Gerechtshof 's-Gravenhage, 14-10-2008, BF6960, 105.005.594/01

GERECHTSHOF ’s-GRAVENHAGE

Sector handel

Zaaknummer : 105.005.594

Rolnummer (oud) : C06/01382

Santrade Ltd.,

gevestigd te Schiedam,

appellante,

hierna te noemen: Santrade,

advocaat: mr. R.Th.R.F. Carli te ’s-Gravenhage,

[werknemer],

wonende te [woonplaats],

geïntimeerde,

hierna te noemen: [werknemer],

advocaat: mr. L.M. Bruins te ’s-Gravenhage.

Bij exploot van 19 oktober 2006 is Santrade in hoger beroep gekomen van een door de rechtbank Rotterdam, sector kanton, locatie Schiedam tussen partijen gewezen vonnis van 25 juli 2006. Bij memorie van grieven met één productie heeft Santrade vijf grieven aangevoerd. Bij memorie van antwoord heeft [werknemer] de grieven bestreden.

Vervolgens hebben partijen de stukken overgelegd en arrest gevraagd.

1.3 Eind juni 2002 ontving [werknemer] van Santrade een brief, waaruit bleek dat bij een medewerker van Santrade in Schiedam een besmettelijke vorm van tuberculose was geconstateerd. Bij deze brief was gevoegd een brief van de GGD van 21 juni 2002, welke onder meer vermeldde:

“(…) De GGD Rotterdam heeft inmiddels de procedure opgestart die gangbaar is bij een dergelijke situatie.

Omdat het mogelijk is dat andere personen besmet zijn geraakt, zullen personen die het grootste risico hebben gehad op een besmetting worden onderzocht. In dit geval zullen dat voorlopig alleen de directe collega’s zijn. Via Dhr [personeelsfunctionaris A] en mw. [personeelsfunctionaris B], medewerkers afdeling Personeelszaken, is gebleken dat u bij de te onderzoeken groep behoort.

Het onderzoek is tweeledig, over 2 maanden volgt het laatste deel.(…)”

1.6 Op 13 december 2002 vond de eerste probleemanalyse door de bedrijfsarts H.J. Zondervan van ArboUnie plaats. Deze vermeldde onder meer:

“(..)Besmetting waarschijnlijk op de werkvloer plaatsgevonden. (…)”.

De bijbehorende medische informatie vermeldde onder meer:

“(…)

aard, ernst en oorzaak van de klachten bij aanvang

Er is sprake van een Mycobacterium bovisbesmetting zonder infectie. De medicatie voorgeschreven door de GG&GD hebben invloed op zijn epilepsie. De epilepsie medicatie bleek hierdoor ondergedoseerd. De specialist stelt hem nu opnieuw in. Vanuit de GG&GD geen bezwaar tegen reintegratie in eigen werk.

behandeling en adviezen curatieve sector

INH tegen Mycobacterium voor 6 maanden en longfoto’s ter controle. Opnieuw instellen epilepsie medicatie

(werk)diagnose: Beschrijvend & CAS-code

A409 Tuberculose (M. Bovis) besmetting zonder infectie, N605 Epilepsie

(…)

vaststelling belastbaarheid

Zie probleemanalyse qua beperkingen/mogelijkheden. Per januari 2003 weer 4 uur/dag inzetbaar in eigen werk

(…)”

“Anamnese:

Patiënt is niet ziek, hoest af en toe, geeft geen sputum op. Hij heeft geen koorts en geen last van nachtzweten. Het gewicht blijft constant. Hij was niet eerder bekend met tuberculose, bijvoorbeeld in de familie of omgeving. Hij heeft niet gereisd in landen met een verhoogd risico op tuberculose-infectie. Hij heeft nooit een positieve Mantoux gehad (de krasjes op school waren negatief). Patiënt is in Nederland geboren; hij is niet gevaccineerd met BCG. Gebruikt geen alcohol. Huisgenoot van patiënt heeft een immuunstoornis.

(…)

Conclusie:

Recente latente tuberculose-infectie met indicatie voor profylactische behandeling.

(…)

Decursus:

Patiënt is 22/10/2002 begonnen met INH. Op advies van de behandelend neuroloog is de Tegretol verlaagd van 2 dd 400 mg naar 1 x 400 en 1 x 200 mg.

De leverfuncties werden gecontroleerd op 21/10, 31/10 en 14/11-2002 en waren normaal.

Op 14-11-2002 en 06-01-2003 werd patiënt ter controle gezien. Wegens vermoeidheidsklachten werd de pyridoxine verhoogd tot 50 mg/dag en werd patiënt aangeraden de INH ‘s avonds in te nemen. Wegens de toegenomen frequentie van de insulten werd door de neuroloog de anti-epilepsie medicatie aangepast. Patiënt is hierdoor erg moe, hij kan niet werken. De volgende controle werd afgesproken voor begin maart 2003.”

1.9 Bij brief van 9 april 2003 berichtte G.J. de Haan, behandelend neuroloog van [werknemer], het volgende aan de bedrijfsarts:

“Bovengenoemde heer [werknemer] is bekend op de polikliniek voor epilepsie in verband met een lokalisatiegebonden epilepsie waarschijnlijk vanuit rechts frontaal samenhangend met een trauma capitis in het verleden. Er was sprake van nachtelijke aanvallen, vermoedelijk van tonisch clonische aard maar vrij licht verlopend. Deze kwamen voor in een frequentie van eens per half jaar.

In oktober bleek hij besmet te zijn met TBC. Hij startte met Isoniazide. In verband met een enzyminteractie met als risico intoxicatie moest de Tegretoldosis worden verminderd. Helaas ontwikkelde hij sinds juni ongeveer maandelijks een vrij zwaar verlopend tonisch clonische aanval. Vrijwel alle aanvallen traden ’s nachts op. In januari 2003 had hij zelfs 7 aanvallen, het herstel na de aanvallen werd een enkele maal gecompliceerd door ernstige driftaanvallen. Na verhoging van de Tegretol is de aanvalsfrequentie wel wat afgenomen. De laatste interventie is dat er iets Clobazam is toegevoegd aan de medicatie.

Concluderend is er sprake van een forse ontregeling van zijn epilepsie, vermoedelijk gerelateerd aan het gebruik van tuberculostatica. Deze middelen kunnen door een interactie spiegels van anti-epileptica beïnvloeden. Bij patiënt heeft dit geleid tot een sterke toename van zijn aanvallen. De verwachting is echter dat de epilepsie weer tot rust zal komen als de tuberculostatica gestaakt kunnen worden. Vooralsnog is onduidelijk wanneer dat kan gebeuren.

(…)”

1.10 In een brief aan de huisarts van [werknemer] van 27 mei 2003 meldde A.C. Gebhard, de arts tuberculosebestrijding :

“Anamnese:

Het gaat nu goed. Patient heeft de medicatie trouw ingenomen en de laatste tabletten opgemaakt. Na het staken van de INH heeft de neuroloog de anti-epileptica weer aangepast, die goed lijken aan te slaan (laatste insult 14 dagen geleden).

(…)

Conclusie:

Voltooide behandeling INH-profylaxe, gecompliceerd door problemen met preëxistente epilepsie.

(…)”

1.11 In het Actueel Oordeel (ten behoeve van het reïntegratieverslag) vermeldde de bedrijfsarts op 6 juni 2003:

“Resultaten onderzoek en decursus

Voorgeschiedenis: bekend met nachtelijke epilepsie, was met medicatie goed onder controle. Was 1x per jaar onder controle specialist en reed auto. Verder in 1998 osteotomie rechterbeen.

Op 23-10-02 ziekmelding. Bleek besmet met bovine tuberkelbacil (geen open tbc). Waarschijnlijk is hij besmet door een collega op het werk (zijn 1e screening was -, zijn 2e +).

Betrokkene werd door de GG&GD behandeld dmv Isoniazide en Vitamine B6. De isoniazide had echter een slechte invloed op de stabiliteit van de epilepsie (slikte Tegretol-Lamital en fenobarbital). Uiteindelijk werd er Frisium bijgegeven ivm de veelvuldige grand-mal aanvallen (8 aanvallen in januari 2003, duur per aanval 45 minuten en dan 2 dagen slapen en hoofdpijn post-ictaal).

(…)

Op 27-4-03 werd de Isoniazide gestopt. Vanaf 4-5-03 bleven de zware aanvallen uit. (…)

Klachten bestaan nog uit vermoeidheid, moeizame concentratie, spierklachten, boosheid (driftaanvallen volgens neuroloog), moeite om te gaan met druk-spanning.

Door de isoniazide is ook het gehoor links verminderd.

Door de osteotomie in 1988 is er sprake van arthrose in de knie rechts (hydrops, buigbeperking, crepitaties).

De werkgever is 27-5-03 akkoord gegaan met een AD onderzoek naar mogelijkheden tot aangepast werk (conform beperkingen).

De bedrijfsarts heeft geadviseerd half juni (6 weken na stoppen van de isoniazide) te starten met aangepast werk.(…)”

1.12 Op 10 juni 2003 vond een bespreking plaats tussen de heer [personeelsfunctionaris A] (personeelsfunctionaris bij Santrade, verder: [personeelsfunctionaris A]) en [werknemer] en zijn echtgenote. De inhoud van dit gesprek bevestigde Santrade bij brief van 11 juni 2003, waarin [personeelsfunctionaris A] onder meer schreef:

“(…) Ondergetekende heeft aangegeven te willen beginnen met reintegratie op basis van aangepaste werkzaamheden en aangepaste werktijden, zoals beschreven in het verslag van 27-05-2003, van de bedrijfsarts, de heer Zondervan.

(…)

Aangezien de heer [werknemer] donderdag 12-06-2003 een afspraak heeft met een specialist betreffende een eventuele opname in het epileptisch centrum, is er tussen beide partijen afgesproken, dat de heer [werknemer] vrijdag 13-06-2003 contact opneemt met ondergetekende om verdere afspraken te maken.”

1.14 Op 7 augustus 2003 schreef Santrade aan [werknemer]:

“Hiermede komen wij terug op uw bezoek aan onze bedrijfsarts, de heer H.J. Zondervan op 7 augustus 2003.

Uit het bezoekrapport dat wij van de Arbo-Unie ontvingen en bij telefonische navraag, naar aanleiding van het bezoekrapport, hebben wij moeten vernemen dat u niet op 11 juli 2003 bent opgenomen in het epileptisch centrum in Heemstede, doch dat u uw opname heeft uitgesteld in verband met een operatie van uw vrouw.

Enige dagen voor uw opname, 7 juli 2003, hebben wij nog contact met u gehad en heeft u ons hierover niet ingelicht. Ook nadat u uw opname heeft uitgesteld heeft u ons hierover niet bericht. Gezien het laatste opgemaakte reintegratie rapport, had u contact met ons op moeten nemen, teneinde uw reintegratie een aanvang te laten nemen. Graag horen wij van u de juiste toedracht, daar de heer [personeelsfunctionaris A] op 5 augustus 2003 nog contact met u vrouw heeft gehad in verband met een voorschot, waarbij werd gemeld, letterlijke tekst van uw vrouw “in verband met de hoge reiskosten naar Heemstede”.

Nu u niet bent opgenomen roepen wij u alsnog op om met uw reintegratie een aanvang te maken. Zoals voorgesteld in uw reintegratieplan kunt u per dag 2 a 3 uur aangepaste werkzaamheden verrichten.

Wij verzoeken u dan ook dringend contact met ons op te nemen.(…)”

1.15 Op 10 augustus 2003 vroeg [werknemer] een second opinion aan bij het UWV over zijn arbeidsgeschiktheid. In afwachting van de second opinion “snipperde” hij twee uur per dag. Het deskundigenoordeel van het UWV d.d. 28 november 2003 luidde dat [werknemer] per 21 oktober 2003 arbeidsongeschikt was voor een percentage van 25-35%. Vervolgens begon [werknemer] met zijn reintegratie:

- in de week van 21 tot en met 27 oktober 2003: 2 uur per week,

- in de week van 27 tot en met 31 oktober 2003: 3 uur per week;

- met ingang van 3 november 2003: 4 uur per week.

Op 14 november 2003 meldde [werknemer] zich ziek. Op 24 november begon hij weer met aangepast werk voor 4 uur per dag, waarna hij zich op 26 november 2003 in verband met spanningsklachten weer ziek meldde. Met ingang van 27 november 2003 werd [werknemer] opgenomen in het Epileptisch Centrum.

1.16 Bij vonnis van 27 april 2004 heeft de rechtbank Rotterdam, sector kanton, locatie Schiedam, de door [werknemer] ingestelde vorderingen tegen Santrade op grond van

art. 7: 658 BW afgewezen, oordelende dat Santrade niet in haar zorgplicht is tekortgeschoten en de door [werknemer] gestelde schade kan worden toegeschreven aan een ongelukkige samenloop van omstandigheden.

2. Tegen het vonnis van de rechtbank komt Santrade op met een vijftal grieven.

De eerste grief slaagt niet, nu Santrade hierbij klaagt over een overweging van de rechtbank waarbij de rechtbank het standpunt van een der partijen (in dit geval het standpunt van [werknemer]) weergeeft. Die weergave is juist, en is overigens niet dragend voor het door Santrade bestreden oordeel van de rechtbank over de vordering van [werknemer]. De resterende grieven lenen zich voor gezamenlijke behandeling. Het hof overweegt als volgt.

3.2 Tot de in aanmerking te nemen omstandigheden rekent het hof (ook) of de uitval uit het arbeidsproces van [werknemer] verband houdt met zijn werk voor Santrade. [werknemer] heeft terzake gesteld dat hij zijn besmetting met tuberculose heeft opgelopen op het werk via zijn collega [collega] en dat het daardoor noodzakelijk geworden gebruik van tuberculostatica zijn epilepsieaanvallen heeft verergerd, waardoor het is gekomen tot de langdurige arbeids¬ongeschiktheid. Deze arbeidsongeschiktheid heeft uiteindelijk geleid tot zijn ontslag. Santrade heeft deze stellingen van [werknemer] betwist. Overeenkomstig de hoofdregel van artikel 150 Rv ligt het bewijs van zijn stellingen op [werknemer]. Het hof acht evenwel gezien de vaststaande feiten voormelde stellingen van [werknemer] voorshands bewezen. Het hof heeft hierbij m.n. het oog op de in onderling verband en samenhang te lezen:

i brieven van Santrade en de GGD genoemd in rov. 1.3 waaruit blijkt dat er bij een collega van [werknemer] tbc is geconstateerd en [werknemer] onderzocht dient te worden;

ii probleemanalyse door de bedrijfsarts J.H. Zondervan (rov. 1.6) en zijn Actueel Oordeel (rov. 1.11) inhoudend dat de besmetting van [werknemer] met Mycobacterium Bovis waarschijnlijk op de werkvloer heeft plaatsgevonden;

iii anamnese in de brief van GGD-arts A.C. Gebhard geciteerd in rov. 1.8 volgens welke [werknemer] niet eerder bekend was met tuberculose, bijvoorbeeld in de familie of omgeving, hij niet gereisd heeft in landen met een verhoogd risico op tuberculose-infectie en hij nooit een positieve Mantoux heeft gehad;

iv (de beschouwing en) conclusie in de brief van de neuroloog De Haan (rov. 1.9) inhoudend dat er sprake is van een forse ontregeling van de epilepsie van [werknemer], vermoedelijk gerelateerd aan het gebruik van tuberculostatica. Bij [werknemer] heeft dit geleid tot een sterke toename van zijn aanvallen.

Anders dan Santrade aanvoert is het hof voorshands van oordeel dat er onvoldoende aanwijzingen bestaan dat de epileptische aanvallen van [werknemer] zijn verergerd door een andere oorzaak dan door het slikken van de tuberculostatica. Uit de hiervoor genoemde brieven van GGD-arts A.C. Gebhard en de neuroloog De Haan komt afdoende naar voren dat de epilepsieaanvallen frequenter werden kort na het starten met de tuberculostatica eind oktober 2002, en dus ruim vóórdat de controleafspraak in maart 2003 en de opname in het epileptisch centrum in juni 2003 door [werknemer] werden uitgesteld. Voor de verdere beoordeling van de zaak gaat het hof er dan ook voorshands van uit dat de arbeidsongeschiktheid van [werknemer] werkgerelateerd is.

Dit arrest is gewezen door mrs. C.G. Beyer- Lazonder, J.W. van Rijkom en

R.S. van Coevorden en is uitgesproken ter openbare terechtzitting van 14 oktober 2008 in aanwezigheid van de griffier.