oktober 2019, na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 13 januari 2020 (bestreden besluit), heeft het college de gemaakte kosten van bijstand over de periode van 11 maart 2019 tot en met 31 juli 2019 tot een bedrag van € 3.356,45 van appellant teruggevorderd. Aan de besluitvorming heeft het college ten grondslag gelegd dat het intrekkingsbesluit van 26 augustus 2019 onherroepelijk is geworden en dat daarom uitsluitend hoeft te worden beoordeeld of de hoogte van de terugvordering juist tot stand is gekomen. Er zijn geen bijzondere omstandigheden dan wel dringende redenen om de vordering te matigen dan wel af te zien van terugvordering.

2. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank het beroep tegen het bestreden besluit ongegrond verklaard. De rechtbank heeft daarbij het standpunt van het college dat het intrekkingsbesluit in rechte vaststaat onderschreven. De rechtbank heeft verder overwogen dat de beroepsgronden van appellant lijken te zien op de intrekking van bijstand en niet op de terugvordering. De intrekking van bijstand ligt in deze procedure echter niet voor. Tegen de berekening van de terugvordering zijn geen gronden aangevoerd en niet gebleken is dat de berekening van het terugvorderingsbedrag zoals weergegeven in het bestreden besluit geen stand kan houden.

3. In hoger beroep heeft appellant zich op de hierna te bespreken gronden tegen de aangevallen uitspraak gekeerd.

4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

Appellant heeft aangevoerd dat de rechtbank zich ten onrechte slechts heeft uitgelaten over de berekening van het terugvorderingsbedrag en de beroepsgrond dat geen sprake is van schending van de inlichtingenverplichting buiten beschouwing heeft gelaten. Ook is volgens appellant het recht op bijstand wel degelijk vast te stellen. Deze beroepsgrond slaagt.

De Raad stelt vast dat het intrekkingsbesluit van 26 augustus 2019 formele rechtskracht heeft. De formele rechtskracht van dit besluit heeft echter uitsluitend betrekking op de met dat besluit tot stand gebrachte rechtsgevolgen voor de bijstandsverlening en niet mede op oordelen van feitelijke en juridische aard die daaraan ten grondslag hebben gelegen. Vergelijk de uitspraak van 8 december 2020, ECLI:NL:CRVB:2020:3229. Dat betekent dat appellant terecht heeft aangevoerd dat niet alleen de terugvordering moet worden beoordeeld maar ook het daaraan ten grondslag liggende standpunt van het college dat hij de inlichtingenverplichting heeft geschonden. Bij brief van 4 juli 2022 heeft het college erkend dat hieraan ten onrechte is voorbij gegaan. Hieruit volgt dat in het kader van de terugvordering alsnog het standpunt van het college dat sprake is van schending van de inlichtingenverplichting moet worden beoordeeld.

Terugvordering van bijstand is een voor de betrokkene belastend besluit. Daarom rust de bewijslast om aannemelijk te maken dat aan de voorwaarden voor terugvordering is voldaan in beginsel op de bijstandverlenende instantie. Dit betekent dat de bijstandverlenende instantie de nodige kennis over de relevante feiten moet verzamelen.

Het college heeft ter onderbouwing van de gestelde schending van de inlichtingenverplichting verwezen naar de bevindingen die zijn neergelegd in het rapport van 22 augustus 2019. Met de in 1.3 opgesomde feiten en omstandigheden heeft het college echter niet aannemelijk gemaakt dat appellant de inlichtingenverplichting heeft geschonden. Voor zover het college heeft bedoeld om appellant tegen te werpen dat hij de aanschaf van de auto niet heeft gemeld, geldt dat uit het bestreden besluit niet blijkt waarom de aanschaf van de auto er toe zou leiden dat dit een schending van de inlichtingenverplichting voor de gehele periode van 11 maart 2019 tot en met 31 juli 2019 oplevert en niet alleen in de maand van aanschaf. Hoewel sommige van de overige vermelde feiten en omstandigheden in de opsomming wellicht vragen oproepen, leveren de genoemde feiten en omstandigheden op zichzelf geen schending van de inlichtingenverplichting op.

Uit 4.2 en 4.4 volgt dat het bestreden besluit niet zorgvuldig is voorbereid en niet op een deugdelijke motivering berust. De rechtbank heeft dit niet onderkend, zodat de aangevallen uitspraak moet worden vernietigd. Doende wat de rechtbank zou behoren te doen, zal de Raad het beroep tegen het bestreden besluit gegrond verklaren en dit besluit wegens strijd met de artikelen 3:2 en 7:12, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) vernietigen en het college opdragen een nieuwe beslissing op bezwaar te nemen.