Centrale Raad van Beroep, 12-07-2023, ECLI:NL:CRVB:2023:1422, 22/2154 WSF

Bij het bestreden besluit is de minister ervan uitgegaan dat de brief van appellante van 1 december 2020 kon en moest worden beschouwd als bezwaarschrift tegen zijn onder 1.2 en 1.3 genoemde besluiten. Uit de brief van appellante volgt dat zij een inhoudelijke (her)beoordeling van die besluiten wenste, omdat daarin was uitgegaan van onjuiste gegevens. Omdat de brief van appellante is binnengekomen binnen de termijn voor het maken van bezwaar tegen het besluit van 11 november 2020, is die brief in zoverre terecht aangemerkt als tijdig ingediend bezwaarschrift tegen dat besluit.

De brief is daarnaast aangemerkt als een te laat ingediend bezwaarschrift tegen de overige besluiten waarop die brief betrekking had. Dat is niet terecht. Het is vaste rechtspraak dat geschriften moeten worden beoordeeld naar hun juridische strekking.¹ Gelet op wat appellante in haar brief van 1 december 2020 naar voren heeft gebracht, had het in de rede gelegen dat de minister die brief in zoverre zou hebben opgevat als verzoek om terug te komen van de ‘overige’ besluiten bedoeld in 4.1.1, juist ook omdat dat sinds het in 2016 verruimde toetsingskader bij (analoge toepassing van) artikel 4:6 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) meer mogelijkheden bood om het geschil tussen partijen materieel te beoordelen. Dat de brief van 1 december 2020 vermeldt dat daarin een bezwaar is vervat, maakt dat niet anders. Ook de rechtbank heeft deze brief ten onrechte uitsluitend als bezwaarschrift beschouwd.

Wat is overwogen onder 4.1.2 brengt mee dat de aangevallen uitspraak niet in stand kan blijven. Hoewel het bestreden besluit geen beoordeling bevat van het verzoek van appellante om terug te komen van de onder 1.2 en 1.3 genoemde besluiten uit de jaren 2016 tot en met 2019 en de rechtbank daarover ook niet heeft geoordeeld, acht de Raad het verantwoord dat verzoek van appellante te beoordelen om zodoende, met inachtneming van artikel 8:41a van de Awb, het geschil tussen partijen finaal te beslechten. Daarvoor is het volgende van belang.

Als de bestuursrechter in een aan hem voorgelegd geschil, waarin aan de orde is of een bestuursorgaan had behoren terug te komen van door hem genomen in rechte onaantastbaar geworden besluiten, tot het oordeel komt dat het bestuursorgaan zich terecht op het standpunt heeft gesteld dat er geen nieuw gebleken feiten of veranderde omstandigheden zijn, dan staat vast dat dat de afwijzing van zo’n verzoek in beginsel kan dragen. De bestuursrechter kan aan de hand van wat de rechtzoekende heeft aangevoerd evenwel tot het oordeel komen dat het besluit op het verzoek om terug te komen van een besluit evident onredelijk is. Als het bestuursorgaan beleid voert, toetst de bestuursrechter in de eerste plaats of het bestuursorgaan een juiste toepassing heeft gegeven aan zijn beleid. Als het bestuursorgaan hiervoor geen beleid voert en het hierover in het besluit ook geen standpunt heeft ingenomen, dan zal de bestuursrechter het bestuursorgaan in de gelegenheid stellen zodanig standpunt alsnog in te nemen.²

Tussen partijen is niet in geschil dat wat appellante naar voren heeft gebracht niet kan worden beschouwd als een nieuw feit of een veranderde omstandigheid.

Dat betekent dat de vraag aan de orde is of handhaving van de besluiten van 23 november 2016, 31 oktober 2017, 9 november 2018 en 11 november 2019 evident onredelijk is. Omdat van ter zake door de minister gevoerd beleid niet is gebleken, is beoordeling van zulk beleid en de toepassing daarvan niet aan de orde. Met het oog op de te verrichten toetsing in het voorliggende geval is daarom ter zitting aan de minister gevraagd om over de beantwoording van deze vraag een standpunt in te nemen. Enerzijds ziet dat op de (onmiskenbare) onjuistheid van de oorspronkelijke besluiten, anderzijds op de vraag of de besluiten ondanks (onmiskenbare) onjuistheid zouden mogen worden gehandhaafd.

In het voorliggende geval kan worden vastgesteld dat de besluiten tot gevolg hebben gehad dat appellante op basis van haar eigen draagkracht op haar studieschuld heeft afgelost. Dat zou ook het geval zijn geweest als de minister ervan zou zijn uitgegaan dat appellante geen partner had. Het niet hebben van een partner of het niet laten meetellen van inkomen van een partner als die er wel is, maakt voor de berekening van de draagkracht niet uit. Wijziging van de tot en met november 2020 van appellante geregistreerde gegevens, heeft voor het daarvoor liggende deel van de aflosfase dus geen financiële gevolgen. Wijziging van de registratie met terugwerkende kracht is volgens de minister betrekkelijk eenvoudig uitvoerbaar en het is, mede gelet op wat de minister hierover ter zitting heeft verklaard, niet waarschijnlijk dat dat uitvoeringslasten van betekenis meebrengt.

De minister heeft erop gewezen dat niet met zekerheid iets kan worden gezegd over de financiële situatie van appellante over ongeveer tien jaar, op het moment dat haar aflosfase zou eindigen als de gegevens van meet af aan juist waren geregistreerd, en tot welke betalingsverplichting dat (dan) zal leiden. Op zichzelf bezien is dat juist, maar zeker is ook dat als de besluiten van 23 november 2016, 31 oktober 2017, 9 november 2018 en 11 november 2019 in stand zouden blijven, appellante gedurende een periode van ongeveer vijf jaar kan worden geconfronteerd met een betalingsverplichting die zij bij juiste registratie van haar gegevens niet zou hebben gehad. De minister zou daarmee over een aantal jaren een voordeel kunnen behalen dat hem, uitgaande van de feitelijke situatie van appellante in de periodes waarop voornoemde besluiten zien, materieel niet toekomt.