Parket bij de Hoge Raad, 01-11-1985, AB7783 AG5120, 6835 rek.nr

A.T.

Nr. 6835 request

Huurprijzenwet woonruimte

Parket, 10 september 1985

1. [verweerder]

2. [verweerster]

1. De Rechtbank heeft

‘’gezien ... het ... verweerschrift ... van [verzoeker] ... strekkende tot het verzoek ... in het geval de rechtbank van oordeel is dat de huurprijs op grond van de H.P.W. dient te worden vastgesteld, zulks ... bij een tussenbeschikking uit te spreken en [verzoeker] de gelegenheid te bieden zich te beraden ... en zonodig cassatie in te stellen ... En opnieuw recht doende: ... [verzoeker] ontvankelijk (verklaard) in zijn verzoek in eerste aanleg’’.

2. De vraag, of het bestreden vonnis een eindbeslissing bevat, moet beantwoord worden door uitlegging van het vonnis (zie D.J. Veegens, Cassatie, 2e druk, 1971, nr. 61, blz. 109; vgl. HR 19 december 1975, NJ 1976, 574, met noot W.H. Heemskerk; mijn conclusie voor HR (Derde Kamer) 26 juni 1985, nr. 10 (nog niet gepubliceerd), onder B). Mij lijkt het niet twijfelachtig, dat de beslissing omtrent de ontvankelijkheid van [verzoeker] in zijn verzoek in eerste aanleg een eindbeslissing is.

3. Art. 28, lid 3, HPW houdt in:

‘’Tegen (de) beschikking (van de kantonrechter) staat hoger beroep noch beroep in cassatie open.’’

4. Deze bepaling is gelijkluidend aan art. 17, lid 2, Huurwet (HW), voor de toepassing van welke bepaling naar vaste jurisprudentie hoger beroep niet is uitgesloten met betrekking tot beschikkingen waarin de kantonrechter aan vaststelling van de huurprijs niet toekomt (zie HR 26 juni 1959, NJ 1959, 577; 11 januari 1963, NJ 1963, 42; 10 oktober 1980, NJ 1981, 114; vergelijk art. 20, lid 2, Hw en art. 1639w, lid 11, BW, tekst 1984, waarover HR 15 april 1971, NJ 1971, 303 met noot Veegens; 28 juni 1977, NJ 1978, 17 met noot P. Zonderland). Naar ik in mijn conclusie voor HR 30 september 1983, NJ 1984, 231 met noot P.A. Stein, blz. 855, onder B, rechterkolom, betoogde, is er geen grond voor de toepassing van art. 28, lid 3, Hpw anders te oordelen (aldus ook Rb. Zutphen 8 april 1980, Praktijkgids 1982, nr. 1843, blz. 576).

5. Derhalve heeft de Rechtbank terecht [verweerders] in haar hoger beroep ontvangen.

6. Indien een arrondissementsrechtbank met miskenning van het hiervóór onder 4 betoogde een appellant in zijn hoger beroep niet-ontvankelijk verklaart, dan kan, gelijk volgt uit HR 10 oktober 1980, NJ 1981, 114, in verband met de conclusie van mijn ambtgenote mevrouw Biegman-Hartogh, beroep in cassatie worden ingesteld op de wijze, bepaald in de artt. 426 en 426a Rv.

7. In mijn conclusie voor HR 30 september 1983, NJ 1984, 231, onder C, verdedigde ik, dat hetzelfde geldt voor een tussenbeschikking, als bedoeld in art. 401a, lid 2, Rv jo. art. 426, lid 4, Rv, strekkende tot vernietiging van een kantonrechtersbeschikking, als bedoeld hiervóór onder 4. Uw Raad achtte blijkens Zijn dictum het beroep in cassatie ontvankelijk.

8. Dienovereenkomstig acht ik ook het thans aanhangige beroep in cassatie, nu zich verder niets daartegen verzet, ontvankelijk.

C. Service en verzorging; onderdelen 4 van het middel.

1. Uw Raad overwoog in de hiervóór onder A genoemde beschikking, onder 3.1:

‘’De bepalingen van de vierde afdeling van de zevende titel van Boek 4 BW (betrekkelijk tot huur en verhuur van woonruimte) en die van de Huurprijzenwet woonruimte (HPW) moeten worden gezien als één samenhangend geheel en hebben een strekking waarbij de bescherming van de huurder voorop staat. Voor wat betreft overeenkomsten onder bezwarende titel die niet alleen strekken tot het verschaffen van het gebruik van woonruimte in de zin van deze bepalingen, maar bovendien tot de levering van diensten en goederen welke te zamen kunnen worden aangeduid als ‘’verzorging’’, wettigen voormelde strekking van deze bepalingen en de geschiedenis van hun totstandkoming (vgl. Hand. II 1978–1979, blzz. 4957, 4967, 5022, 5073, 5085 en 5131) aan te nemen dat zij op dergelijke overeenkomsten toepasselijk zijn, tenzij daarin het verzorgingselement duidelijk overheerst.’’

2. De Rechtbank heeft overwogen (oerweging 6, 4e al.¹, blz. 5):

‘’slechts in gevallen, waarin het verzorgingselement duidelijk overheerst in de tussen partijen gesloten overeenkomst, (kan) worden gekconkludeerd dat sprake is van een overeenkomst die niet onderworpen is aan de huurder beschermende bepalingen’’.

3. Het tegen deze overweging gerichte onderdeel 4.2. van het middel wordt weerlegd door de hiervóór onder 1 geciteerde overweging van Uw Raad. Het faalt.

4. Een en ander impliceert, dat een overeenkomst waarin het verzorgingselement niet overheerst, een huurovereenkomst is, als beheerst door de Hpw.

(1) in overeenstemming met Veenemans onderscheid ik in overweging 6 vijf alinea's. Daarvan bevat echter de vijfde slechts de laatste zes regels van de overweging, beginnende met de woorden "Ook overigens is".

5. Derhalve faalt de in onderdeel 4.1 van het middel vervatte klacht, dat de Rechtbank de vraag, of sprake is van een huurovereenkomst, onbeantwoord gelaten zou hebben.

D. Overheersend element; onderdeel 5.1 van het middel.

1. De Kantonrechter te Deventer overwoog in zijn in eerste instantie genomen beschikking, blz. 2:

‘’Deze overeenkomst bevat elementen van huur en verhuur ... en daarnaast elementen van verzorging en dienstverlening welke aanzienlijk meer omvatten dan bij flatwoningen gebruikelijk is. Allereerst is daar de verzorging van warme maaltijden tegen de kostprijs. Verder de beschikbaarheid van logeerkamers tegen een vergoeding die de kosten niet dekt. Daarnaast het medegebruik van gemeenschappelijke ruimten zoals recreatiezalen met buffetten, terras en toiletten, alsmede de aanwezigheid van onder meer een dagwinkel, kapsalon, hobbyruimte en bemande receptie.’’

2. De Rechtbank heeft overwogen (t.a.p., 4e en 5e al.):

‘’In casu kan niet gezegd worden dat het verzorgingselement in de relatie tussen partijen meer vooropstaat dan het woonelement. Van alle ... verleende service ... kunnen slechts het facultatief verstrekken van warme maaltijden, het desgewenst verlenen van kleine medische diensten ... en het desgewenst verstrekken van huishoudelijke hulp ... beschouwd worden als verzorgende werkzaamheden. ... ook overigens is in de overgelegde stukken en het verhandelde geen aanwijzing te vinden ten gunste van de stelling dat het verzorgingselement in de relatie tussen partijen prevaleert.’’

3. Onderdeel 5.1 van het middel bevat de klacht, dat de Rechtbank bij de evaluatie van de verzorging de gemeenschappelijke voorzieningen buiten beschouwing heeft gelaten.

4. Naar het mij voorkomt, gaat het onderdeel, opgevat als motiveringsklacht, op. De Rechtbank heeft kennelijk ter adstructie van de geringe betekenis van het verzorgingselement uit het geheel van bijkomende prestaties gelicht hetgeen in engere zin als ‘’verzorging’’ kan worden gekwalificeerd. Daar gaat het echter niet om. Met elkaar moeten worden vergeleken enerzijds het ter beschikking stellen van de woning met hetgeen daar normaliter — om de bewoning als zodanig mogelijk te maken — bij hoort en anderzijds het ter beschikking stellen van bijkomende diensten die het bewoners met bijzondere behoeften — bejaarden, ongehuwden, invaliden enz. — mogelijk maken op eenvoudige wijze in die behoeften te voorzien. Bij die vergelijking ligt het voor de hand bij voorbeeld gemeenschappelijke voorzieningen die in het bijzonder op bejaarden gericht zijn, tot het andere element te rekenen. Dit element kan men gevoeglijk ‘’verzorging’’ noemen, maar dit begrip mag dan niet zo eng opgevat worden als de Rechtbank heeft gedaan.

5. Ik meen dan ook, dat de bestreden beschikking niet in stand kan blijven en dat alsnog een onderzoek van feitelijke aard moet worden ingesteld naar de onderlinge verhouding tussen beide elementen.

E. Woonruimte; onderdeel 3.1 van het middel.

1. Onderdeel 3.1 van het middel betwist, dat van woonruimte als bedoeld in de HPW sprake is, nu de overeenkomst de bewoner(s) van een flat mede aanspraak geeft op de gemeenschappelijke voorzieningen.

2. Naar het mij voorkomt, wordt het middelonderdeel weerlegd door de strekking van de wet en de wetsgeschiedenis, als aangeduid in de hiervóór onder C, 1, geciteerde overweging van Uw Raad. De gemeenschappelijke voorzieningen verhinderen, zo lang zij niet te zamen met de (overige) verzorgingselementen duidelijk overheersen, de kwalificatie als woonruimte als bedoeld in de Hpw niet.

3. Het middelonderdeel faalt.

F. Zelfstandige woonruimte: onderdelen 2 van het middel.

1. De Rechtbank heeft overwogen (t.a.p., 1e al.):

‘’Deze woonruimte is weliswaar onzelfstandig, nu het echtpaar [verweerders] voor het verkrijgen van warme maaltijden op voorzieningen elders is aangewezen, doch de H.P.W. heeft blijkens zijn eerste artikel ook op dergelijke woonruimte betrekking.’’

2. De onderdelen 2.1 tot en met 2.5 van het middel bestrijden het eerste gedeelte van deze overweging, maar niet het tweede. Dusdoende richten zij zich tegen een overweging ten overvloede en zullen zij mitsdien niet tot cassatie kunnen leiden. Ik zie er daarom van af op deze onderdelen in te gaan.

G. Uitspraak in raadkamer; onderdeel 7.1 van het middel.

1. Onderdeel 7.1 van het middel bevat de klacht, dat de bestreden beschikking niet in het openbaar is uitgesproken.

2. HR 11 januari 1963, NJ 1963, 42, overwoog,

‘’dat (art. 17, lid 2, Hw) geenszins belet hoger beroep in te stellen tegen een beschikking van den Ktr. waarbij ... de verzoeker niet-ontvankelijk is verklaard in zijn verzoek tot prijsvaststelling; dat voor de behandeling van zodanig hoger beroep, hetwelk berust op den regel dat beschikkingen op verzoekschrift vatbaar zijn voor hoger beroep tenzij uit de wet of den aard der beschikking het tegendeel blijkt, de wet geen bijzondere vormvoorschriften kent; ... dat uit het vorenoverwogene volgt dat het ... middel, hetwelk de Rb. verwijt, dat zij in appel de in de artt. 16 en 17, lid 1, gegeven vormvoorschriften niet heeft in acht genomen, faalt’’.

3. Met overeenkomstige toepassing van de zojuist geciteerde overweging betoog ik, dat het onderhavige hoger beroep berustte op art. 429n, lid 1, Rv.

4. Derhalve moet niet aan art. 28, lid 2, Hpw, maar aan de artt. 429n e.v. Rv getoetst worden, of de beschikking in het openbaar uitgesproken had moeten worden.

5. Art. 429q, lid 4, Rv verklaart art. 429g Rv van overeenkomstige toepassing.

6. Art. 429g, lid 1, Rv, tekst 1984, Stb. 97, houdt in:

7. In de onderhavige zaak is het hoger beroep ingesteld op 5 januari 1984 en de terechtzitting gehouden op 1 maart 1984. Derhalve is de nieuwe tekst van art. 429g, lid 1, Rv nog niet van toepassing.

8. Men kan zich evenwel afvragen, of het hof niet toch met rechtstreekse toepassing van art. 6, lid 1, van het Europese Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden de zaak in het openbaar had moeten behandelen, althans de beschikking in het openbaar had moeten uitspreken.

9. Nu acht ik het niet ondenkbaar, dat in een geschil over de huurprijs van woonruimte onder omstandigheden de bescherming van het privéleven van de huurder(s) gehele of gedeeltelijke behandeling met gesloten deuren eist. Ik meen dan ook, dat het vereiste van openbare behandeling in cassatie niet aan de orde kan komen, indien daarop niet voor de rechter die over de feiten oordeelt, een beroep is gedaan (zie HR 26 juni 1981, NJ 1982, 450 met noten J.M.M. Maeijer en E.A. Alkema, alsmede WHH onder nr. 452).

10. Noch uit de bestreden beschikking, noch uit de stukken van het geding valt op te maken, dat voor het Hof behandeling en/of uitspraak in het openbaar is bepleit.

11. Derhalve faalt middelonderdeel 7.1.

H. De verdere behandeling van de zaak; onderdeel 7.2 van het middel.

1. Onderdeel 7.2 van het middel bevat de klacht, dat het dictum van de bestreden beschikking niet ingaat op het verzoek om vaststelling van de huurprijs.

2. Nu de Rechtbank bevond, dat [verzoeker] ontvankelijk was in zijn inleidende verzoek, had zij tot taak tevens op dat verzoek te beschikken (zie HR 23 juni 1961, NJ 1961, 411; 30 september 1983, NJ 1984, 231).

3. De Rechtbank had in de bestreden beschikking van haar desbetreffende voornemen blijk kunnen geven door na de uitspraak omtrent de ontvankelijkheid op enigerlei wijze te vermelden, dat zij de zaak voor het overige aanhield. Uit het achterwege blijven van een dergelijke clausule kan evenwel niet worden afgeleid, dat haar voornemen anders was.

4. Ik meen dan ook, dat de klacht niet tot cassatie kan leiden, en dat er ook geen aanleiding voor Uw Raad zou zijn bij verwerping van het beroep aan het dictum iets toe te voegen dat de Rechtbank ertoe zou aanzetten de behandeling van de zaak voort te zetten (vergelijk Veegens, a.w., nr. 70, blz. 121).