Hoge Raad, 24-12-2002, AE9043, 02536/01

Hoge Raad der Nederlanden

Arrest

1. De bestreden uitspraak

Het Hof heeft in hoger beroep - met vernietiging van een vonnis van de Arrondissementsrechtbank te 's-Gravenhage van 9 maart 2000 - de verdachte vrijgesproken van het hem bij inleidende dagvaarding onder 1. tenlastegelegde en hem voorts ter zake van 2. "met iemand beneden de leeftijd van zestien jaren buiten echt ontuchtige handelingen plegen", "ontucht plegen met een aan zijn zorg toevertrouwde minderjarige" en "door misbruik van uit feitelijke verhoudingen voortvloeiend overwicht een minderjarige van onbesproken gedrag, wiens minderjarigheid hij kent, opzettelijk bewegen ontuchtige handelingen van hem te dulden" veroordeeld tot het verrichten van onbetaalde arbeid ten algemenen nutte voor de duur van 180 uren in plaats van vier maanden gevangenisstraf.

2. Geding in cassatie

3. Beoordeling van het eerste middel

3.1. Het middel is gericht tegen de door het Hof bij tussenarrest van 23 januari 2001 gegeven beslissing om de in eerste aanleg door de Officier van Justitie gevorderde en door de Rechtbank niet toegelaten wijziging van de tenlastelegging alsnog toe te laten.

1. De officier van justitie heeft bij inleidende dagvaarding aan verdachte tenlastegelegde dat hij in de periode van 1 januari 1989 tot 17 augustus 1992 - zakelijk samengevat - ontucht heeft gepleegd met [het] minderjarige [slachtoffer]. In verband met de wijziging van artikel 247 van het Wetboek van Strafrecht per 1 december 1991 is dat verwijt in een tweetal feiten opgesplitst. Ter terechtzitting van 12 mei 1999 heeft de officier van justitie gevorderd dat in de tenlastelegging door de toevoeging van het woord "telkens" tot uitdrukking wordt gebracht dat verdachte primair wordt verweten ontucht in de in die omschrijving bedoelde perioden een aantal malen te hebben begaan. Deze vordering is door de rechtbank toegewezen.

2. Bij (tweede) vordering tot wijziging van de tenlastelegging d.d. 23 december 1999 heeft de officier van justitie, naast aanvulling van de verweten feitelijke gedragingen van verdachte, enerzijds - zakelijk weergegeven - aanvulling gevraagd van de grondslag voor het strafrechtelijk verwijt, door aanvullende tenlastelegging van een gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestvermogens van [het slachtoffer], respectievelijk het aan de zorg en/of opleiding en/of waakzaamheid toevertrouwd zijn van die [slachtoffer], respectievelijk het misbruik van uit feitelijke verhoudingen voortvloeiend overwicht. Bovendien strekt de vordering tot uitbreiding van de tenlastegelegde periode tot 17 augustus 1994 (de dag voorafgaande aan de achttiende verjaardag van [het slachtoffer]) respectievelijk 31 december 1998.

3. Uit het dossier blijkt dat verdachte wordt verweten dat hij seksuele contacten heeft gehad met het slachtoffer. Die contacten zouden hebben plaatsgevonden gedurende een tweetal perioden, namelijk voorafgaande aan de opname van het slachtoffer in De Dreef (van 19 juli 1993 tot 18 augustus 1995) alsook volgend op het beëindigen van de zorg door De Dreef.

4. Verdachte erkent in beide perioden seksueel getinte contacten met het slachtoffer te hebben gehad. In zijn visie is de periode voorafgaand aan de opname van het slachtoffer in De Dreef echter wezenlijk korter geweest dan het slachtoffer stelt.

7. Die verwantschap tussen de delictsomschrijvingen geldt ook voor hetgeen de officier van justitie - met verdergaande uitbreiding van de tenlastegelegde periode - verdachte verwijt ten aanzien van hetgeen deze ná het verblijf van het slachtoffer in respectievelijk onder de hoede van De Dreef (gedurende twee en een half jaar) jegens hem zou hebben gedaan. Het hof is van oordeel dat ten aanzien van hetgeen toen zou zijn gebeurd mogelijkerwijs nog wel gezegd kan worden dat dit is voortgevloeid uit de relatie tussen verdachte en het slachtoffer die kennelijk toen is hervat, maar dat niet gezegd kan worden dat sprake is van een zodanig verband met betrekking tot de gelijktijdigheid van die gedragingen dat deze als één feit(encomplex) met de gedragingen voorafgaande aan de opname in De Dreef kunnen worden beschouwd.

8. Gelet op het vorenstaande is het hof van oordeel dat de door de rechtbank afgewezen vordering tot wijziging van de tenlastelegging alsnog dient te worden toegewezen voor zoveel deze betreft de uitbreiding van de tenlastegelegde periode tot 19 juli 1993 en de aanvulling van de grondslag van het strafrechtelijk verwijt, zoals in de vordering nader omschreven. Hierop gelet is het Hof tevens van oordeel dat de ter terechtzitting van 24 februari 2000 door de officier van justitie gevorderde (derde) wijziging van de tenlastelegging dient te worden toegewezen."

3.3. Het middel houdt in dat het Hof bij zijn beslissing op de vordering tot wijziging van de tenlastelegging een onjuiste maatstaf heeft gehanteerd.

3.4. Het Hof heeft de gevorderde wijziging, voorzover voor de beoordeling van het middel van belang, in die zin toegelaten dat enerzijds het aan de verdachte onder 2 aanvankelijk gemaakte verwijt van - kort gezegd - het plegen van ontucht buiten echt met iemand beneden de leeftijd van zestien jaren (art. 247 Sr), in zoverre werd verruimd dat daaraan werd toegevoegd het (telkens) plegen van ontucht met iemand wiens geestvermogens gebrekkig waren ontwikkeld of ziekelijk gestoord (art. 247, eerste lid, Sr), het (telkens) plegen van ontucht met een aan de verdachte toevertrouwde minderjarige (art. 249, eerste lid, Sr) en het (telkens) door misbruik van feitelijk overwicht bewegen van een minderjarige tot ontucht (art. 248ter, eerste lid (oud), Sr). Anderzijds werd de periode waarin de tenlastegelegde feiten zouden zijn gepleegd, oorspronkelijk die van 1 december 1991 tot en met 17 augustus 1992, verruimd tot de periode van 1 december 1991 tot 19 juli 1993.

3.5. Tegen dat laatste onderdeel van de wijziging is het middel blijkens de toelichting gericht met het betoog dat het Hof van een onjuiste rechtsopvatting van het begrip 'hetzelfde feit' in de zin van art. 68 Sr heeft blijk gegeven doordat het heeft miskend dat te dezen niet sprake is van een zodanig verband met betrekking tot de gelijktijdigheid van de gedragingen dat de gevorderde wijziging toelaatbaar is.

3.7. Voorzover het middel de klacht bevat dat het Hof van een onjuiste maatstaf is uitgegaan faalt het. Blijkens de hiervoor onder 3.2 weergegeven overweging 5 van het Hof heeft het de hierboven onder 3.6 genoemde maatstaf aangelegd.

3.8. Voorzover het middel erover klaagt dat het Hof ten onrechte heeft geoordeeld dat te dezen een zodanig verband met betrekking tot de gelijktijdigheid van de gedragingen bestaat dat de gevorderde wijziging toelaatbaar is, faalt het eveneens. Het Hof heeft blijkens zijn onder 3.2 weergegeven overwegingen geoordeeld dat er een duidelijke verwantschap bestaat tussen de verschillende delictsomschrijvingen, waarvan de strekking niet wezenlijk uiteenloopt. Voorts heeft het Hof geoordeeld dat er te dezen een wezenlijke samenhang bestaat in de gedragingen en de schuld van de verdachte en dat in de omstandigheden van dit geval de desbetreffende gedragingen moeten worden aangemerkt als één feitencomplex, voortvloeiend uit een en dezelfde (mede) seksueel georiënteerde duurzame relatie tussen de verdachte en dezelfde minderjarige, terwijl - mede tegen de achtergrond van de feitelijke toedracht - in 's Hofs overwegingen besloten ligt dat de aan de verdachte verweten seksuele contacten met het slachtoffer in de periode na 17 augustus 1992 tot diens opname in De Dreef op 19 juli 1993 naar aard, plaats en frequentie op gelijksoortige wijze plaatsvonden als in de periode van 1 december 1991 tot 17 augustus 1992 en gelijkelijk voortvloeiden uit die reeds bestaande relatie en dat aldus de situatie waarin de ontuchtige handelingen in de in de aanvankelijke tenlastelegging opgenomen periode telkens zouden zijn gepleegd gedurende de periode nadien ten aanzien van een of meer van de in de vordering tot wijziging van de tenlastelegging omschreven vormen van ontucht ongewijzigd is blijven voortduren. Een en ander geeft geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting, meer in het bijzonder niet omtrent het bepaalde in art. 313 Sv, terwijl het ook zonder nadere motivering niet onbegrijpelijk is.

3.9. Het middel faalt

4. Beoordeling van het tweede middel

Het middel kan niet tot cassatie leiden. Dit behoeft, gezien art. 81 RO, geen nadere motivering nu het middel niet noopt tot beantwoording van rechtsvragen in het belang van de rechtseenheid of de rechtsontwikkeling.

5. Slotsom

Nu geen van de middelen tot cassatie kan leiden, terwijl de Hoge Raad ook geen grond aanwezig oordeelt waarop de bestreden uitspraak - voorzover aan zijn oordeel onderworpen - ambtshalve zou behoren te worden vernietigd, moet het beroep worden verworpen.

6. Beslissing

De Hoge Raad verwerpt het beroep.

Dit arrest is gewezen door de vice-president W.J.M. Davids als voorzitter, en de raadsheren G.J.M. Corstens, J.P. Balkema, B.C. de Savornin Lohman en W.A.M. van Schendel, in bijzijn van de griffier S.P. Bakker, en uitgesproken op 24 december 2002.