Hoge Raad, 24-01-2003, AF0694, C02/011HR

24 januari 2003

Eerste Kamer

Nr. C02/011HR

JMH

Verweerder in cassatie - verder te noemen: [verweerder] - heeft bij exploit van 30 augustus 1999 eiseres tot cassatie - verder te noemen: BASF - gedagvaard voor de Kantonrechter te Terborg en gevorderd bij vonnis, voorzover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad, BASF te veroordelen tot betaling van:

a. de vergoeding van de door [verweerder] geleden en te lijden materiële schade ten bedrage van ƒ 273.023,--, vermeerderd met de wettelijke rente daarover vanaf 22 maart 1992 tot aan de dag der algehele voldoening;

b. een bedrag van ƒ 100.000,-- wegens smartengeld, vermeerderd met de wettelijke rente daarover vanaf 23 maart 1991 tot aan de dag der algehele voldoening;

c. een bedrag van ƒ 15.129,-- ten titel van buitengerechtelijke kosten, vermeerderd met de wettelijke rente daarover vanaf 25 augustus 1999 tot aan de dag der algehele voldoening.

BASF heeft de vorderingen bestreden.

De Kantonrechter heeft bij tussenvonnis van 22 juni 2000 een comparitie van partijen gelast en bij eindvonnis van 21 december 2000 [verweerder] niet-ontvankelijk verklaard in zijn vorderingen.

Tegen het eindvonnis heeft [verweerder] hoger beroep ingesteld bij de Rechtbank te Zutphen.

Bij vonnis van 13 september 2001 heeft de Rechtbank het eindvonnis van de Kantonrechter van 21 december 2000 vernietigd, BASF veroordeeld tot terugbetaling aan [verweerder] van de proceskosten in eerste aanleg ten bedrage van ƒ 4.800,--, vermeerderd met de wettelijke rente daarover vanaf de dag der betaling door [verweerder] tot aan de dag der terugbetaling door BASF, de proceskostenveroordelingen uitvoerbaar bij voorraad verklaard, en de zaak naar de Kantonrechter te Terborg terugverwezen.

Het vonnis van de Rechtbank is aan dit arrest gehecht.

Tegen het vonnis van de Rechtbank heeft BASF beroep in cassatie ingesteld. De cassatiedagvaarding is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

[Verweerder] heeft geconcludeerd tot verwerping van het beroep.

De zaak is voor partijen toegelicht door hun advocaten en voor [verweerder] mede door mr. J.M. Haasnoot, advocaat bij de Hoge Raad.

De conclusie van de Advocaat-Generaal J. Spier strekt tot verwerping van het beroep.

De advocaat van BASF heeft bij brief van 8 november 2002 op die conclusie gereageerd.

3.1 In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan.

(i) [Verweerder] is vanaf 16 februari 1981 tot 1 december 1993 in dienst geweest bij een rechtsvoorgangster van BASF. Hij was in die periode als "inktvoorbereider" betrokken bij het vervaardigen van drukinkt.

(ii) Vanaf 25 maart 1991 is [verweerder] arbeidsongeschikt. Hem is een WAO-uitkering naar een arbeidsongeschiktheidsklasse van 80 - 100% toegekend.

(iii) Bij brief van 13 december 1995 heeft FNV BASF aansprakelijk gesteld voor de gevolgen van een door [verweerder] opgelopen beroepsziekte.

(iv) Bij brief van 21 november 1997 heeft FNV BASF meegedeeld de verjaring uitdrukkelijk te stuiten.

3.2 Aan zijn vordering tot schadevergoeding (zie hiervoor in 1) heeft [verweerder] ten grondslag gelegd dat BASF is tekortgeschoten maatregelen te treffen ter voorkoming van schade aan zijn gezondheid als gevolg van zijn werkzaamheden, waarbij hij met oplosmiddelen in aanraking is gekomen. De klachten van [verweerder], waardoor hij niet meer aan het arbeidsproces kon deelnemen, passen bij een chronische toxische encephalopathie, welke bij onderzoek verkregen bevinding niet anders kan worden verklaard dan uit het contact met stoffen waaraan [verweerder] blootstond.

BASF heeft zich - voorzover in cassatie van belang - op het standpunt gesteld dat de vordering is verjaard. BASF heeft gewezen op een brief van de huisarts van [verweerder] aan een collega-arts, gedateerd 27 december 1988, waarin is vermeld:

"(...) zag ik vanmorgen ivm. klachten over duizeligheid, verkoudheid, denkstoornissen etc. Hij (...) wijt zijn klachten aan de chemicaliën waarmee hij kontakt heeft. In het verleden zijn deze klachten wel vaker geweest, maar ook maagklachten, colon klachten en lichte bronchitis. I.h.a. is hij bekend met nogal psychosomatisch gekleurde klachten, reden waarom hij nu bij het RIAGG behandeld wordt (...).

Pat. vreest dat hij langzaam vergiftigd wordt en wil graag verder bloedonderzoek. Daar ik niet zo thuis ben in deze hoek van de geneeskunde wil ik dit graag aan u overlaten. (...)"

3.3 De Kantonrechter heeft [verweerder] niet-ontvankelijk verklaard, omdat zijn vordering was verjaard. De Rechtbank heeft op het beroep van [verweerder] geoordeeld dat de verjaring tijdig is gestuit. Zij heeft daartoe - samengevat weergegeven - als volgt geoordeeld.

Aangenomen moet worden dat, mede gelet op de tekst van art. 3:310 lid 1 BW, het criterium "bekend is geworden" subjectief moet worden opgevat. Degene die zich op de verjaringstermijn van art. 3:310 lid beroept, moet stellen en zonodig bewijzen dat de benadeelde daadwerkelijk bekend was met de schade en met de daarvoor aansprakelijke persoon. Dit laatste impliceert onder meer dat de benadeelde voldoende feiten en omstandigheden kent om een causaal verband tussen de schade en de aansprakelijke persoon mogelijk te achten (rov. 6.2). Al voor december 1988 had [verweerder] klachten. Nadat [verweerder] op 27 december 1988 zijn huisarts had meegedeeld te vermoeden dat zijn klachten samenhingen met de op zijn werk gebruikte chemicaliën, heeft de huisarts contact opgenomen met de bedrijfsgeneeskundige dienst (hierna: BGD) en een bloedonderzoek doen verrichten. De dienst achtte een relatie tussen de klachten en de chemicaliën op het werk nauwelijks mogelijk (rov.6.3 en 6.4). Wanneer een niet terzake deskundige, zoals [verweerder], die een mogelijk verband veronderstelt tussen chemicaliën op het werk en zijn gezondheidsklachten, daarin niet wordt bevestigd door zijn huisarts en de BGD, kan niet gezegd worden dat het causale verband tussen de klachten en de blootstelling aan chemicaliën aan hem bekend was in de zin van art. 3:310 lid 1 BW (rov. 6.5). Bij brief van 15 december 1992 heeft de afdeling neurologie van het Medisch Spectrum Twente aan de huisarts van [verweerder] laten weten dat het klachtenpatroon van [verweerder] kan passen bij een milde organische oplosmiddelenintoxicatie. Niet valt in te zien dat [verweerder] hieraan niet de conclusie mocht verbinden dat een causaal verband tussen zijn klachten en de blootstelling aan chemicaliën mogelijk was. Aangenomen moet derhalve worden dat de verjaring is gaan lopen op 15 december 1992 (rov. 6.6). In de brief van 11 [21] november 1997 is ondubbelzinnig een recht op nakoming voorbehouden. Deze brief kan in ieder geval als een stuitingshandeling in de zin van art. 3:317 BW worden beschouwd (rov. 6.7).

3.5.1 De onderdelen 2.1 - 2.4 zijn gericht tegen rov. 6.4. Onderdeel 2.1 betoogt dat onbegrijpelijk is dat de Rechtbank uit de aantekeningen in het medische dossier heeft opgemaakt dat een relatie tussen de chemicaliën waarmee [verweerder] had gewerkt en zijn klachten door de BGD nauwelijks mogelijk is geacht. Het onderdeel wijst erop dat het hier van belang zijnde verslag van een telefoongesprek op 18 januari 1989 van de huisarts met een zekere [betrokkene 1], slechts vermeldt dat vergiftiging nauwelijks mogelijk werd geacht. Het onderdeel faalt bij gebrek aan belang. Ook als de aantekening de betekenis heeft die het onderdeel eraan verbindt, doet dat immers niet af aan hetgeen de Rechtbank vervolgens in rov. 6.5 heeft overwogen. Ook dan is het oordeel dat (de rest) van het medisch dossier en de aantekeningen van de BGD (aanvankelijk) geen aanwijzingen opleverden dat de klachten verband hielden met de chemicaliën op het werk, niet onbegrijpelijk.

Onderdeel 2.2 kan bij gebrek aan feitelijke grondslag niet tot cassatie leiden. In rov. 6.4 heeft de Rechtbank volstaan met de opmerking dat de resultaten van het ingestelde bloedonderzoek op 18 januari 1989 in het dossier zijn opgenomen.

De onderdelen 2.3 en 2.4 strekken ten betoge dat niet duidelijk is waarom de Rechtbank tot het oordeel is gekomen dat bij [verweerder] vóór 15 december 1992 onvoldoende bekendheid bestond over een mogelijk causaal verband tussen zijn klachten en de op het werk gebruikte chemicaliën. Nu in de onderdelen geen, uit het dossier kenbare, feiten en omstandigheden worden genoemd waaruit zou kunnen volgen dat bij [verweerder] de door art. 3:310 lid 1 vereiste bekendheid al vóór 15 december 1992 aanwezig was, falen de onderdelen.

De Hoge Raad:

verwerpt het beroep;

veroordeelt BASF in de kosten van het geding in cassatie, tot op deze uitspraak aan de zijde van [verweerder] begroot op € 301,34 aan verschotten en € 1.365,-- voor salaris.