Gerechtshof Amsterdam, 21-10-2010, BO1785, 07/00977

uitspraak van de meervoudige douanekamer

op het hoger beroep van

tegen de uitspraak in de zaak no. AWB 06/7109 van de rechtbank Haarlem (hierna: de rechtbank) in het geding tussen

belanghebbende

en

1. Ontstaan en loop van het geding

1.1. De inspecteur heeft aan belanghebbende op 7 maart 2003 een uitnodiging tot betaling (hierna: UTB) uitgereikt voor een totaalbedrag van € 14.168,99 aan douanerechten.

1.2. Na daartegen gemaakt bezwaar heeft de inspecteur bij uitspraak, gedagtekend 24 mei 2006, de UTB gehandhaafd.

1.4. Op 3 september 2010 zijn nadere stukken ontvangen van de gemachtigde. Op 6 september 2010 is een rectificatie daarop ingekomen. Voormelde stukken zijn in afschrift verstrekt aan de wederpartij.

1.5. Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 14 september 2010. De zaak is behandeld tezamen met de zaken met nrs. P07/00978, P07/00981, P07/992, P07/996, P07/997 en P07/998. Van het verhandelde ter zitting is een proces-verbaal opgemaakt dat met deze uitspraak wordt meegezonden.

2. Feiten

2.1.1. De rechtbank heeft in de onderdelen 2.1 tot en met 2.7. van haar uitspraak de navolgende feiten vastgesteld. Belanghebbende wordt daarin aangeduid als ‘eiseres’, de inspecteur als ‘verweerder’.

“2.1. Eiseres heeft in juni 2000 en oktober 2001 drie aangiften ten invoer in het vrije verkeer gedaan voor schoeisel:

2.2. Bij voormelde aangiften ten invoer heeft eiseres verzocht om toepassing van een preferentiële tariefmaatregel. De daartoe bij de aangiften overgelegde Formulieren A gaven als oorsprong Cambodja aan. Op de Formulieren A staat als exporteur vermeld [ O]. Op de drie aangiften is de preferentie verleend op grond waarvan geen douanerechten zijn betaald.

2.4. Op 4 april 2002 heeft de afdeling oorsprong van de douane een verzoek om nacontrole van Formulier A […]8 aan de bevoegde autoriteit, het Ministry of Commerce van Cambodja, gezonden.

2.6.4. De Formulieren A nummers […]8 en […]7 zijn op grond van de bevindingen van de missie door deze autoriteit vals verklaard. Zij zijn vermeld in bijlage 1 bij voormelde Agreed Minute.

2.7. Verweerder heeft naar aanleiding van de bevindingen van de missie de in het geding zijnde uitnodiging tot betaling (UTB) opgelegd. Deze heeft betrekking op de onder 2.1. vermelde aangiften waarbij eiseres gebruik had gemaakt van de later vals verklaarde Formulieren A.”.

Nu daartegen door partijen geen bezwaren zijn ingebracht, gaat ook het Hof van die feiten uit.

3. De overwegingen van de rechtbank

De rechtbank heeft het volgende overwogen:

“5.1. Eiseres heeft bij de onder 2.1. vermelde aangiften ten invoer aanspraak gemaakt op een preferentieel tarief. Hiertoe heeft zij de eveneens in onderdeel 2.1. van deze uitspraak genoemde Formulieren A overgelegd. Zoals vermeld in de onderdelen 2.6.3. en 2.6.4. hebben de bevoegde autoriteiten van Cambodja ten aanzien van 140 Formulieren A verklaard dat deze formulieren deels niet door hen waren afgegeven en deels niet waren afgegeven voor de desbetreffende exporttransacties. De bevoegde autoriteiten verklaarden daarom onder andere de formulieren […]8 en […]7 vals. Deze mededeling vormt op zichzelf voldoende grondslag voor ongeldigverklaring van de Formulieren A en voor navordering van de niet-geheven douanerechten, zoals is geoordeeld in het arrest van het Hof van Justitie van 17 juli 1997, C-97/95 (Pascaol & Filhos).

5.2. Ook indien juist zou zijn de stelling van eiseres dat het OLAF-rapport gebrekkig is - kennelijk onder meer omdat de OLAF niet zorgvuldig zou hebben gewerkt -, dan zou een en ander niet kunnen afdoen aan het onder 5.1. overwogene. De bevoegde autoriteiten zelf hebben immers de Formulieren A vals verklaard. De rechtbank laat hierbij in het midden dat de autoriteiten ook Formulieren A vals hebben verklaard buiten het onderzoek van de OLAF-missie. Overigens acht de rechtbank niet aannemelijk gemaakt dat de OLAF niet zorgvuldig heeft gewerkt.

5.3. De stelling van eiseres dat men op het huisadres van de directeur van eiseres geen fabriek aantreft, kan niet leiden tot het oordeel dat de conclusie uit het OLAF-rapport dat het zakenadres van [O]. een woonhuis betrof, onjuist is. Mede gezien het onder 5.1. en 5.2. overwogene treft deze grief geen doel.

5.4. Eiseres stelt dat verweerder een aantal beginselen van behoorlijk bestuur heeft geschonden. Dienaangaande wijst de rechtbank op de vaste jurisprudentie die inhoudt dat navordering van douanerechten uitsluitend wordt beheerst door de communautaire voorschriften dienaangaande. Het afzien van navordering op grond van schending van beginselen van behoorlijk bestuur is geregeld in artikel 220, tweede lid, aanhef en onderdeel b, van het CDW. Een situatie als in deze bepaling bedoeld, heeft zich in het onderhavige geval niet voorgedaan. De bevoegde autoriteiten van Cambodja hebben immers de in het geding zijnde Formulieren A niet afgegeven en eiseres heeft overigens niet aannemelijk gemaakt dat zij zich ervan heeft vergewist dat alle voorwaarden voor preferentiële behandeling werden geëerbiedigd.”

4. Geschil in hoger beroep

Voor de standpunten van partijen wordt verwezen naar de stukken van het geding, waaronder het proces-verbaal van de zitting.

5. Beoordeling van het geschil

Schending van het beginsel van eerbiediging van de rechten van de verdediging

5.1. In de aanvullende motivering van 3 september 2010 heeft de gemachtigde een beroep gedaan op het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie (hierna: HvJ) van 18 december 2008 in zaak C-349/07 (Sopropé). In dit arrest heeft het HvJ vastgesteld dat de ‘eerbiediging van de rechten van de verdediging’ een algemeen beginsel van gemeenschapsrecht vormt dat ook van toepassing is wanneer de administratie voornemens is een bezwarend besluit ten opzichte van een bepaalde persoon vast te stellen. Dit beginsel vereist, voor zover hier van belang, dat de (potentiële) adressaat van een besluit dat zijn belang aanmerkelijk raakt, in staat wordt gesteld naar behoren zijn standpunt kenbaar te maken over de elementen waarop de administratie haar besluit wil baseren (hierna:‘voorprocedure’). Deze procedurele verplichting rust op de autoriteiten van de lidstaten wanneer zij voornemens zijn dergelijke bezwarende besluiten te nemen, voor zover die besluiten binnen de werkingssfeer van het gemeenschapsrecht vallen. Ook uit eerdere jurisprudentie blijkt dat het recht van verdediging vereist dat een ieder tegen wie een bezwarend besluit dreigt te worden genomen naar behoren de gelegenheid krijgt zijn standpunt kenbaar te maken (arrest van 24 oktober1996, Commissie-Lisrestal, C-32/95, arrest van 21 september2000, Mediocurso/Commissie, C-462/98, en het arrest van 12 december 2002, Cipriani, C-395/00). Het recht om te worden gehoord voordat een nadelige individuele maatregel wordt genomen is daarenboven vastgelegd in artikel 41 van het op 7 december 2000 geproclameerde Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (Pb C 364/1 van 18 december 2000) alsmede in het op 1 december 2009 in werking getreden nieuwe Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (Pb. C 303/1 van 14 december 2007).

5.2. Het bestreden besluit betreft een navordering van douanerecht gebaseerd op artikel 220 van het CDW, welk besluit aan belanghebbende is meegedeeld in overeenstemming met het bepaalde in artikel 221 van het CDW, en valt derhalve binnen de werkingssfeer van het gemeenschapsrecht. Tussen partijen is niet in geschil dat de UTB de belangen van belanghebbende aanmerkelijk raakt. Het Hof gaat daar in het navolgende van uit.

5.3. Belanghebbende stelt zich op het standpunt dat het verdedigingsbeginsel is geschonden. Belanghebbende stelt dat geen overeenstemming omtrent de feiten bestond alvorens de UTB werd vastgesteld. Ook thans is niet duidelijk of de certificaten al dan niet zijn afgegeven door de bevoegde douaneautoriteiten, aldus belanghebbende.

5.4. De inspecteur betwist dat het verdedigingsbeginsel is geschonden. Hij voert aan dat de eerbiediging van de rechten van de verdediging voldoende is gewaarborgd door het horen in de bezwaarfase en de zitting bij de rechtbank. De inspecteur stelt in dit verband dat belanghebbende ook na het opleggen van de UTB geen actie heeft ondernomen om de toedracht van de zaken na te gaan. Belanghebbende had het mogelijke nadeel van het niet tijdig aankondigen van de UTB kunnen ondervangen door naspeuring te verrichten.

5.6. Nu belanghebbende door het rauwelijks opleggen van de UTB niet in staat is gesteld in te gaan op de feiten die ten grondslag liggen aan de op te leggen navorderingaanslag is belanghebbende naar ’s Hofs oordeel benadeeld en kan aan de schending van de procedureregel niet voorbij worden gegaan. Het Hof neemt daarbij in overweging dat ten aanzien van de vraag of de ingetrokken certificaten al dan niet door de bevoegde autoriteiten waren afgegeven onduidelijkheid bestond en dat deze onduidelijkheid in ieder geval tot één week voor het doen van de uitspraak op bezwaar ook bij de inspecteur bestond. In dit verband zij gewezen op het hoorverslag en op de brief van 15 mei 2006 van de inspecteur. Desgevraagd heeft de inspecteur ter zitting erkend dat ten tijde van het voeren van het hoorgesprek niet duidelijk was door wie de desbetreffende certificaten zijn uitgegeven. Belanghebbende is, doordat zij niet van het voornemen van het uitreiken van de UTB op de hoogte is gesteld, in deze situatie wezenlijk in haar verdedigingsbelangen geschaad.

Slotsom

5.7. Gelet op het hiervoor overwogene kan naar het oordeel van het Hof aan het procedurele gebrek, bestaande uit het niet horen van belanghebbende alvorens de UTB werd uitgereikt, niet voorbij worden gegaan. Het hoger beroep is gegrond.

6. Kosten

Het Hof acht termen aanwezig voor een kostenveroordeling op de voet van artikel 8:75 van de Algemene wet bestuursrecht. De gemachtigde heeft ter zitting het verzoek om een integrale kostenvergoeding ingetrokken. Het Hof zal de kosten vaststellen overeenkomstig het Besluit proceskosten bestuursrecht (het Besluit.)

Met inachtneming van artikel 1, letter a, juncto artikel 2, letter a, van het Besluit stelt het Hof de kosten vast op totaal € 1610, te weten € 322 kosten bezwaarfase (2 punten: bezwaarschrift en verschijnen hoorzitting x wegingsfactor 1), € 644 voor zover het betreft de proceskosten in de beroepsfase ( 2 punten: beroepschrift en verschijnen zitting x wegingsfactor 1), en € 644 voor zover het de proceskosten in hoger beroepsfase betreft (2 punten: hoger beroepschrift en verschijnen zitting x wegingsfactor 1).

7. Beslissing

De uitspraak is gedaan door mrs. E.M. Vrouwenvelder, voorzitter, B.A. van Brummelen en D.B. Bijl, leden van de douanekamer, in tegenwoordigheid van mr. R.J.M. Bosch als griffier. De beslissing is op 21 oktober 2010 in het openbaar uitgesproken.