Parket bij de Hoge Raad, 11-03-2003, AF3312, 02416/02 U

Schriftelijke Samenvatting

inzake:

[De opgeëiste persoon]

2. Het uitleveringsverzoek is namens de Minister van Justitie van België bij brief van 22 februari 2002, (kenmerk 6/5420/5/34.665/E) aan het Nederlandse ministerie van Justitie gezonden, en namens de Minister van Justitie bij brief van 27 maart 2002 (kenmerk EXU 2002/6610) toegezonden aan de Hoofdofficier van Justitie in het arrondissement Rotterdam.

3. Een op 2 oktober 2002 gewezen uitspraak van de Arrondissementsrechtbank te Rotterdam, waarbij de verlangde uitlevering ontoelaatbaar is verklaard, is bij arrest van de Hoge Raad van 11 maart 2003 vernietigd, met bevel dat de opgeëiste persoon zal worden opgeroepen ter zitting van de Hoge Raad teneinde op het uitleveringsverzoek te worden gehoord.

5. Bij brief van 14 januari 2004 deelde de Medisch Adviseur bij het ministerie van Justitie mij als uitkomst van het door de Hoge Raad verlangde onderzoek mede - kort gezegd - dat de opgeëiste persoon afhankelijk is van een rolstoel en voortdurende toediening van zuurstof, dat de opgeëiste persoon verschijnselen van spieratrofie vertoont die passen bij het eindstadium van emfyseem, en dat hij in verband met luchtweginfecties en een zeer slechte hartconditie diverse geneesmiddelen toegediend krijgt. De prognose wordt somber genoemd. De opgeëiste persoon is opgenomen op de long stay-afdeling van een verpleeghuis.

6. Het ministerie van Justitie verzocht ik dit bericht onder de aandacht van de bevoegde autoriteiten in de verzoekende Staat te brengen, met verzoek te doen weten of dit bericht aanleiding geeft het uitleveringsverzoek te heroverwegen.

7. Bij brief van 8 maart 2004 stelde het ministerie van Justitie de Hoge Raad ervan in kennis dat het uitleveringsverzoek is ingetrokken.

Schriftelijke Samenvatting

inzake:

[De opgeëiste persoon]

2. Het uitleveringsverzoek is namens de Minister van Justitie van België bij brief van 22 februari 2002, (kenmerk 6/5420/5/34.665/E) aan het Nederlandse ministerie van Justitie gezonden, en namens de Minister van Justitie bij brief van 27 maart 2002 (kenmerk EXU 2002/6610) toegezonden aan de Hoofdofficier van Justitie in het arrondissement Rotterdam.

3. Een op 2 oktober 2002 gewezen uitspraak van de Arrondissementsrechtbank te Rotterdam, waarbij de verlangde uitlevering ontoelaatbaar is verklaard, is bij arrest van de Hoge Raad van 11 maart 2003 vernietigd, met bevel dat de opgeëiste persoon zal worden opgeroepen ter zitting van de Hoge Raad teneinde op het uitleveringsverzoek te worden gehoord.

5. Bij brief van 14 januari 2004 deelde de Medisch Adviseur bij het ministerie van Justitie mij als uitkomst van het door de Hoge Raad verlangde onderzoek mede - kort gezegd - dat de opgeëiste persoon afhankelijk is van een rolstoel en voortdurende toediening van zuurstof, dat de opgeëiste persoon verschijnselen van spieratrofie vertoont die passen bij het eindstadium van emfyseem, en dat hij in verband met luchtweginfecties en een zeer slechte hartconditie diverse geneesmiddelen toegediend krijgt. De prognose wordt somber genoemd. De opgeëiste persoon is opgenomen op de long stay-afdeling van een verpleeghuis.

6. Het ministerie van Justitie verzocht ik dit bericht onder de aandacht van de bevoegde autoriteiten in de verzoekende Staat te brengen, met verzoek te doen weten of dit bericht aanleiding geeft het uitleveringsverzoek te heroverwegen.

7. Bij brief van 8 maart 2004 stelde het ministerie van Justitie de Hoge Raad ervan in kennis dat het uitleveringsverzoek is ingetrokken.

1. De Rechtbank te Rotterdam heeft de uitlevering van [de opgeëiste persoon], hierna: de opgeëiste persoon, aan het Koninkrijk België ontoelaatbaar verklaard.

2. Tegen deze uitspraak heeft de officier van justitie zich van beroep in cassatie voorzien. Bij schriftuur heeft hij één middel van cassatie voorgesteld. Namens de opgeëiste persoon heeft mr. J. Sjöcrona, advocaat te 's-Gravenhage, bij schriftuur het beroep tegengesproken.

3. Het middel keert zich tegen het oordeel dat zich in de aan het uitleveringsverzoek ten grondslag liggende strafvervolging een zó ernstige schending van de redelijke termijn, als bedoeld in art. 6, eerste lid, EVRM, heeft voorgedaan dat de uitlevering om die reden ontoelaatbaar verklaard dient te worden.

2. Gelijk namens de opgeëiste persoon is betoogd gaat de rechtbank er van uit dat de opgeëiste persoon in 1993 is verhoord terzake de hem verweten feiten (kort gezegd): (de) vermogensdelicten als genoemd in het onderhavige uitleveringsverzoek), door de Belgische autoriteiten bij gelegenheid van een tegen hem gerichte, op verzoek van de Belgische autoriteiten uitgevoerde huiszoeking. De rechtbank gaat er van uit dat dit dient te gelden als een/de hierboven onder 1. genoemde handeling.

3. Sedertdien heeft de opgeëiste persoon niets meer vernomen, ofschoon hij, blijkens de GBA-gegevens die door de raadsvrouwe zijn overgelegd, praktisch bij voortduring in Nederland bereikbaar moet zijn geweest. Desondanks heeft de opgeëiste persoon niet meer vernomen omtrent de tegen hem ingestelde vervolging. Oproepingen met betrekking tot de tegen hem gevoerde (verstek)procedure zijn hem kennelijk niet verzonden, terwijl ook het verstekvonnis van 24 juni 1999 hem kennelijk niet in persoon of aan zijn adres in Nederland is betekend of op andere wijze zijdens de Belgische autoriteiten bekend is gemaakt. Althans blijkt van het tegendeel niet uit de aan de rechtbank ter beschikking gestelde stukken. Aldus heeft, na zijn verhoor in 1993, geen enkele, hem kenbare vervolgingshandelingen plaatsgevonden.

4. Gelet op het vorenstaande, te weten enerzijds de (kennelijke afwezigheid van) ingewikkeldheid en (betrekkelijk geringe) ernst van de verweten feiten en anderzijds de mate van voortvarendheid welke door de Belgische vervolgende autoriteiten is betracht is de rechtbank van oordeel dat een zodanige schending van de redelijke termijn heeft plaatsgevonden dat deze schending van het hierboven bedoelde bepaalde in art. 6 EVRM oplevert welke, gelet op het voorgaande, zodanig is dat deze niet kan worden gecompenseerd door strafvermindering.

5. De vraag welke vervolgens aan de orde komt is of de opgeeiste persoon door zijn uitlevering zou worden blootgesteld aan zodanig risico van een flagrante inbreuk op enig hem ingevolge art. 6 eerste lid EVRM toekomend recht dat de ingevolge art. 1 EVRM op Nederland rustende verplichting om dat recht te verzekeren aan de uit het te dezen toepasselijke uitleveringsverdrag (en daarbij, als hierboven, genoemde Overeenkomsten) voortvloeiende verplichting tot uitlevering in de weg staat (vgl HR 5 maart 1991, NJ 1991, 547, r.o. 6.4).

De rechtbank beantwoordt die vraag bevestigend, zulks gelet op het hierboven onder 3. en 4. overwogene in samenhang met de omstandigheid dat tussen het moment waarop de opgeëiste persoon met de hem dreigende vervolging is geconfronteerd en het moment waarop thans zijn uitlevering wordt gevraagd een, naar het oordeel van de rechtbank, extreem lange periode -9 jaar- is verstreken, welke in geen enkel opzicht voor zijn risico kan komen.

6. Het Openbaar Ministerie heeft (nog) het standpunt ingenomen dat aan het bovengenoemde tijdsverloop geen relevantie kan worden toegekend nu uitlevering van Nederlanders eerst sinds oktober 2001 aan België mogelijk is zodat de Belgische autoriteiten niet veel eerder dan thans het geval is middels uitlevering de vervolging van de opgeëiste persoon hadden kunnen effectueren. Naar het oordeel van de rechtbank miskent het Openbaar Ministerie daarmede niet alleen dat het ontbreken van de mogelijkheid tot uitlevering voor risico van de vervolgende autoriteiten dient te zijn maar dat de Belgische autoriteiten mogelijk ook andere middelen ten dienste hebben gestaan om genoemde vervolging (in persoon) te effectueren, maar daar kennelijk geen gebruik van hebben gemaakt. Zo is bijv. niet gebleken van enige internationale signalering van de opgeëiste persoon ter aanhouding met betrekking tot de hem verweten feiten (terwijl hij onbestreden heeft gesteld in de bovengenoemde periode -ook- in Spanje te hebben verbleven). Kortom, niet vast staat dat uitlevering van de opgeëiste persoon het enige middel zou zijn geweest dat de Belgische autoriteiten ten dienste heeft gestaan. Nu andere mogelijkheden klaarblijkelijk niet zijn beproefd dient ook dit voor risico van de vervolgende autoriteiten te zijn en kan -ook in dit verband- naar het oordeel van de rechtbank de omstandigheid dat eerst kort geleden de uitlevering van Nederlanders mogelijk is geworden relevante tekortkomingen, in de zin van art. 6 EVRM zijdens de Belgische overheid niet repareren.

7. Gelet op het voorgaande zal de rechtbank de verzochte uitlevering ontoelaatbaar verklaren."

6. Mij dunkt dat in de zo-even aangehaalde overwegingen besloten ligt dat de Rechtbank dit uitgangspunt heeft gevolgd, en de juiste maatstaf heeft aangelegd. Voor zover in de toelichting op het middel wordt gesteld dat de Rechtbank het vertrouwensbeginsel heeft miskend, mist het middel feitelijke grondslag.

7. Voorts worden klachten opgeworpen betreffende de begrijpelijkheid van die overwegingen.

8. De Rechtbank heeft vastgesteld dat het aanvangstijdstip van de redelijke termijn is gelegen in het jaar 1993, toen de opgeëiste persoon als verdachte is verhoord en een huiszoeking is verricht. Voorts heeft de Rechtbank vastgesteld dat er tussen dit aanvangstijdstip en het moment waarop de Belgische autoriteiten om uitlevering van de opgeëiste persoon hebben gevraagd een periode van 9 jaar is verstreken, welk tijdsverloop in geen enkel opzicht voor risico van de opgeëiste persoon kan komen. Met dat laatste heeft de Rechtbank kennelijk tot uitdrukking willen brengen dat het tijdsverloop niet te wijten is aan het gedrag of de procesopstelling van de opgeëiste persoon.

11. Om dezelfde reden kan de opmerking, in de toelichting op het middel onder 4.2, dat onduidelijk is gebleven in hoeverre de Rechtbank te Antwerpen reeds met het tijdsverloop tot aan het op 24 juni 1999 gewezen vonnis rekening heeft gehouden, het middel niet doen slagen. Er blijkt overigens niet dat het openbaar ministerie dat punt in feitelijke aanleg heeft aangeroerd, terwijl het afschrift van het door de Rechtbank van Eerste Aanleg te Antwerpen gewezen vonnis dat aan de nu bestreden uitspraak is gehecht geen aanwijzingen bevat dat bij de strafoplegging met het tijdsverloop in de procedure rekening is gehouden.

12. Voorts wordt in de toelichting op het middel onder 4.3. de vraag opgeworpen of het door de Rechtbank vastgestelde tijdsverloop wel als een schending van de redelijke termijn kan worden aangemerkt. Daartoe wordt een beroep gedaan op de conclusie bij HR 26 maart 2002, griffienr 023979/01/U. In die conclusie is er evenwel op gewezen dat de verzoekende Staat in die zaak had medegedeeld dat tamelijk korte tijd na de aanvang van de vervolging een internationaal aanhoudingsbevel tegen de opgeëiste persoon was uitgevaardigd. In het algemeen zal de uitleveringsrechter, indien wordt betoogd dat de uitlevering wegens een buitensporig langdurige vervolging in de verzoekende Staat ontoelaatbaar verklaard dient te worden, in zijn oordeel mogen betrekken of de opgeëiste persoon zich aan zijn berechting aldaar heeft onttrokken, en of de vervolgende instanties pogingen in het werk hebben gesteld de opgeëiste persoon in het buitenland te achterhalen, vgl HR 20 november 2001, griffienr 01044/01 U, LJN AD4290 en de conclusie bij HR 19 november 2002, griffienr 01606/02 U, LJN AE9162. Voorts valt te wijzen op HR NJ 1991, 696, waarin het ging om een procedure die in de verzoekende Staat reeds tien jaar had genomen, terwijl de opgeëiste persoon, na op borgtocht te zijn vrijgelaten, naar Nederland was uitgeweken.

13. Een met de in de verzoekende Staat ingestelde strafvervolging gemoeid tijdsverloop van negen jaren of meer brengt niet noodzakelijk met zich mee dat de opgeëiste persoon door zijn uitlevering zal worden blootgesteld aan het risico van een flagrante schending van zijn recht op vervolging en berechting binnen een redelijke termijn. Anderzijds staat het de rechter, dunkt mij, vrij om dat risico van een flagrante schending wegens zulk tijdsverloop aannemelijk te achten indien het er voor gehouden moet worden dat de vervolgende autoriteiten gedurende aanzienlijke delen van die periode geen pogingen in het werk hebben gesteld de opgeëiste persoon op de hoogte te brengen van cruciale beslissingen in verband met diens vervolging, ofschoon de mogelijkheid daartoe aanwezig is geweest.

14. Kennelijk heeft de Rechtbank aangenomen dat de Belgische autoriteiten konden vermoeden dat de opgeëiste persoon in Nederland verbleef. Dat lijkt mij niet onbegrijpelijk, aangezien in het vonnis van de Rechtbank van Eerste Aanleg te Antwerpen met betrekking tot verzoeker is vermeld "wonende te [plaats A] (Nederland), [b-straat 1], Nederlander, thans zonder gekende woonplaats", terwijl de Rechtbank te Rotterdam aannemelijk heeft geacht dat de opgeëiste persoon in 1993 is verhoord "bij gelegenheid van een tegen hem gerichte, op verzoek van de Belgische autoriteiten uitgevoerde huiszoeking". Het laatste doet vermoeden dat die huiszoeking krachtens een verzoek om rechtshulp (in Nederland) heeft plaatsgevonden.

15. In het algemeen zal uit de omstandigheid dat een opgeëiste persoon in de door de Nederlandse overheden aangehouden registers op één of meer adressen ingeschreven heeft gestaan niet zonder meer afgeleid kunnen worden dat de autoriteiten in de verzoekende Staat onvoldoende pogingen hebben ondernomen de opgeëiste persoon te achterhalen of hem te verwittigen van de (voortgang van) de tegen hem ingestelde vervolging. Die autoriteiten in de verzoekende Staat hebben immers niet rechtstreeks toegang tot de door de Nederlandse overheden aangehouden persoonsregisters, vgl de conclusie bij HR 19 november 2002, griffienr 01606/02 U, LJN AE9162. Nu de Rechtbank er kennelijk vanuit is gegaan dat de Belgische autoriteiten konden vermoeden dat de opgeëiste persoon in Nederland verbleef, acht ik het op zichzelf beschouwd niet onbegrijpelijk dat de Rechtbank heeft meegewogen dat er geen pogingen zijn ondernomen stukken betreffende de in België ingestelde vervolging aan de opgeëiste persoon te betekenen. Reeds geruime tijd verschaft art. 30 van het Benelux Uitleverings- en rechtshulpverdrag een basis voor betekenen van gerechtelijke mededelingen, zonodig door tussenkomst van de autoriteiten in de Lidstaat waarin de verdachte (vermoedelijk) verblijft.

16. In de toelichting op het middel onder 4.4.1.wordt uit hetgeen de Rechtbank in de hierboven aangehaalde overwegingen onder 5 heeft vastgesteld afgeleid dat onder 6 overwegingen "ten overvloede" zijn gegeven. Vervolgens wordt (onder 4.4.2.) het oordeel dat de Belgische autoriteiten kennelijk geen gebruik hebben gemaakt van andere middelen (dan de destijds nog niet mogelijke uitlevering) om de vervolging van de opgeëiste persoon te effectueren - waarbij de steller van het middel kennelijk het oog heeft op het onder 6 overwogene - onbegrijpelijk of onvoldoende gemotiveerd genoemd.

17. In cassatie kan niet met vrucht worden geklaagd over een ten overvloede gegeven overweging. Het komt mij evenwel voor dat de steller van het middel de overwegingen van de Rechtbank onder 6 ten onrechte aanmerkt als "ten overvloede" gegeven. Klaarblijkelijk heeft de Rechtbank daarin tot uitdrukking willen brengen dat haar onder 5 bereikte oordeel niet anders kan worden door hetgeen het openbaar ministerie heeft opgemerkt omtrent de vóór oktober 2000 ontbrekende mogelijkheid Nederlanders aan België uit te leveren.

18. Als reden waarom dat onder 6 overwogene onbegrijpelijk of ontoereikend gemotiveerd is wordt vermeld dat de uitleveringsrechter zich zou moeten beperken tot het onderzoek naar de genoegzaamheid van de stukken, terwijl van de verzoekende Staat niet kan worden verlangd dat wordt opgegeven op welke wijze is gepoogd de opgeëiste persoon op te sporen.

19. De uitleveringsrechter heeft de vrijheid om vast te stellen dat in de overgelegde stukken, al voldoen zij aan de in het toepasselijke verdrag gestelde eisen, geen gegevens zijn te vinden die het oordeel kunnen afhouden dat de vervolging in de verzoekende Staat buitensporig veel tijd heeft genomen. In dat geval kan de uitleveringsrechter zich van aanvullende gegevens laten voorzien, maar hij is daartoe niet verplicht.

22. In het licht van dit stuk lijkt mij het oordeel van de Rechtbank dat van enige internationale signalering niet is gebleken niet aanstonds begrijpelijk. Uit de rechtspraak kan worden afgeleid dat de Hoge Raad in geval van een door het openbaar ministerie ingesteld cassatieberoep bij voorkeur niet casseert op andere dan de aangedragen gronden, vgl A.J.A. van Dorst, Cassatie in strafzaken, 1998 (4de druk), p. 118 - 120. Nu het middel het zo-even gesignaleerde punt niet aanroert ga ik er aan voorbij, overigens ook omdat de Rechtbank het achterwege gebleven zijn van een internationale signalering slechts bij wege van voorbeeld heeft genoemd, en eventuele onbegrijpelijkheid van dit onderdeel van de overwegingen de vaststelling onverlet laat dat ook niet is gebleken van pogingen om gerechtelijke mededelingen aan de opgeëiste persoon te (doen) betekenen.

23. Naar mijn oordeel moet het middel falen. Deze conclusie strekt tot verwerping van het cassatieberoep.