Hoge Raad, 18-05-2004, AO5050, 02224/03

Hoge Raad der Nederlanden

Arrest

1. De bestreden uitspraak

Het Hof heeft in hoger beroep - met vernietiging van een vonnis van de Rechtbank te Haarlem van 15 maart 2001 - de verdachte vrijgesproken van het hem bij inleidende dagvaarding onder 1 primair onder A en 4 tenlastegelegde en hem voorts ter zake van 1 primair onder B "medeplegen van opzettelijk handelen in strijd met een in artikel 2, eerste lid, onder A, van de Opiumwet gegeven verbod", 2. "medeplegen van het, om een feit, bedoeld in het derde of vierde lid van artikel 10 van de Opiumwet, voor te bereiden of te bevorderen, zich of een ander middelen of inlichtingen tot het plegen van dat feit trachten te verschaffen en vervoermiddelen of gelden voorhanden hebben, waarvan hij weet dat zij bestemd zijn tot het plegen van dat feit, meermalen gepleegd", 3. "het deelnemen aan een organisatie die tot oogmerk heeft het plegen van misdrijven", 5. "opzettelijk handelen in strijd met het in artikel 2, eerste lid, onder B, van de Opiumwet gegeven verbod", 6. "medeplegen van het, om een feit bedoeld in het derde of vierde lid van artikel 10 van de Opiumwet, voor te bereiden of te bevorderen, een ander trachten te bewegen om dat feit te plegen of mede te plegen of om daarbij behulpzaam te zijn of om daartoe gelegenheid, middelen en inlichtingen te verschaffen en vervoermiddelen, stoffen of gelden voorhanden hebben, waarvan hij weet dat zij bestemd zijn tot het plegen van dat feit, meermalen gepleegd" en 7. "handelen in strijd met artikel 26, eerste lid van de Wet wapens en munitie, en het feit begaan met betrekking tot een vuurwapen van categorie III" veroordeeld tot drie jaren gevangenisstraf, met onttrekking aan het verkeer en verbeurdverklaring zoals in het arrest omschreven.

2. Geding in cassatie

3. Beoordeling van het eerste middel

3.1. Het middel behelst de klacht dat de redelijke termijn als bedoeld in art. 6, eerste lid, EVRM in de cassatiefase is overschreden.

3.2. De verdachte heeft op 13 december 2002 beroep in cassatie ingesteld. Blijkens een op de inventaris van de stukken geplaatst stempel zijn deze op 19 september 2003 ter griffie van de Hoge Raad binnengekomen. Dat brengt mee dat de redelijke termijn als bedoeld in art. 6, eerste lid, EVRM is overschreden. Het middel is dus terecht voorgesteld. Dit moet leiden tot strafvermindering.

4. Beoordeling van het tweede middel

4.1. Het middel bevat de klacht dat het Hof het verweer dat in eerste aanleg art. 6, eerste lid, EVRM is geschonden ten onrechte heeft verworpen, althans die beslissing niet naar behoren heeft gemotiveerd.

4.2. Het in het middel bedoelde verweer is in hoger beroep gevoerd ter terechtzitting van 26 maart 2002 en herhaald ter terechtzitting van 26 november 2002. Voor de beoordeling van het middel is het volgende van belang.

Het hof verwerpt dit verweer op dezelfde gronden als vermeld in het proces-verbaal van de terechtzitting van 23 april 2002."

Een en ander leidt tot de conclusie dat niet kan worden gesproken van een onpartijdige behandeling in eerste aanleg. Ik verzoek u daarom de zaak terug te wijzen naar de arrondissementsrechtbank te Haarlem voor behandeling door een andere strafkamer. Ik zie geen reden voor prorogatie."

(...)

(...) [U]it de onder C en D geciteerde overwegingen blijkt van vooringenomenheid van de rechtbank ten aanzien van de betrokkenheid van de verdachte bij enkele van de hem tenlastegelegde feiten, aldus de raadsman."

3.2 Aan de door de raadsman aangevoerde omstandigheden valt geen aanwijzing te ontlenen voor het oordeel dat de rechtbank die de zaak van de verdachte in de eerste aanleg behandelde, of één of meer van haar leden, - subjectief - niet onpartijdig was. Ook overigens is voor zodanig oordeel bij het onderzoek ter terechtzitting geen houvast gevonden.

3.3 Te onderzoeken staat vervolgens of de aangevoerde en anderszins aannemelijk geworden omstandigheden niettemin een zwaarwegende aanwijzing opleveren voor het oordeel dat de - beweerdelijk - bij de verdachte bestaande vrees dat (leden van) de rechtbank jegens de verdachte een vooringenomenheid koesterden, - objectief - gerechtvaardigd was.

3.4 Bij laatstgenoemd onderzoek zullen (...) worden betrokken voormelde aanvullingen (inzake [medeverdachte 1] en [medeverdachte 5]), hoewel niet is aangevoerd dat ze de verdachte voordat de rechtbank in zijn zaak vonniste, reeds bekend waren. Zij kunnen, indien hem toen nog niet bekend, weliswaar niet hebben bijgedragen tot het ontstaan van een vrees als voormeld reeds ten tijde van de behandeling van zijn zaak in de eerste aanleg, maar dat doet niet af aan hun bruikbaarheid om er een zwaarwegende aanwijzing aan te ontlenen voor een oordeel als evengenoemd.

3.5 (...)

3.6 (...)

3.7 In beide vonnissen inzake [medeverdachte 1] en [medeverdachte 5] heeft de rechtbank in een bewijsoverweging de verdachte met zoveel woorden genoemd als iemand die deel uitmaakte van een criminele organisatie (welke organisatie zich bezig hield met onder meer de in- en uitvoer van hard drugs) en zijn aandeel gespecificeerd als het zijn van één van de vertrouwelingen van één van de centrale leden van de organisatie, welk lid gebruik maakte van de faciliteiten en/of diensten die deze vertrouwelingen konden bieden; in het vonnis inzake [medeverdachte 5] komt daar nog bij dat de verdachte in het bijzonder één van degenen was die het uitvoerend werk ter zake van de uitvoer van amfetamine verrichtten. Het standpunt van de raadsman is blijkbaar dat de verdachte hierin aanleiding heeft gevonden om te vrezen dat de rechtbank die zijn zaak behandelde, nu daarvan twee rechters deel uitmaakten die de vonnissen inzake [medeverdachte 1] en [medeverdachte 5] mee hadden gewezen, niet voldoende onbevangen was. Dat is echter niet doorslaggevend. Beslissend is, zoals onder 3.3 uiteengezet, of die vrees geacht kan worden objectief te zijn gerechtvaardigd.

3.8 Anders dan uit het betoog van de raadsman volgt, valt voor de verdachte in die eerdere overwegingen van de rechtbank geen zodanige objectieve rechtvaardiging te vinden. Die eerdere overwegingen toch betekenen niet dat daarmee werd vooruitgelopen op de beoordeling in deze zaak van het verwijt dat aan de verdachte wordt gemaakt ter zake van deelneming aan dezelfde criminele organisatie en ter zake van strafrechtelijke betrokkenheid bij in- en uitvoer van hard drugs en in het bijzonder bij amfetamine. Het is immers de normale, wettelijke taak van de rechter die heeft te beslissen omtrent de in artikel 348 en 350 WvSv bedoelde vragen, daarbij uitsluitend te oordelen op de grondslag van het aan de verdachte ten laste gelegde en naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzitting dienaangaande in de zaak van de verdachte, en daarbij hetgeen hij heeft beslist in andere zaken, van andere verdachten, buiten beschouwing te laten.

3.10 Van belang is ook dat er geen aanwijzing is dat de rechtbank zich bij de behandeling en beslissing in de zaak van de verdachte op enigerlei wijze gebonden achtte aan de oordelen in de eerdere vonnissen. In het bijzonder is niet betoogd, en ziet het hof ook niet, dat de rechtbank haar vonnis in enig opzicht heeft doen steunen op enige in die eerdere vonnissen genomen beslissing. (EHRM NJ 1998, 185) Uit de stukken blijkt integendeel dat de rechtbank de zaak van de verdachte in volle omvang heeft behandeld, zonder dat ook maar één van de vragen die de rechtbank had te beantwoorden, werd beschouwd als reeds in de eerdere vonnissen afgedaan. Dat blijkt met name ook ten aanzien van de vragen of de verdachte deel uitmaakte van de in de tenlastelegging bedoelde criminele organisatie en, zo ja, welk aandeel hij daarin had, en of de verdachte strafrechtelijk betrokken was bij in- en uitvoer van hard drugs en in het bijzonder bij amfetamine.

3.11 (...)

3.12 Bij gebreke van een zwaarwegende aanwijzing als voormeld moet het verweer worden verworpen."

4.3. Bij de beoordeling van een beroep op het ontbreken van onpartijdigheid van de rechter in de zin van art. 6, eerste lid, EVRM dient voorop te staan dat een rechter uit hoofde van zijn aanstelling moet worden vermoed onpartijdig te zijn, tenzij zich uitzonderlijke omstandigheden voordoen die zwaarwegende aanwijzingen opleveren voor het oordeel dat een rechter jegens een verdachte een vooringenomenheid koestert, althans dat de bij de verdachte dienaangaande bestaande vrees objectief gerechtvaardigd is.

4.5. Het middel is dus tevergeefs voorgesteld.

5. Beoordeling van het derde middel

Het middel kan niet tot cassatie leiden. Dit behoeft, gezien art. 81 RO, geen nadere motivering nu het middel niet noopt tot beantwoording van rechtsvragen in het belang van de rechtseenheid of de rechtsontwikkeling.

6. Slotsom

Nu de Hoge Raad geen grond aanwezig oordeelt waarop de bestreden uitspraak ambtshalve zou behoren te worden vernietigd, brengt hetgeen hiervoor is overwogen mee dat als volgt moet worden beslist.

7. Beslissing

Dit arrest is gewezen door de vice-president F.H. Koster als voorzitter, en de raadsheren G.J.M. Corstens en J.W. Ilsink, in bijzijn van de waar-nemend-griffier L.J.J. Okker-Braber, en uitgesproken op 18 mei 2004.