Hoge Raad, 18-11-2005, AT7755, C04/257HR

Hoge Raad der Nederlanden

Arrest

in de zaak van:

t e g e n

1. Het geding in feitelijke instanties

2. Het geding in cassatie

3. Beoordeling van de middelen

3.2 De rechtbank heeft de hiervoor onder 1 vermelde vordering van [eiser] in zoverre toegewezen dat zij voor recht heeft verklaard, kort gezegd, dat de Politieregio jegens [eiser] volledig aansprakelijk is voor de schade ten gevolge van het onrechtmatig handelen bestaande in de toepassing van disproportioneel geweld bij de aanhouding en dat zij gehouden is die schade te vergoeden.

3.3 In hoger beroep bestreed de Politieregio in grief I dat bij de aanhouding disproportioneel geweld is toegepast en dat daarbij letsel (bovenarmbreuk) is ontstaan. Het hof heeft deze grief (deels) gegrond bevonden en de vordering van [eiser] alsnog in haar geheel afgewezen. Hetgeen het hof daartoe heeft overwogen, kan als volgt worden weergegeven. De aanhouding van [eiser] was, gelet op de verdenking die tegen hem was gerezen door de mededelingen van [betrokkene 3], niet onrechtmatig. Uit de overgelegde stukken van de strafzaak blijkt voorts niet van de onschuld van [eiser]. Diens vordering uit onrechtmatige daad is dus niet reeds daarom toewijsbaar omdat hij is aangehouden op grond van een verdenking waarvan de juistheid achteraf niet is komen vast te staan (rov. 4.7). De wijze waarop de aanhouding is uitgevoerd, is in overeenstemming met een bij de politie onderwezen en beproefde methode en er is geen reden om aan te nemen dat het gebruikte geweld verder ging dan bij toepassing van die methode professioneel verantwoord was (rov. 4.9) Toepassing van de gebruikte methode van aanhouding is niet disproportioneel geweest. Afgaande op de serieus te nemen melding van [betrokkene 3] had de Politieregio rekening te houden met een man die mogelijk in het bezit was van een vuurwapen, gedreigd had dit te zullen gebruiken en zich bevond in een park met in zijn nabijheid spelende kinderen en andere omstanders. Dit in aanmerking genomen was het kiezen voor die methode van aanhouding, die [eiser] (nagenoeg) geen gelegenheid gaf om naar een vuurwapen te grijpen, niet in strijd met de van de Politieregio te verlangen zorgvuldigheid (rov. 4.10). Het enkele feit dat bij de aanhouding letsel is ontstaan zoals [eiser] heeft gesteld (met name de bovenarmbreuk) is niet voldoende om het optreden van de Politieregio in weerwil van het onder 4.9 en 4.10 overwogene onrechtmatig te doen zijn (rov. 4.11). [Eiser] heeft nog gesteld dat de Politieregio jegens hem ook tot schadevergoeding gehouden is indien haar optreden rechtmatig is geweest, maar voor een dergelijke verplichting bestaat in dit geval, mede in aanmerking genomen dat [eiser] verdachte is geweest, geen toereikende grondslag (rov. 4.13).

3.4 De onderdelen 1.1 en 1.2 van middel I bevatten geen zelfstandige klachten. De onderdelen 1.3 en 1.4 keren zich, voor zover niet samenvallende met de onderdelen 1.5 - 1.9, tegen het oordeel van het hof in rov. 4.10 dat het toepassen van de onderhavige methode van aanhouding niet disproportioneel was. Zij behelzen niet dat de mate van geweld waarmee de beide politieagenten bij de aanhouding te werk zijn gegaan onder de gegeven omstandigheden gelet op het letsel (bovenarmbreuk) dat - naar [eiser] stelt, maar door het hof in het midden is gelaten - daarbij is ontstaan disproportioneel was. De onderdelen falen omdat, anders dan daarin wél wordt verdedigd, het enkele feit dat toepassing van een bepaalde methode van aanhouding als gevolg van het daarmee gepaard gaande geweld kan leiden tot letsel bij de aangehoudene niet meebrengt dat het toepassen van die methode reeds daarom disproportioneel is en dat dus, indien daarbij letsel ontstaat, aansprakelijkheid moet worden aangenomen.

3.5.1 De onderdelen 1.5 - 1.9 kunnen tezamen worden behandeld. Zij komen, ook naar de opvatting van de Politieregio, erop neer dat, ook indien met het hof ervan wordt uitgegaan dat de (wijze van) aanhouding rechtmatig en proportioneel was, de Politieregio aan [eiser] de schade dient te vergoeden die het gevolg is van het letsel dat bij de aanhouding zou zijn ontstaan, nu die schade niet binnen het normale maatschappelijke risico valt en hem derhalve in vergelijking met andere burgers onevenredig hard treft. De onderdelen doen in dit verband met name een beroep op HR 30 maart 2001, nr. C00/083, NJ 2003, 615, betreffende het toebrengen van onevenredige schade aan een derde, niet-verdachte, bij een op zichzelf rechtmatige huiszoeking.

3.5.2 [Eiser] is een gewezen verdachte jegens wie op grond van de verdenking dat hij zich had schuldig gemaakt aan een misdrijf een strafvorderlijk dwangmiddel (aanhouding) is toegepast, waarna van vervolging is afgezien. Uit de stukken van de strafzaak blijkt, zoals het hof - in cassatie onbestreden - heeft vastgesteld, niet van zijn onschuld aan het misdrijf waarvan hij werd verdacht. Dit zo zijnde, en in aanmerking genomen hetgeen de Hoge Raad heeft overwogen in zijn arrest van 12 juni 1998, nr. 16585, NJ 1999, 99, had [eiser]' vordering slechts kans van slagen voor zover deze gegrond was op hetzij een gebruik van het dwangmiddel in strijd met regels van geschreven of ongeschreven recht, waaronder begrepen het geval dat de toepassing van het dwangmiddel in de gegeven omstandigheden zo disproportioneel was dat zij daarom in strijd met de aan de Politieregio betamende zorgvuldigheid kwam, hetzij een gedraging die in het geheel niet als het gebruik van enig dwangmiddel kan worden opgevat. Dit laatste is door [eiser] niet aan zijn vordering ten grondslag gelegd terwijl, zoals reeds vermeld, de onderdelen ervan uitgaan dat de wijze van aanhouding rechtmatig en proportioneel is geweest. De onderdelen falen derhalve.

3.6 Middel II, dat geen zelfstandige betekenis heeft, deelt het lot van middel I.

4. Beslissing

Dit arrest is gewezen door de vice-presidenten J.B. Fleers, als voorzitter, en D.H. Beukenhorst en de raadsheren H.A.M. Aaftink, O. de Savornin Lohman en J.C. van Oven, en in het openbaar uitgesproken door de raadsheer E.J. Numann op 18 november 2005.