Centrale Raad van Beroep, 01-08-2023, ECLI:NL:CRVB:2023:1548, 19/4213 PW

Appellante ontving sinds 3 januari 2011 bijstand, laatstelijk op grond van de Participatiewet (PW), naar de norm voor een alleenstaande.

Op 15 februari 2018 heeft het college een anonieme schriftelijke melding ontvangen. Hierin werd onder meer gemeld dat appellante niet alleen een adres heeft in Nederland maar ook in Londen en dat zij daar een uitkering zou ontvangen. Ook zou appellante haar woning in [woonplaats] onderverhuren wanneer zij in Engeland verbleef.

Naar aanleiding van deze melding hebben handhavers van de afdeling Handhaving Werk en Inkomen van de gemeente Amsterdam (afdeling Handhaving) een onderzoek ingesteld naar de rechtmatigheid van de aan appellante verleende bijstand. In dat kader heeft een handhaver van de afdeling Handhaving administratief- en dossieronderzoek verricht en is het Internationaal Bureau Fraude-informatie van het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen (IBF) verzocht onderzoek te doen in Engeland naar de woonsituatie van appellante en naar eventuele inkomsten van appellante.

Bij e-mail van 15 mei 2018 en met een verklaring van 19 april 2018, afkomstig van de National Disclosure Unit Fraud and Error Service van het Department for Work & Pensions (DWP), heeft het IBF de afdeling Handhaving over de bevindingen geïnformeerd. In de email van 15 mei 2018 is vermeld dat appellante sinds 20 december 2017 bij de autoriteiten in Engeland bekend is met het [adres], dat appellante kinderbijslag en tax credits zou ontvangen via de Engelse Belastingdienst, dat zij van 24 mei 2015 tot 22 februari 2017 een Employment Support Allowance zou hebben ontvangen en dat zij van 5 maart 2017 tot 25 augustus 2017 een Jobseekers Allowance zou hebben ontvangen.

Naar aanleiding van deze informatie is appellante bij brief van 24 mei 2018 uitgenodigd voor een gesprek op 29 maart 2018 (lees: 29 mei 2018). Appellante is niet op het gesprek verschenen. Bij besluit van 29 mei 2018 heeft het college het recht op bijstand met ingang van diezelfde datum opgeschort en appellante nogmaals uitgenodigd voor een gesprek, nu op 31 mei 2018. Appellante is ook op dat gesprek niet verschenen. Het rechtmatigheidsonderzoek van de afdeling Handhaving is vervolgens op 31 mei 2018 afgerond en de bevindingen van dat onderzoek zijn neergelegd in een rapport van gelijke datum.

In de onderzoeksresultaten heeft het college aanleiding gezien om bij twee afzonderlijke besluiten van 6 juni 2018 (besluiten 1 en 2) de bijstand van appellante met ingang van 24 mei 2015 stop te zetten (lees: in te trekken), onderscheidenlijk de aan appellante verstrekte bijzondere bijstand in te trekken. Bij besluit van 11 juni 2018 (besluit 3) heeft het college de gemaakte kosten van bijstand over de periode van 24 mei 2015 tot en met 28 mei 2018 tot een bedrag van in totaal € 43.820,45 van appellante teruggevorderd. Aan deze besluitvorming heeft het college ten grondslag gelegd dat appellante, door zonder bericht niet op de in 1.5 genoemde afspraken te verschijnen, de op haar rustende medewerkingsverplichting heeft geschonden, als gevolg waarvan het recht op bijstand niet kan worden vastgesteld.

Bij besluit van 12 december 2018 (bestreden besluit 1) heeft het college de bezwaren van appellante tegen de besluiten 1 en 2 ongegrond verklaard en onder wijziging van de juridische grondslag, zowel de intrekking vanaf 24 mei 2015 als de intrekking van de bijzondere bijstand, in stand gelaten. Aan bestreden besluit 1 heeft het college ten grondslag gelegd dat appellante, door de onder 1.4 genoemde feiten en omstandigheden niet bij het college te melden, de wettelijke inlichtingenverplichting heeft geschonden en dat appellante, door zonder bericht niet op de in 1.5 genoemde afspraken te verschijnen de op haar rustende medewerkingsverplichting heeft geschonden. Als gevolg hiervan kan het recht op bijstand niet worden vastgesteld.

Bij besluit van 31 december 2018 (bestreden besluit 2) heeft het college het bezwaar van appellante tegen besluit 3 ongegrond verklaard en de terugvordering in stand gelaten.

Op 25 april 2019 heeft het college het IBF verzocht aanvullend onderzoek te doen naar de situatie van appellante in Engeland. Bij e-mail van 9 mei 2019 en bij brief van 3 juni 2019 heeft het IBF het college geïnformeerd over de bevindingen van het door het IBF verrichte nadere onderzoek.

2. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank de beroepen tegen de bestreden besluiten 1 en 2 ongegrond verklaard.

3. In hoger beroep heeft appellante zich op hierna te bespreken gronden tegen de aangevallen uitspraak gekeerd.

4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

Voor wat betreft de intrekking van bijstand loopt de te beoordelen periode van 24 mei 2015 tot en met 6 juni 2018.

De besluiten tot intrekking en terugvordering van (bijzondere) bijstand zijn voor de betrokkene belastende besluiten, waarbij het aan de bijstandverlenende instantie is om de nodige kennis over de relevante feiten te vergaren. Dat betekent dat de last om aannemelijk te maken dat aan de voorwaarden voor intrekking en terugvordering is voldaan in beginsel op de bijstandverlenende instantie rust.

Appellante heeft aangevoerd dat de feitelijke grondslag ontoereikend is. De van de Engelse autoriteiten ontvangen informatie is zeer beperkt en volstrekt onvoldoende om daaraan de vergaande conclusies van het college te verbinden. In het document van de National Disclosure Unit Fraud and Error Service van 19 april 2018 is vermeld dat de informatie niet is geverifieerd aan de hand van originele onderliggende documenten. Niet kan worden uitgesloten dat sprake is van identiteitsfraude door een derde. Het lag, gezien de bewijslastverdeling bij benadelende besluiten, op de weg van het college meer informatie over appellante aan de Engelse autoriteiten te verstrekken en zelf ook meer onderzoek te doen. Appellante heeft betoogd dat zij niet bij machte is om aan te tonen dat zij iets niet heeft ontvangen. Zij heeft geen uitkering of inkomsten uit een dienstbetrekking in Engeland ontvangen.

Gelet op wat appellante heeft aangevoerd ligt in dit geding ter beantwoording voor de vraag, of de bestreden besluiten 1 en 2 berusten op een toereikende feitelijke grondslag. Deze vraag dient ontkennend te worden beantwoord. Daartoe is het volgende redengevend.

Uit 4.5, 4.6.1 en 4.6.2 volgt dat de intrekking van de algemene en bijzondere bijstand en de terugvordering niet op een toereikende feitelijke grondslag berusten, zodat de bestreden besluiten 1 en 2 niet in stand kunnen blijven. De rechtbank heeft dit niet onderkend, zodat de aangevallen uitspraak moet worden vernietigd. De Raad zal het beroep tegen de bestreden besluiten 1 en 2 gegrond verklaren en deze besluiten wegens strijd met de artikelen 3:2 en 7:12, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht vernietigen. De Raad ziet tevens aanleiding om de besluiten van 6 juni 2018 en het besluit van 11 juni 2018 te herroepen, nu deze besluiten op dezelfde onhoudbaar gebleken grondslag berusten en het door het tijdsverloop niet aannemelijk is dat dit gebrek nog kan worden hersteld.