Parket bij de Hoge Raad, 02-10-2007, BA7932, 03422/06

Nr. 03422/06

Mr. Vellinga

Zitting: 19 juni 2007

4. Ten laste van de verdachte is bewezenverklaard dat:

"[Medeverdachte 1] op 17 augustus 2004, te Woerden, opzettelijk en met voorbedachte rade [slachtoffer 1] van het leven heeft beroofd, immers heeft voornoemde [medeverdachte 1] opzettelijk en na kalm beraad en rustig overleg met een vuurwapen kogels van korte afstand en gericht afgevuurd op voornoemde [slachtoffer 1], waarbij voornoemde [slachtoffer 1] door die kogels in het lichaam werd getroffen, tengevolge waarvan voornoemde [slachtoffer 1] is overleden, tot het plegen van welk misdrijf verdachte op 16 augustus 2001 te Utrecht opzettelijk middelen heeft verschaft door

- op 16 augustus 2004 aan voornoemde [medeverdachte 1] en zijn mededader een door hem, verdachte, gehuurde en bij het feit gebruikte auto (VW Golf, kenteken [AA-00-BB]) uit te lenen."

5. Het Hof heeft de bewezenverklaring doen steunen op de volgende bewijsmiddelen:

"Voor zover in de hierna opgenomen schriftelijke bewijsmiddelen wordt verwezen naar het stamproces-verbaal wordt hiermee bedoeld het in de wettelijke vorm door [verbalisant 1], brigadier/rechercheur van politie regio Utrecht, werkzaam in TGO Fruit, opgemaakt proces-verbaal, gesloten en ondertekend op 25 oktober 2004 te Utrecht.

Ik ben door [medeverdachte 2] benaderd om een wapen voor [medeverdachte 1] te regelen. Vervolgens heb ik [medeverdachte 2] meegenomen naar [medeverdachte 3]. Ik heb gezien dat het wapen werd overgedragen. Ik en [medeverdachte 2] zouden de gemaakte winst van € 1000,- tussen ons verdelen.

Ik, [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] zijn op zondag 15 augustus 2005 naar Antwerpen gegaan. Achteraf heb ik begrepen dat de reis naar Antwerpen bedoeld was voor het laten nakijken van een wapen, dat niet goed functioneerde. Ik begreep dit pas toen ik in het centrum van Antwerpen was. In de auto heb ik dit wapen gezien.

[Medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] voerden samen een gesprek in de auto. Ze spraken in het Turks. Er werd wel gesproken over een overval. Ik heb het woord 'overval' gehoord.

Ik was erbij toen [medeverdachte 1] op zaterdag 15 augustus 2005 in het Kralingse bos het aangeschafte wapen heeft uitgeprobeerd. Hij heeft twee keer geschoten.

Op maandag 16 augustus 2004 om 17.00 uur 's avonds had [medeverdachte 2] mij gebeld en gevraagd of hij de auto mocht lenen. Ik heb [medeverdachte 2] de auto beloofd. De auto, een Volkwagen Golf, voorzien van het kenteken [AA-00-BB], had ik gehuurd. Toen ik [medeverdachte 2] zag om de auto te geven, was [medeverdachte 1] aanwezig.

Ik ben met [verdachte] op zaterdag 14 augustus 2004 naar [medeverdachte 3] geweest om een wapen voor [medeverdachte 1] aan te schaffen. [Medeverdachte 1] was hier ook bij aanwezig. Ik ben ook met [verdachte] en [medeverdachte 1] op zondag 15 augustus 2004 naar Antwerpen geweest.

Ik had [verdachte] op maandag 16 augustus 2005 om de auto gevraagd en gezegd dat ik hem bij het teruggeven van de auto geld zou geven. [Medeverdachte 1] was erbij toen ik de auto van [verdachte] kreeg. Ik heb [verdachte] op dinsdag 17 augustus 2005 verteld wat er gebeurd was. [Verdachte] was erg geschrokken toen ik hem bij het terugbrengen van de auto vertelde wat er was gebeurd. Ik had voordat ik de auto van [verdachte] had geleend mijn vriendin reeds gezien.

[Medeverdachte 1] zou de overval plegen. We zijn naar Leerdam gereden. Daar kregen we van [verdachte] de auto mee. Vervolgens zijn we naar Utrecht gereden. Ik moest van [medeverdachte 1] het slachtoffer volgen. Ik verklaar heden wat ik zelf nog herinner.

[Verdachte] was erbij toen we het wapen voor [medeverdachte 1] in Den Haag aanschaften. Ook was hij erbij toen we in het Kralingse bos waren. Ook was hij mee naar Antwerpen.

Met [verdachte] en [medeverdachte 1] ben ik op 14 augustus 2004 naar Den Haag gereden. [Medeverdachte 1] had €1.200,- bij zich. [Verdachte] heeft het met de man die het wapen zou leveren over het bedrag gehad. [Verdachte] en ik zouden beiden € 500, krijgen.

We zijn op 14 augustus 2004 vanuit Den Haag naar het Kralingse bos gegaan om het wapen te testen. [Verdachte] wist dat het wapen getest zou gaan worden. Hij stond op de uitkijk, drie à vier meter voor mij. Ik stond naast [medeverdachte 1]. [Medeverdachte 1] heeft in het Kralingse bos geschoten. [Verdachte] is niet weg geweest.

In Antwerpen waren wij om één van de wapens van [medeverdachte 1] te controleren.

Onderweg van Antwerpen heb ik gezegd tegen [medeverdachte 1] dat ik over de overval na zou denken. Er werd gesproken over de overval in de zin van wel of niet meedoen mijnerzijds. [Verdachte] was bij het gesprek aanwezig. Ik heb het gesprek ook voor hem vertaald. [Medeverdachte 1] zei onder meer dat hij geld nodig had, dat hij in Bulgarije al eerder mensen had overvallen en dit eventueel wilde gaan doen in Nederland. Ik heb het vertaald voor [verdachte].

Ik heb hierna gevraagd aan [verdachte] of ik zijn auto mocht lenen.

Ik heb op 16 augustus 2004 de auto van [verdachte] geleend. [Verdachte] deed in eerste instantie moeilijk. Ik vertelde [verdachte] dat hij de volgende ochtend het ontbrekende geld, € 500,--, van het wapen zou krijgen. Toen stemde hij in. [Verdachte] wist dat we wapens bij ons hadden. De auto is door [verdachte] gebracht.

Ik heb [medeverdachte 2] gevraagd om voor mij een pistool te regelen. [Medeverdachte 2] vertelde mij dat hij middels hulp van een andere persoon een wapen had geregeld. In een café in Rotterdam heb ik [verdachte] voor het eerst ontmoet. [Verdachte] werd aan mij voorgesteld als de persoon die het wapen had geregeld. Ten aanzien van de levering van het wapen. Ik moest blijven wachten in de minibus. [Verdachte] kwam terug met een voor mij onbekende jongen. Het pistool is aan mij getoond in een minibusje op de achterbank. [Verdachte] was daarbij aanwezig.

Ik ben in het Kralingse bos geweest met [medeverdachte 2] en [verdachte]. [Verdachte] en [medeverdachte 2] keken of er niemand aankwam op het moment dat er werd geschoten.

Ik ben in Antwerpen geweest met [verdachte] en [medeverdachte 2] om mijn eerste wapen te laten repareren. [Verdachte] wist ook de reden van de reis naar Antwerpen. Dit is in de auto besproken.

Vraag: Wat was de bedoeling om naar Den Haag te gaan?

Antwoord: Voor het pistool.

Vraag: Met wie ging [verdachte] (het hof begrijpt: verdachte) die jongen ophalen?

Antwoord: Alleen, [medeverdachte 2] en ik bleven in de auto.

Vraag: Met wie kwam [verdachte] terug?

Antwoord: Met een jongen.

Vraag: Wat wilde jij precies hebben?

Antwoord: Ik wilde een pistool met geluiddemper.

Vraag: Die jongen kwam. Wat gebeurde er toen?

Antwoord: Hij haalde het zakje en gaf die munitie aan [verdachte].

Vraag: En wat nog meer?

Antwoord: Het pistool en die geluiddemper.

Vraag: Hoeveel patronen zaten erbij?

Antwoord: 7.

Vraag: Wat heb je in het Kralingse bos in Rotterdam gedaan?

Antwoord: Hij wou dat ding uitproberen.

Vraag: Ja, en wie is hij?

Antwoord: [medeverdachte 1]

Vraag: [medeverdachte 1] de Bulgaar?

Antwoord: De Bulgaar wilde dat ding uitproberen.

Vraag: En dat ding is het vuurwapen wat hij gekocht had?

Antwoord: Ja.

Vraag: Hoeveel keer heeft hij in de grond geschoten?

Antwoord: Hij schoot eerst één keer en later nog een keer, twee keer.

Vraag: Hoe is de maandag verlopen?

Antwoord: Maandag had ik een afspraak met mijn vriendin [betrokkene 1]. Toen belde ik eerst [medeverdachte 1] (het hof begrijpt [medeverdachte 1]) op, dat het wel goed zat met die auto en dat ik die dag in Utrecht zou zijn. Hij zei dat hij ook daar zou komen.

Vraag: Was de auto er al?

Antwoord: Nee, die kwam iets later, want [verdachte] (het hof begrijpt: verdachte) moest klaar zijn met zijn werk.

Vraag: Goed, dan hebben we een Golf in Utrecht, we hebben [verdachte] in Utrecht, we hebben [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] in Utrecht.

Antwoord: Ja.

Vraag: Met z'n drieën zijn jullie vanaf Utrecht naar Leerdam gereden?

Antwoord: Ja.

Vraag: En wie reed richting Leerdam?

Antwoord: [verdachte].

Vraag: Wat gebeurt in Leerdam?

Antwoord: [verdachte] reed richting zijn huis en stapte uit.

Nadat [verdachte] (het hof begrijpt verdachte) ons op maandag 16 augustus 2004 de auto had gegeven, is [verdachte] in Leerdam achtergebleven en zijn [medeverdachte 2] (het hof begrijpt: [medeverdachte 2]) en ik naar de woning van [medeverdachte 2] gegaan. Daarna zijn we in de auto van [verdachte] naar Utrecht gereden.

Nadat we weer enige tijd hadden rondgereden, zag [medeverdachte 2] een blauwe bestelbus staan. Hij besloot in de buurt van deze blauwe bestelbus te gaan wachten totdat de eigenaar zou verschijnen. Op een gegeven moment, omstreeks 2.00 uur die nacht, kwam de man van de bestelbus bij zijn auto. Ik kende de man van de veiling en noemde hem '[slachtoffer 1]'. Ik zag dat [slachtoffer 1] in de blauwe bestelbus overstapte. Ik zag en hoorde dat [medeverdachte 2] de auto startte en achter de blauwe bestelbus aanreed. Het pistool, de Zastava, lag voor mij op de grond. Op een gegeven moment reden we op de snelweg en reden we achter de blauwe bestelbus aan. Ik heb allereerst op de linkerachterband van de blauwe bestelbus geschoten. Daarna ging [medeverdachte 2] naast de blauwe bestelbus rijden en heb ik op de ruit van de bestelbus geschoten. Ik heb een aantal malen geschoten en ik zag dat de man, de bestuurder van de bus, naar achteren viel. Ik zag dat de bestelbus snelheid minderde. [Medeverdachte 2] reed hard weg en verliet direct de snelweg. Ik heb meerdere keren op de man geschoten.

6. Ten aanzien van het bewijs heeft het Hof het volgende overwogen:

"Medeplichtigheid

Met betrekking tot de medeplichtigheid in het onder meest subsidiair tenlastegelegde overweegt het hof het volgende.

Op grond van de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen is het volgende komen vast te staan:

- In de periode van 14 augustus 2004 tot en met 17 augustus 2004 is tussen verdachte en [medeverdachte 2] veelvuldig telefonisch contact geweest.

- Verdachte is door [medeverdachte 2] benaderd om een wapen voor [medeverdachte 1] te regelen;

- Op zaterdag 14 augustus 2004 heeft verdachte [medeverdachte 2] en [medeverdachte 1] naar Den Haag gebracht, alwaar door verdachte's bemiddeling tussen [medeverdachte 3] en [medeverdachte 1] de overdracht van een pistool met geluiddemper en munitie heeft plaatsgevonden.

- Na de overdracht zijn verdachte, [medeverdachte 2] en [medeverdachte 1] naar het Kralingse bos in Rotterdam gegaan. [Medeverdachte 1] heeft aldaar het aangeschafte pistool uitgeprobeerd. Hij heeft twee keer met het pistool geschoten. Verdachte was hierbij aanwezig.

- Op zondag 15 augustus 2004 is verdachte samen met [medeverdachte 2] en [medeverdachte 1] naar Antwerpen gereden. [Medeverdachte 1] wilde een wapen, dat niet goed functioneerde, terugbrengen naar de verkoper om het te laten nakijken. Verdachte kwam in Antwerpen op de hoogte van de reden van de reis naar Antwerpen. Hij heeft vervolgens in de auto het wapen gezien.

- Op de terugweg van Antwerpen naar Schiedam hebben [medeverdachte 2] en [medeverdachte 1] in de auto gesproken over een te plegen overval. Verdachte heeft aangegeven dat hij, toen [medeverdachte 2] en [medeverdachte 1] met elkaar spraken, het woord 'overval' heeft gehoord.

- Op maandag 16 augustus 2004 heeft [medeverdachte 2] aan verdachte gevraagd of hij, [medeverdachte 2], de auto van verdachte mocht lenen. Vervolgens heeft verdachte met zijn auto [medeverdachte 2] opgehaald. [Medeverdachte 2] bevond zich in gezelschap van [medeverdachte 1]. Vervolgens is verdachte afgezet bij zijn woning, waarna [medeverdachte 2] en [medeverdachte 1] met zijn auto zijn weggereden.

- Toen verdachte zijn auto aan [medeverdachte 2] en [medeverdachte 1] had meegegeven, heeft [medeverdachte 2] verdachte toegezegd, dat hij de volgende dag € 500,- zou krijgen.

- In de nacht van maandag 16 augustus 2004 op dinsdag 17 augustus 2004 heeft [medeverdachte 1] vanuit de auto van verdachte op de zich in een vrachtwagen bevindende [slachtoffer 1] geschoten, waarbij deze dodelijk is getroffen.

Dat verdachte besefte dat er een aanmerkelijke kans bestond dat daadwerkelijk zou worden geschoten leidt het hof af uit de omstandigheden dat in het Kralingse bos met één van de wapens bij wijze van test is geschoten en dat het wapen waarvoor de reis naar Antwerpen gemaakt was, (weer) functioneerde. Aangezien er naar algemene ervaringsregels een aanmerkelijke kans bestaat dat daadwerkelijk vuurwapengebruik bij een gewapende overval door meerdere personen leidt tot de dood van een persoon tegenover wie dat gebruik plaatsvindt, moet verdachte die kans ook hebben beseft.

Het hof merkt overigens op dat van 'voorbedachte rade' bij verdachte zelf geen sprake was. "

7. Het Hof heeft zijn strafoplegging als volgt gemotiveerd:

"De officier van justitie heeft gevorderd dat verdachte ter zake van medeplegen aan gekwalificeerde doodslag tot een gevangenisstraf van negen jaren wordt veroordeeld. De rechtbank heeft verdachte veroordeeld wegens medeplichtigheid tot moord tot een gevangenisstraf van vijf jaren. Verdachte en de officier van justitie hebben hoger beroep ingesteld. De advocaat-generaal heeft gevorderd dat verdachte ter zake van medeplegen tot diefstal met geweld, de dood ten gevolge hebbend tot een gevangenisstraf van zes jaren gevangenisstraf wordt veroordeeld. Het hof acht medeplichtigheid aan moord bewezen.

Verdachte heeft zich, door aan [medeverdachte 2] en [medeverdachte 1] een auto ter beschikking te stellen, schuldig gemaakt aan medeplichtigheid aan moord. Door zijn handelwijze heeft verdachte een noodzakelijke bijdrage geleverd aan het welbewust nemen van het leven van een ander.

Ook heeft hij op deze wijze aan de nabestaanden, onder wie de echtgenote en kinderen, vrienden en bekenden van [slachtoffer 1] onbeschrijfelijk en onherstelbaar leed toegebracht, dat zij de rest van hun leven met zich meedragen. Het hof heeft daarbij acht geslagen op de door de echtgenote en oudste dochter van [slachtoffer 1] afgelegde schriftelijke verklaringen.

9. De medeplichtige volgt in de kwalificatie altijd de kwalificatie van het gepleegde grondmisdrijf.(1) De wetgever heeft evenwel niet beoogd de medeplichtige te straffen voor meer dan waarop zijn opzet was gericht. Het is namelijk zeker niet ondenkbaar dat het door de dader voorgenomen en door de medeplichtige bevorderde misdrijf anders verloopt of dat de dader een ander misdrijf pleegt dan waartoe de medeplichtige opzettelijk hulp heeft verleend. Voor die gevallen waarin het opzet van de medeplichtige en het uiteindelijk gepleegde misdrijf uiteenlopen heeft de wetgever een regeling getroffen in art. 49, vierde lid, Sr voor:

Bij het bepalen van de straf komen alleen die handelingen in aanmerking die de medeplichtige opzettelijk heeft gemakkelijk gemaakt of bevorderd, benevens hun gevolgen.

10. In HR 27 oktober 1987, NJ 1988, 492 was een geval aan de orde waarin het Hof de verdachte had vrijgesproken van medeplichtigheid aan diefstal met geweld, de dood ten gevolge hebbende, omdat - aldus het Hof- het opzet van de medeplichtige niet, zoals was tenlastegelegd, was gericht op het begane hoofddelict, doodslag. Over de vraag of het Hof aldus blijk had gegeven van een onjuiste uitleg van de in de tenlastelegging voorkomende, in de zin van de wet gebezigde woorden "als medeplichtige opzettelijk" overwoog de Hoge Raad:

"6.4. In dit verband is van belang dat in art. 48 een beperking, overeenkomend met het bepaalde in het tweede lid van art. 47 Sr, ontbreekt en dat de in het vierde lid van art. 49 vervatte beperking uitsluitend betrekking heeft op het bepalen van de aan de medeplichtige op te leggen straf.

6.5. Uit de onder 6.4 genoemde wetsbepalingen, gelezen in onderling verband en samenhang, volgt enerzijds dat ten aanzien van de medeplichtige bij de bewezenverklaring en kwalificatie moet worden uitgegaan van de door de dader verrichte handelingen, ook indien het opzet van de medeplichtige slechts was gericht op een deel daarvan, en anderzijds dat het maximum van de aan de medeplichtige op te leggen straf een derde minder bedraagt dan het maximum van de straf, gesteld op het misdrijf dat de medeplichtige voor ogen stond."

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden