Parket bij de Hoge Raad, 29-10-2010, BH6453, 08/01579

Nr. 08/01579

Derde kamer A

Omzetbelasting

(1 oktober 2006 tot en met 31 december 2006)

MR. M.E. VAN HILTEN

ADVOCAAT-GENERAAL

Conclusie van 2 maart 2009 inzake:

X

tegen

De staatssecretaris van Financiën

2.1. Rechtbank Breda (hierna: de Rechtbank) heeft het aan deze procedure ten grondslag liggende feitencomplex wel heel beknopt weergegeven. In punt 2.1 van de uitspraak heeft zij aan veertien woorden genoeg:

"Belanghebbende exploiteert een belastingadvieskantoor. Tot het ondernemingsvermogen behoorden in het onderhavige jaar twee auto's."

3.2. Ten aanzien van de door belanghebbende gestelde onverbindendheid van artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking in verband met het ontbreken van een wettelijke basis heeft de Rechtbank het volgende overwogen:

"4.2. Voor zover hier van belang, luidt artikel 15, zesde lid, van de Wet OB 1968 als volgt (tekst 2006):

'Bij ministeriële regeling worden nadere regels gesteld omtrent de aftrek van belasting, ingeval goederen en diensten door de ondernemer mede worden gebezigd anders dan in het kader van zijn onderneming (...). '

In artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking is vervolgens geregeld op welke wijze de aftrek van voorbelasting inzake het privé-gebruik van een auto dient te worden berekend. De belasting welke drukt op het houden - met inbegrip van de aanschaffing - door de ondernemer, van een auto welke mede wordt gebruikt voor eigen privédoeleinden (privégebruik), wordt eerst in aftrek gebracht alsof de auto uitsluitend voor bedrijfsdoeleinden wordt gebruikt. Vervolgens is ter zake van het privé-gebruik jaarlijks 12 percent belasting verschuldigd over het bedrag dat bij de heffing van de inkomstenbelasting als onttrekking wordt aangemerkt. De rechtbank acht deze regeling geheel in overeenstemming met doel en strekking van de Wet OB 1968 en is derhalve van oordeel dat de ministeriële regelgevers met deze berekening niet buiten de aan hen gedelegeerde bevoegdheid zijn getreden. Dat in genoemde berekening de term 'verschuldigd' voorkomt, doet daar niet aan af. De stelling van belanghebbende dat daarmee een heffing wordt gecreëerd die niet in de Wet OB 1968 zelf is terug te vinden, verwerpt de rechtbank. Het gaat immers om het bepalen van de hoogte van de aftrekbare voorbelasting, niet om het creëren van een belastbare prestatie."

3.3. De Rechtbank achtte het bepaalde in artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking niet in strijd met de Zesde richtlijn en overwoog daartoe:

"4.5. De rechtbank stelt voorop dat de auto's goederen zijn waarop pleegt te worden afgeschreven, zodat deze bedrijfsmiddelen op grond van artikel 13, eerste lid, Uitvoeringsbeschikking, en derhalve eveneens op grond van artikel 20 van de Zesde richtlijn, kunnen worden aangemerkt als investeringsgoederen. Mitsdien is het arrest Charles/Charles-Tijmens in zoverre van toepassing.

4.6. Voorts acht de rechtbank van belang hetgeen in het arrest Charles/Charles-Tijmens in de overwegingen 31 tot en met 33 is overwogen:

'-31. Wat artikel 17, lid 6, van de Zesde richtlijn betreft, zoals de Nederlandse regering stelt, laat deze bepaling inderdaad toe dat een lidstaat een nationale regeling handhaaft, die vóór de inwerkingtreding van de Zesde richtlijn bestond. Die bepaling onderstelt echter, dat de uitsluitingen die de lidstaten op grond daarvan mogen handhaven, wettig waren volgens de Tweede richtlijn, die aan de Zesde richtlijn voorafgaat (zie arrest van 5 oktober 1999, Royscot e.a., C-305/97, Jurispr. blz. 1-6671, punt 21).

-32. Artikel 11 van de Tweede richtlijn, waarbij in lid 1 het recht op aftrek werd ingevoerd, bepaalde in lid 4 dat door de lidstaten van de aftrekregeling konden worden uitgesloten 'bepaalde goederen en bepaalde diensten, in het bijzonder die waarvan verwacht kan worden dat zij uitsluitend of gedeeltelijk worden gebruikt voor de privé-behoeften van de belastingplichtige of van zijn personeel'.

-33. Laatstgenoemde bepaling heeft de lidstaten dus geen absolute discretionaire bevoegdheid toegekend om alle of nagenoeg alle goederen en diensten van de aftrekregeling uit te sluiten en aldus de regeling van artikel 11, lid 1, van de Tweede richtlijn uit te hollen (zie arrest Royscot e.a., reeds aangehaald, punt 24).'

5.2. Voor zover hier van belang bepaalt artikel 15, lid 6 van de Wet dat bij ministeriële regeling nadere regels worden gesteld:

"omtrent de aftrek van belasting, ingeval goederen en diensten door de ondernemer mede worden gebezigd anders dan in het kader van zijn onderneming of ten behoeve van prestaties als bedoeld in de artikelen 11 en 28k. (...)"(7)

5.3. In de memorie van toelichting bij het ontwerp van de Wet is deze delegatiebepaling - toen nog opgenomen in het (voorgestelde) derde lid van artikel 15(8) - als volgt toegelicht(9):

"(...) kan zich de situatie voordoen, dat de voorbelasting dient te worden gesplitst in een deel dat wel en een deel dat niet voor aftrek in aanmerking komt. Deze bepaling geeft de bevoegdheid daarvoor regelingen te treffen. Overeenkomstig de tweede richtlijn wordt hierbij in het algemeen gedacht aan een splitsing in de verhouding waarin het deel van de totale omzet van de ondernemer dat aan de belasting is onderworpen, staat tot het deel dat van belasting is vrijgesteld. (...)"

5.4. Aan de delegatiebepaling van artikel 15, lid 6, van de Wet is uitvoering gegeven in de Uitvoeringsbeschikking (regeling van 30 augustus 1968, Stcrt. 169, tekst 2006). Dat blijkt gevoeglijk uit artikel 1, lid 1, van de Uitvoeringsbeschikking, welke bepaling, voor zover hier van belang, als volgt luidt:

"Deze regeling geeft uitvoering aan de artikelen (...), 15, (...) zesde lid (...)"

5.5. Van de Uitvoeringsbeschikking is in de onderhavige kwestie artikel 15, lid 1(11) van belang. Deze bepaling luidde in het tijdvak waarop het geschil betrekking heeft:

"De belasting welke drukt op het houden - met inbegrip van de aanschaffing - door de ondernemer, van een auto(12) welke mede wordt gebezigd anders dan in het kader van zijn onderneming (privé-gebruik), wordt eerst in aftrek gebracht alsof de auto uitsluitend in het kader van de onderneming wordt gebezigd; vervolgens is ter zake van het privé-gebruik jaarlijks 12 percent belasting verschuldigd over het bedrag dat bij de heffing van de inkomstenbelasting als onttrekking wordt aangemerkt. (...)"(13)

5.6. Het ligt voor de hand aan te nemen dat artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking uitvoering geeft aan artikel 15, lid 6, van de Wet, voor zover het betreft het in laatstbedoelde bepaling vermelde medegebruik van goederen anders dan in het kader van de onderneming. De Hoge Raad gaat daar in elk geval van uit, zo leid ik af uit het arrest van 24 augustus 1999, nr. 34608, BNB 1999/384. In dit arrest overwoog de Hoge Raad althans dat voor de beantwoording van de vraag of de tot de onderneming van de belastingplichtige behorende auto's mede zijn aangewend voor privédoeleinden, artikel 15, lid 5 (sinds 1 januari 1993 lid 6) van de Wet juncto artikel 15, lid 1, van de Uitvoeringsbeschikking van toepassing zijn (de cursivering is van mijn hand):

"Het Hof is voor de vraag of de in geschil zijnde, tot de handelsvoorraad van belanghebbende behorende personenauto mede anders dan in het kader van diens onderneming is gebruikt, ten onrechte uitgegaan van artikel 42, lid 2, van de Wet IB, aangezien het bepaalde in artikel 15, lid 5, van de Wet op de omzetbelasting 1968 (zoals dit luidde in het onderhavige tijdvak) juncto artikel 15, lid 1, van de Uitvoeringsbeschikking omzetbelasting 1968 van toepassing is."

5.7. Ook uit de wetsgeschiedenis - zij het die welke betrekking heeft op wetswijzigingen ná het tijdvak waarover deze procedure gaat - kan worden afgeleid dat artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking zijn wettelijke grondslag vindt in artikel 15, lid 6 van de Wet. Ik verwijs in dit verband naar de parlementaire stukken met betrekking tot de wijziging van de wet per 1 januari 2007. Bij die wijziging is - heel kort gezegd - de Wet in overeenstemming gebracht met het systeem van richtlijn 2006/112/EG (tot 1 januari 2007: de Zesde richtlijn) waar het betreft de heffing en aftrek ten aanzien van goederen en diensten die zowel voor zakelijke als voor privédoeleinden worden gebruikt. Het nieuwe - richtlijnconforme - systeem houdt in dat de voorbelasting die drukt op bedrijfsgoederen die mede voor privédoeleinden worden gebruikt volledig in aftrek kan worden gebracht(14) en dat ter zake van het privégebruik een (fictieve) belaste prestatie plaatsvindt. De wetgever heeft echter - voor zover hier van belang - voor de gemengd (privé/zakelijk) gebruikte auto van de ondernemer de in artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking opgenomen regeling ongewijzigd willen handhaven. Dat is bewerkstelligd door invoeging in de Wet van een nieuw artikel 16a. Daarin is voor zover hier van belang bepaald:

"Ter zake van prestaties als bedoeld in artikel 3, derde lid, onderdelen a en c, en artikel 4, tweede lid, wordt de belasting niet verschuldigd indien het gebruik betreft als bedoeld in de op artikel 15, zesde lid, tweede volzin,(15) gebaseerde ministeriële regeling (...)."

5.8. Omtrent de handhaving van de regeling van artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking is in de nota naar aanleiding van het verslag het volgende te vinden (cursivering: MvH):(16)

"Ten slotte wordt in de aantekening op artikel VIII, onderdeel H (artikel 15 van de Wet OB)(17) terecht opgemerkt dat met de voorgestelde wijziging van artikel 15, vijfde lid - bedoeld zal echter zijn zesde lid - de wettelijke basis vervalt voor artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking omzetbelasting 1968 (de forfaitaire correctie van de voorbelasting voor het privé-gebruik van de auto van de ondernemer/natuurlijke persoon). Immers, ingevolge het bestaande zesde lid worden bij ministeriële regeling regels gesteld voor de aftrek ingeval goederen - in casu bedoelde auto - mede worden gebezigd "anders dan in het kader van zijn onderneming". Daarbij wil "anders dan in het kader van zijn onderneming" zeggen: voor privé-gebruik. In de voorgestelde opzet wordt de formulering echter: mede worden gebruikt "anders dan voor belaste handelingen". Aangezien privé-gebruik in de nieuwe opzet nu juist een belaste handeling is, klopt de formulering van de delegatiebepaling niet meer en zou voor privé-gebruik niet meer kunnen worden gecorrigeerd op basis van artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking. Dit is een niet beoogd gevolg van de nieuwe redactie van het zesde lid. Daarom wordt in de bij deze nota gevoegde nota van wijziging een redactionele aanpassing voorgesteld van de wettelijke basis voor dit artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking."

Daarnaast kan nog worden gewezen op de volgende passage uit de toelichting op de nota van wijziging bij het voorstel tot wijziging van de Wet per 1 januari 2007:

"Onderdeel 4, onder b, onder 2(18), ten slotte betreft de redactionele aanpassing van de wettelijke basis voor artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking omzetbelasting 1968 - als aangeduid in de nota naar aanleiding van het verslag - waarmee de huidige forfaitaire correctie privé-gebruik auto van de zaak van de ondernemer/natuurlijke persoon, wordt gecontinueerd. Artikel 16a (nieuw) bewerkstelligt dat ter zake de nieuwe heffingsregels niet gelden."(19)

5.13. Ik verwijs in dit verband bovendien op de volgende passages uit de geschiedenis van de totstandkoming van de huidige Grondwet, waaruit overigens blijkt dat de (grond)wetgever wel terughoudendheid voorstond:

"(...) "uit kracht van een wet" zou (...) niet zien op onbeperkte delegatie. De overweging van de staatscommissie om deze term in de door haar aangegeven betekenis te handhaven is, dat delegatie in de belastingwetgeving met grote terughoudendheid moet worden gehanteerd. Toekenning van legislatieve macht aan de regering in fiscalibus is naar haar oordeel ongewenst, voor zover (MvH: het woordje 'het' lijkt weggevallen) betreft de elementen van het belastbaar feit en de basis van het tarief. (...) De staatscommissie erkent, dat het praktisch onmogelijk is delegatie ook ten aanzien van de elementen van het belastbaar feit en de tarieven geheel uit te sluiten. (...)

"In het licht van de toegepaste delegatie in de belastingwetgeving is het duidelijk, dat ook onder de term "uit kracht van" delegatie ten aanzien van essentiële elementen van de belastingen niet zonder meer zal zijn uitgesloten. (...)

Evenals "regelen" sluit "uit kracht van" immers delegatie ten aanzien van enig element van belastingwetgeving niet principieel uit."(22)

6.3. Op grond van artikel 17, lid 6 van de Zesde richtlijn mogen de lidstaten de uitsluitingen van aftrek die zij reeds ten tijde van de inwerkingtreding van de Zesde richtlijn in hun wetgeving hadden opgenomen, handhaven. De bepaling luidt als volgt:

"Uiterlijk binnen vier jaar te rekenen vanaf de datum van inwerkingtreding van deze richtlijn, bepaalt de Raad, op voorstel van de Commissie, met eenparigheid van stemmen, voor welke uitgaven geen recht op aftrek van de belasting over de toegevoegde waarde bestaat. De uitgaven die geen strikt professioneel karakter hebben, zoals weelde-uitgaven en uitgaven voor ontspanning of representatie, zijn in elk geval van het recht op aftrek uitgesloten.

Totdat de hierboven bedoelde voorschriften in werking treden kunnen de Lid-Staten elke uitsluiting handhaven waarin hun wetgeving ten tijde van de inwerkingtreding van deze richtlijn voorzag."

6.5.1. Dat het de lidstaten op grond van artikel 17, lid 6, van de Zesde richtlijn is toegestaan om een algemene uitsluiting van het recht op aftrek van voorbelasting op de aankoop van door de belastingplichtige gebruikte motorvoertuigen(24) te handhaven, moge blijken uit het arrest van het Hof van Justitie van de EG (hierna: HvJ EG) van 5 oktober 1999, Royscot, C-305/97, V-N 1999/49.18. Op vragen van de Britse rechter dienaangaande overwoog het HvJ EG, voor zover hier van belang:

"Artikel 11, lid 4, van de Tweede richtlijn(25) (...), stond de lidstaten de invoering of handhaving toe, en artikel 17, lid 6, van de Zesde richtlijn (...) staat hun de handhaving toe van algemene uitsluitingen van het recht op aftrek van de btw op de aankoop van door de belastingplichtige voor zijn belaste handelingen gebruikte motorvoertuigen, (...)"

6.5.2. In dezelfde zin overwoog het HvJ EG, in een iets ander kader overigens, in het arrest van 14 juli 2005, Charles/Charles-Tijmens, C-434/03, BNB 2005/284 m.nt. Van Zadelhoff. Ik citeer punt 34 van dit arrest:

"Hoewel artikel 11, lid 4, van de Tweede richtlijn de lidstaten dus toestond van de aftrekregeling bepaalde goederen, zoals motorvoertuigen, uit te sluiten, gaf die bepaling hun niet de mogelijkheid van een dergelijke regeling alle goederen uit te sluiten voorzover zij voor de privé-behoeften van de belastingplichtige worden gebruikt."

6.6.2. Zo overwoog de Hoge Raad in zijn arrest van 5 januari 2000, nr. 35167, BNB 2000/131 m.nt. Finkensieper (cursivering: MvH):(29)

"3.3.1. Voorzover de middelen betogen dat uitsluitend een aftrekbeperking zoals die gold ten tijde van de inwerkingtreding van de Zesde richtlijn op 1 januari 1978 inbreuk mag maken op het in die richtlijn geregelde recht op aftrek van de belasting over de toegevoegde waarde, en derhalve ten gevolge van de aangebrachte wijzigingen artikel 15 van de Beschikking en artikel 1 van het BUA onverbindend moeten worden geacht, falen zij, nu deze wijzigingen geen verandering hebben gebracht in de strekking van genoemde artikelen om naar de mate van het privé-gebruik aftrek uit te sluiten.

3.3.2. Voorzover de middelen betogen dat het bepaalde in artikel 6, lid 2, van de Zesde richtlijn een grens stelt aan het toepassingsbereik van artikel 17, lid 6, van die richtlijn, falen zij eveneens, daar gelet op de arresten van het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen van 18 juni 1998, zaak C-43/96, (Commissie/Frankrijk) Jur. 1998, I-3903, eveneens te kennen uit V-N 1998/38.10, blz. 3203, en van 5 oktober 1999, zaak C-305/97 (Royscot), VN 1999/49.18, blz. 4353, het redelijkerwijs niet voor twijfel vatbaar is dat een uitsluiting van aftrek als de onderhavige is toegestaan."

6.6.3. Zou bij dit arrest nog kunnen worden verdedigd dat met de zinsnede 'een uitsluiting als de onderhavige' een uitsluiting in de zin van het BUA bedoeld is - als aangegeven had de belanghebbende in die zaak de regeling van artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking op een deel van de auto's analoog toegepast in een situatie waarin het BUA van toepassing was - in het arrest van 15 april 2005, nr. 40517, BNB 2005/200 m.nt. Van Hilten speelde het BUA geen rol en ging het louter om artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking. In dit arrest overwoog de Hoge Raad in gelijke zin als in het voormelde arrest van 5 januari 2000, BNB 2000/131* (cursivering van mijn hand):

"3.3. (...) Zoals de Hoge Raad heeft geoordeeld in zijn arrest van 5 januari 2000, nr. 35 167, BNB 2000/131, hebben de sedert de inwerkingtreding van de Zesde richtlijn aangebrachte wijzigingen in artikel 15 van de Beschikking geen verandering gebracht in de strekking van dat artikel om naar de mate van het privé-gebruik aftrek uit te sluiten. Derhalve kan niet worden gezegd dat voornoemd artikel 15 in strijd komt met artikel 17, lid 6, van de Zesde richtlijn. Anders dan het middel met een beroep op het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen van 14 juni 2001, Commissie/Frankrijk, C-40/00, Jur. 2001, I-4539, betoogt, is te dezen, naar redelijkerwijs niet voor twijfel vatbaar is, geen sprake van uitbreiding van de draagwijdte van een bestaande uitsluiting van aftrek na de inwerkingtreding van de Zesde Richtlijn. De draagwijdte van de onderhavige uitsluiting van de aftrek van omzetbelasting wegens privé-gebruik heeft als gevolg van de invoering van de Wet IB 2001 geen wijziging ondergaan, nu het privé-gebruik daardoor op een hoger bedrag is gesteld als gevolg van een wijziging van de daarop betrekking hebbende normering en de uitsluiting van de aftrek ook na die wijziging niet aan iets anders gerelateerd is dan aan het werkelijke privé-gebruik. (...)"

6.6.4. Bij het arrest van 15 april 2005, nr. 40517, BNB 2005/200 annoteerde ik(30):

"(...) in de onderhavige procedure krijgt art. 17, zesde lid, naar mijn smaak te veel eer. Het gaat hier namelijk helemaal niet om een aftrekbeperking. De regeling van art. 15 Uitv.besch. OB 1968 (...) is welbeschouwd namelijk (...) de enige die overeenkomt met de in de Zesde richtlijn getroffen regeling, namelijk met die van art. 6, tweede lid. Daarin is bepaald dat met een (belastbare) dienst onder bezwarende titel gelijkgesteld wordt het gebruik voor privé-doeleinden van een tot het bedrijf behorend goed. Deze bepaling, gezien in samenhang met art. 17, tweede lid, Zesde richtlijn, bewerkstelligt dat de ondernemer aanvankelijk de op het voor zakelijke doeleinden aangeschafte goed drukkende omzetbelasting in aftrek brengt en vervolgens ter zake van het privé-gebruik in de heffing wordt betrokken. Welnu, dat is precies wat op grond van art. 15 Uitv.besch. OB 1968 ook gebeurt. (...)"

6.6.6. In dit verband vermeld ik in de eerste plaats het arrest van het HvJ EG van 11 september 2003, Cookies World, C-155/01, V-N 2003/48.18. In dit arrest draaide het om een Oostenrijkse ondernemer, Cookies World Vertriebsgesellschaft mbH iL, die in Duitsland (voor bedrijfsdoeleinden) een auto geleased had. Ter zake had de Duitse lessor Duitse btw in rekening gebracht, welke belasting Cookies World op de voet van de Achtste richtlijn(31) had teruggevraagd en -gekregen. In Oostenrijk werd Cookies World vervolgens getroffen door een heffing ter zake van 'eigen gebruik' (een fictieve prestatie) omdat zij - indien zij de auto van een Oostenrijkse ondernemer had geleased - in het binnenland geen recht op aftrek van de op de lease drukkende voorbelasting had gehad. Met betrekking tot de verenigbaarheid van deze (Oostenrijkse) heffing met de Zesde richtlijn overwoog het HvJ EG:

"63. Blijkens het dossier dient § 1, lid 1, punt 2, sub d, UStG 1994(32) te waarborgen, dat in Oostenrijk de uitsluiting van de aftrek van voorbelasting in het kader van de huur van bepaalde voertuigen in economisch opzicht op dezelfde wijze geschiedt als tot eind 1994, het moment van toetreding van deze staat tot de Europese Unie. Kennelijk is de Oostenrijkse regering er slechts indirect in geslaagd, haar bestaande wetgeving ter zake te handhaven. Door een nieuwe bepaling is namelijk een nieuw belastbaar feit voor de BTW ingevoegd, hetgeen niet wordt bedoeld in artikel 17, lid 6, van de Zesde richtlijn."

6.6.7. In de tweede plaats verdient het arrest van 11 december 2008, Danfoss en AstraZeneca, C-371/07, V-N 2009/3.24 hier vermelding. Ook uit dit arrest leid ik af dat een regeling waarin volledige aftrek gecompenseerd wordt door een heffing, niet valt aan te merken als een uitsluiting van aftrek in de zin van artikel 17, lid 6, van de Zesde richtlijn. Evenals in de eerder vermelde arresten Magoora en Commissie/Frankrijk (zie punt 6.5.3 van deze conclusie) ging het in deze (Deense) zaak om een ten tijde van de inwerkingtreding van de Zesde richtlijn bestaande wettelijke uitsluiting van aftrek van voorbelasting, in dit geval met betrekking tot het verstrekken van voedsel en drank in bedrijfskantines. Op basis van een administratieve praktijk mocht de btw ter zake van deze verstrekkingen evenwel volledig in aftrek worden gebracht en vond heffing plaats over - kort gezegd - de kostprijs van de verstrekte maaltijden. Een regeling derhalve die qua systematiek veel weg heeft van die van artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking. Veel later - in 1999 - werd de betreffende administratieve praktijk door de Deense fiscale rechter ongeldig verklaard en werd teruggegrepen op de wettelijke uitsluiting van aftrek (die altijd in de wet was blijven staan). Het HvJ EG werd onder meer gevraagd of sprake is van 'handhaven' van een uitsluiting van aftrek in de zin van artikel 17, lid 6, van de Zesde richtlijn indien deze uitsluiting vóór de inwerkingtreding van de Zesde richtlijn in de nationale wet was neergelegd, doch niet werd toegepast op verstrekkingen in bedrijfskantines, welke op grond van een administratieve praktijk werden belast op basis van de kostprijs, waarbij de voorbelasting volledig aftrekbaar was. Een ontkennende beantwoording volgde. Het HvJ EG overwoog:

"44. (...) dat artikel 17, lid 6, tweede alinea, van de Zesde richtlijn aldus moet worden uitgelegd dat het zich ertegen verzet dat een lidstaat na de inwerkingtreding van deze richtlijn toepassing maakt van een uitsluiting van het recht op aftrek van de voorbelasting op uitgaven in verband met maaltijden die door bedrijfskantines in het kader van zakelijke bijeenkomsten om niet worden verstrekt aan zakenrelaties en personeel, terwijl die uitsluiting ten tijde van die inwerkingtreding niet daadwerkelijk van toepassing was op die uitgaven wegens een administratieve praktijk op grond waarvan de door deze kantines verrichte diensten werden belast op basis van de kostprijs daarvan, onder volledige aftrek van de voorbelasting."

6.6.8. De redactie van V-N is, als ik het goed zie, dezelfde opvatting toegedaan. In de aantekening op het arrest, V-N 2009/3.24, wordt opgemerkt:

"Het Hof van Justitie (...) oordeelt dat de Deense 'herinvoering' van de aftrekbeperking op grond van art. 17, zesde lid, Zesde richtlijn niet is toegestaan, omdat deze bepaling de lidstaten enkel de mogelijkheid biedt om de ten tijde van de inwerkingtreding van de Zesde richtlijn daadwerkelijk toegepaste nationale rechtsregels inzake de uitsluiting van het aftrekrecht te handhaven (...). Door de afwijkende bestuurspraktijk voldoet Denemarken niet aan de regel dat de aftrekbeperking daadwerkelijk werd toegepast ten tijde van de inwerkingtreding van de Zesde richtlijn. Het terugvallen op de wettelijke aftrekbeperking, na de ongeldigverklaring van de desbetreffende bestuurspraktijk, viel derhalve niet aan te merken als 'handhaven' van de aftrekuitsluiting, ook al was wettelijk in die uitsluiting voorzien."

6.6.12. Voormeld percentage van 12 wordt geacht op forfaitaire wijze de omzetbelastingdruk met betrekking tot het houden van een auto uit te drukken. Dat valt bijvoorbeeld(36), af te leiden uit de volgende passage uit de toelichting bij de wijziging van de Uitvoeringsbeschikking:(37)

"Artikel 15 (MvH: van de Uitvoeringsbeschikking) bevat een regeling voor de aftrek van voorbelasting door een ondernemer die een personenauto zowel in het kader van zijn onderneming als daarbuiten (privé) gebruikt. De op het houden van een dergelijke auto drukkende belasting kan door een ondernemer aanvankelijk geheel in aftrek worden gebracht alsof de auto uitsluitend in het kader van de onderneming wordt gebruikt. Vervolgens wordt in het laatste tijdvak van het boekjaar in verband met het privé-gebruik een bepaald percentage omzetbelasting verschuldigd. Dit percentage dient te worden toegepast 'over het bedrag aan kosten dat bij de heffing van de inkomstenbelasting beschouwd wordt niet te zijn gemaakt ten behoeve van de onderneming.' Het geeft op forfaitaire wijze de omzetbelastingdruk weer op het houden van een personenauto.(38)

6.7.4. Het is vaste jurisprudentie van het HvJ EG dat een nationale regeling onder het bereik van artikel 17, lid 6, van de Zesde richtlijn valt (blijft vallen), wanneer zij na de inwerkingtreding van de Zesde richtlijn in die zin wordt gewijzigd dat zij de uitsluiting van de aftrek beperkt (en dus de aftrekmogelijkheid vergroot) en derhalve de doelstelling van de Zesde richtlijn dichter benadert. Een nationale regeling daarentegen die ná de inwerkingtreding van de Zesde richtlijn zodanig wordt gewijzigd dat de uitsluiting van de aftrek wordt uitgebreid is, naar vaste jurisprudentie van het HvJ EG, geen regeling die door artikel 17, lid 6, van de Zesde richtlijn is toegestaan. Ik verwijs naar de arresten van het HvJ EG van 14 juni 2001, Commissie/Frankrijk, C-40/00, V-N 2001/37.18, van 8 januari 2002, Metropol en Stadler, C-409/99, V-N 2002/8.33, van 11 september 2003, Cookies World, C-155/01, V-N 2003/48.18, van 11 december 2008, Danfoss en AstraZeneca, C-371/07, V-N 2009/3.24 en van 22 december 2008, Magoora, C-414/07, V-N 2009/3.25. Uit laatstgemeld arrest citeer ik de punten 36 en 37, de overige hier vermelde arresten kennen vergelijkbare overwegingen:

"36 Een regeling van een lidstaat valt onder de in artikel 17, lid 6, tweede alinea, van de Zesde richtlijn opgenomen afwijking en is niet in strijd met artikel 17, lid 2, ervan, wanneer zij na de inwerkingtreding van de Zesde richtlijn wijziging brengt in de draagwijdte van bestaande uitsluitingen door deze te beperken, en daarmee de doelstelling van de Zesde richtlijn dichter benadert (...).

37 Er zij aan herinnerd dat het vaste rechtspraak van het Hof is dat een nationale regeling geen door artikel 17, lid 6, tweede alinea, van de Zesde richtlijn toegestane afwijking vormt, indien zij de draagwijdte van de bestaande uitsluitingen na de inwerkingtreding van de richtlijn uitbreidt en zich daardoor van de doelstelling van de richtlijn verwijdert (...)."

6.7.5. Sinds haar introductie is de regeling van artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking verschillende malen gewijzigd. Bij de inwerkingtreding van de Zesde richtlijn luidde de bepaling als volgt:

"1. De belasting welke drukt op het houden - met inbegrip van de aanschaffing - door de ondernemer, van een personenauto welke mede wordt gebezigd anders dan in het kader van zijn onderneming (privé-gebruik), wordt eerst in aftrek gebracht alsof de auto uitsluitend in het kader van de onderneming wordt gebezigd; vervolgens is ter zake van het privé-gebruik jaarlijks 12 percent belasting verschuldigd over het bedrag aan kosten dat bij de heffing van de inkomstenbelasting beschouwd wordt niet te zijn gemaakt ten behoeve van de onderneming. Deze belasting is verschuldigd in het laatste belastingtijdvak van het boekjaar.

2. Indien de artikelen 11, 12 en 13 toepassing vinden, wordt de in het eerste lid bedoelde heffing van 12 percent naar evenredigheid verlaagd."

Tijdvak Auto Waarde Percentage Geen bijtelling Kwalificatie

bijtelling IB woon-werkverkeer (ww-v) (IB)

1-1-1979-

31-12-1987 Personenauto Catalogusprijs Ten minste 20% Indien blijkt dat Kosten gemaakt in verband

met inbegrip van de auto uitsluitend met ww-v worden geacht

omzetbelasting of nagenoeg uitsluitend te zijn gemaakt ten behoeve

ten behoeve van, van, voor zover van belang,

voor zover van belang, de onderneming

de onderneming wordt

gebruikt

1-1-1988-

31-12-1989 Personenauto Catalogusprijs Ten minste 20% Indien blijkt dat de Kosten gemaakt in verband

waaronder met inbegrip van auto uitsluitend of met ww-v worden geacht

een motorrijtuig omzetbelasting nagenoeg te zijn gemaakt ten behoeve

als bedoeld in 50, uitsluitend ten van, voor zover van belang,

lid 3, van de Wet(43) behoeve van, de onderneming

voor zover van belang,

de onderneming

wordt gebruikt

1-1-1990-

1-8-1990 Personenauto Catalogusprijs Ten minste 20% Indien blijkt dat de Kosten gemaakt in verband

waaronder een met inbegrip van auto uitsluitend of met ww-v worden

motorrijtuig als omzetbelasting nagenoeg geacht te zijn gemaakt

bedoeld in 50, lid 3, uitsluitend ten ten behoeve van,

van de Wet behoeve van, voor zover van belang,

voor zover van belang, de onderneming.

de onderneming Indien de belastingplichtige

wordt gebruikt ten minste eenmaal

per week pleegt te

reizen in verband

met ww-v geldt het

vorenstaande niet

voor zover de enkele

reisafstand niet

meer beloopt dan 10 km.

1-8-1990-

31-12-1992 Personenauto Catalogusprijs Ten minste 20%. Indien blijkt dat de Kosten gemaakt in verband

waaronder een met inbegrip van Als de auto op jaarbasis met ww-v worden

motorrijtuig als omzetbelasting belastingplichtige voor minder dan geacht te zijn gemaakt

bedoeld in 50, lid 3, ten minste driemaal 1000 kilometer ten behoeve van,

van de Wet per week de auto voor privédoeleinden voor zover van belang,

gebruikt in verband is gebruikt de onderneming

met ww-v dan wel

de enkele reisafstand

meer dan 30 km

bedraagt, wordt het

percentage verhoogd

naar 24%, tenzij blijkt

dat niet met de

auto is gereisd.

1-1-1993-

31-12-1993 Personenauto Catalogusprijs Ten minste 20%. Indien blijkt dat de Kosten gemaakt in verband

waaronder een met inbegrip van Als de auto op jaarbasis met ww-v worden

personenauto als omzetbelasting belastingplichtige voor minder dan geacht te zijn gemaakt

bedoeld in artikel 3, en vermeerderd ten minste driemaal 1000 kilometer ten behoeve van,

lid 2, van de Wet met bpm per week de auto voor privédoeleinden voor zover van belang,

bpm(44) gebruikt in verband is gebruikt de onderneming

met ww-v dan wel

de enkele reisafstand

meer dan 30 km

bedraagt, wordt het

percentage verhoogd

naar 24%, tenzij blijkt

dat niet met de

auto is gereisd.

1-1-1994-

31-12-2000 Personenauto Catalogusprijs Ten minste 20%. Indien blijkt dat de Kosten gemaakt in verband

als bedoeld in met inbegrip van Als de auto op jaarbasis met ww-v worden

artikel 3 van omzetbelasting belastingplichtige voor minder dan geacht te zijn gemaakt

de Wet bpm(45) en vermeerderd ten minste driemaal 1000 kilometer ten behoeve van,

met bpm per week de auto voor privédoeleinden voor zover van belang,

gebruikt in verband is gebruikt de onderneming

met ww-v dan wel

de enkele reisafstand

meer dan 30 km

bedraagt, wordt het

percentage verhoogd

naar 24%, tenzij blijkt

dat niet met de

auto is gereisd.

1-1-2001-

31-12-2001 Personenauto Personenauto: Privékilometers Aantal Ww-v wordt niet

of bestelauto in catalogusprijs op jaarbasis > 500 privékilometers geacht voor

de zin van artikel 3 met inbegrip van maar niet meer niet meer dan privédoeleinden

Wet bpm, m.u.v. de omzetbelasting dan 4000: ten minste 500 te hebben

de bestelauto en bpm 15%; plaatsgevonden

die door aard of Bestelauto: > 4000 maar niet

inrichting de catalogusprijs meer dan 7000:

uitsluitend met inbegrip van ten minste 20%;

of nagenoeg de omzetbelasting > 7000: ten minste

uitsluitend 25%

geschikt blijkt te zijn

voor vervoer van

goederen

1-1-2002-

31-12-2002 Personenauto Personenauto: Privékilometers Aantal Ww-v wordt

of bestelauto in catalogusprijs op jaarbasis > 500 privékilometers geacht voor

de zin van artikel 3 met inbegrip van maar niet meer niet meer dan privédoeleinden

Wet bpm, m.u.v. de omzetbelasting dan 3000: ten minste 500 te hebben

de bestelauto en bpm 10%; plaatsgevonden

die door aard of Bestelauto: > 3000 maar niet indien

inrichting de catalogusprijs meer dan 6000: reisafstand

uitsluitend met inbegrip van ten minste 15%; niet meer beloopt

of nagenoeg de omzetbelasting > 6000 maar niet dan 10 km of

uitsluitend meer dan 8000: voor zover die

geschikt blijkt te zijn ten minste 20%; meer beloopt

voor vervoer van > 8000: ten minste dan 30 km

goederen 25%

Bestelauto:

ten minste 10%

indien het gebruik

voor privé-doeleinden

wordt beperkt door

de aard of de

inrichting ervan

1-1-2003-

31-12-2003 Personenauto Personenauto: Privékilometers Aantal Ww-v wordt

of bestelauto in catalogusprijs op jaarbasis > 500 privékilometers geacht voor

de zin van artikel 3 met inbegrip van maar niet meer niet meer dan privédoeleinden

Wet bpm, m.u.v. de omzetbelasting dan 3000: ten minste 500 te hebben

de bestelauto en bpm 10%; plaatsgevonden

die door aard of Bestelauto: > 3000 maar niet indien reisafstand

inrichting de catalogusprijs meer dan 6000: niet meer

uitsluitend met inbegrip van ten minste 15%; beloopt dan

of nagenoeg de omzetbelasting > 6000 maar niet 10 km of voor

uitsluitend meer dan 8000: zover die meer

geschikt blijkt te zijn ten minste 20%; beloopt dan 30 km

voor vervoer van > 8000: ten minste

goederen 25%

Bestelauto:

ten minste 10%

indien het gebruik

voor privé-doeleinden

wordt beperkt door

de aard of de

inrichting ervan,

tenzij buiten ww-v

geen

privékilometers:

2,5% (waarde

hoogstens € 18.000)

1-1-2004-

31-12-2004 Personenauto Personenauto: Ten minste 22% Aantal Ww-v wordt geacht

of bestelauto in catalogusprijs privékilometers niet voor

de zin van artikel 3 met inbegrip van niet meer dan privédoeleinden

Wet bpm, m.u.v. de omzetbelasting 500 te hebben

de bestelauto en bpm plaatsgevonden

die door aard of Bestelauto:

inrichting de catalogusprijs

uitsluitend met inbegrip van

of nagenoeg de omzetbelasting

uitsluitend

geschikt blijkt te zijn

voor vervoer van

goederen

1-1-2005-

30-6-2006 Personenauto Catalogusprijs Ten minste 22% Aantal Ww-v wordt geacht

of bestelauto in met inbegrip van privékilometers niet voor

de zin van artikel 3 de omzetbelasting niet meer dan privédoeleinden

Wet bpm, m.u.v. en bpm 500 te hebben

de bestelauto plaatsgevonden

die door aard of

inrichting

uitsluitend

of nagenoeg

uitsluitend

geschikt blijkt te zijn

voor vervoer van

goederen

1-7-2006-

31-12-2007 Personenauto Catalogusprijs Ten minste 22% Aantal Ww-v wordt geacht

of bestelauto in in de zin van artikel 9 privékilometers niet voor

de zin van artikel 3 van de Wet bpm niet meer dan privédoeleinden

Wet bpm, m.u.v. vermeerderd 500 te hebben

de bestelauto met de bpm plaatsgevonden

die door aard ingevolge de

of inrichting artikelen 9

uitsluitend of tot en met 9c

nagenoeg van de genoemde wet

uitsluitend

geschikt blijkt te zijn

voor vervoer van

goederen

6.7.9. De Hoge Raad is, zo blijkt uit het reeds eerder vermelde arrest van 15 april 2005, nr. 40517, BNB 2005/200 m.nt. Van Hilten (tijdvak 2001), van oordeel dat de wijzigingen in artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking, geen wijzigingen hebben aangebracht in de draagwijdte van de bepaling noch in de strekking daarvan (cursivering MvH):

"3.3. Aangaande middel 1 overweegt de Hoge Raad als volgt. Zoals de Hoge Raad heeft geoordeeld in zijn arrest van 5 januari 2000, nr. 35 167, BNB 2000/131, hebben de sedert de inwerkingtreding van de Zesde richtlijn aangebrachte wijzigingen in artikel 15 van de Beschikking geen verandering gebracht in de strekking van dat artikel om naar de mate van het privé-gebruik aftrek uit te sluiten. Derhalve kan niet worden gezegd dat voornoemd artikel 15 in strijd komt met artikel 17, lid 6, van de Zesde richtlijn. Anders dan het middel met een beroep op het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen van 14 juni 2001, Commissie/Frankrijk, C-40/00, Jur. 2001, I-4539, betoogt, is te dezen, naar redelijkerwijs niet voor twijfel vatbaar is, geen sprake van uitbreiding van de draagwijdte van een bestaande uitsluiting van aftrek na de inwerkingtreding van de Zesde Richtlijn. De draagwijdte van de onderhavige uitsluiting van de aftrek van omzetbelasting wegens privé-gebruik heeft als gevolg van de invoering van de Wet IB 2001 geen wijziging ondergaan, nu het privé-gebruik daardoor op een hoger bedrag is gesteld als gevolg van een wijziging van de daarop betrekking hebbende normering en de uitsluiting van de aftrek ook na die wijziging niet aan iets anders gerelateerd is dan aan het werkelijke privé-gebruik. Het middel faalt derhalve."

7.3.1. Omtrent de eerste fase - de aftrek van voorbelasting - heeft het HvJ EG in zijn arrest van 14 juli 2005, Charles/Charles-Tijmens, C-434/03, BNB 2005/284 m.nt. Van Zadelhoff, geoordeeld dat een belastingplichtige een investeringsgoed dat hij mede gebruikt voor privédoeleinden, geheel als goed van de onderneming mag aanmerken (hij hoeft dat niet te doen(47)) en dientengevolge alle hem ter zake van (de aanschaf van) het goed in rekening gebrachte btw in aftrek mag brengen. Ik citeer punt 24 van het arrest:

"24 Indien de belastingplichtige ervoor kiest, investeringsgoederen die zowel voor bedrijfs- als voor privédoeleinden worden gebruikt, te behandelen als goederen van de onderneming, komt de bij de verkrijging van deze goederen verschuldigde voorbelasting in beginsel voor algehele en onmiddellijk aftrek in aanmerking (...)."(48)

7.4.1. Dan de tweede fase van artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking: de heffing. Op grond van artikel 6, lid 2, onder a, van de Zesde richtlijn (thans artikel 26, lid 1, onder a, van richtlijn 2006/112/EG) wordt het privégebruik van een tot het bedrijf behorend goed als een dienst onder bezwarende titel aangemerkt - dus als een belaste prestatie - wanneer voor dit goed recht op volledige of gedeeltelijke aftrek van btw is ontstaan. Artikel 6, lid 2, onder a, van de Zesde richtlijn luidde gedurende het in geding zijnde tijdvak:

"Art. 6.

(...)

2. Met een dienst verricht onder bezwarende titel worden gelijkgesteld:

a. het gebruiken van een tot het bedrijf behorend goed voor privédoeleinden van de belastingplichtige of van zijn personeel, of, meer in het algemeen, voor andere dan bedrijfsdoeleinden, wanneer voor dit goed recht op volledige of gedeeltelijke aftrek van de belasting over de toegevoegde waarde is ontstaan;

(...)

De Lid-Staten kunnen van het bepaalde in dit lid afwijken, mits deze afwijking niet tot concurrentievervalsing leidt.

(...)"

7.5.1. De maatstaf van heffing van de fictieve dienst als bedoeld in artikel 6, lid 2, onder a, van de Zesde richtlijn is geregeld in artikel 11A, lid 1, onder c, van de Zesde richtlijn (thans is een vergelijkbare bepaling(52) opgenomen in artikel 75 van richtlijn 2006/112/EG). Deze bepaling luidde in het in geding zijnde tijdvak:

"1. De maatstaf van heffing is:

(...)

c) voor de in artikel 6, lid 2, bedoelde handelingen: de door de belastingplichtige voor het verrichten van de diensten gemaakte uitgaven;"

7.5.2. Als we de historie van artikel 11A, lid 1, onder c, van de Zesde richtlijn induiken, valt op dat in het voorstel voor een Zesde richtlijn(53) voor fictieve prestaties als bedoeld in onder meer artikel 6, lid 2 (in het voorstel nog artikel 7, lid 2) als maatstaf van heffing nog de 'normale waarde' werd gehanteerd, dat wil zeggen (artikel 12, lid 1, van het voorstel voor een Zesde richtlijn):

"Als normale waarde van een goed of een dienst wordt beschouwd alles wat de koper of degene aan wie de dienst wordt verleend, bij vrije mededinging op het tijdstip waarop en in de handelsfase waarin de handeling wordt uitgevoerd, voor het verkrijgen van het betreffende goed of de betreffende dienst zou moeten voldoen aan een onafhankelijke leverancier of dienstverrichter in het binnenland;"

7.5.4. Ik verwijs in dit verband naar het arrest van het HvJ EG in het arrest van 25 mei 1993, Mohsche, C-193/91, FED 1995/550 m.nt. Bijl, en cursivering van mijn hand:

"14 De uitdrukking "gebruik van een goed" dient dus strikt te worden uitgelegd, zodat zij uitsluitend het gebruik van het goed zelf omvat. (...)."

In punt 34 van het arrest van 26 september 1996, Enkler, C-230/94, V-N 1997, blz. 653 overwoog het HvJ EG onder verwijzing naar het arrest Mohsche in dezelfde zin:

"34 In zijn arrest van 25 mei 1993 (zaak C-193/91, Mohsche, Jurispr. 1993, blz. I-2615, r.o. 13 en 14) overwoog het Hof, dat het privé-gebruik van een goed slechts bij uitzondering belastbaar is en dat de uitdrukking "gebruik van een goed" in artikel 6, lid 2, sub a, van de Zesde richtlijn dus strikt dient te worden uitgelegd, zodat zij uitsluitend het gebruik van het goed zelf omvat. (...)"

7.5.5. Wat betreft de relatie tussen de in aanmerking te nemen uitgaven en het daadwerkelijk privégebruik zijn uit het arrest Enkler ook de punten 35, 36 en 38 van belang (mijn cursivering):

"35 Zoals reeds gezegd in rechtsoverweging 33 supra, beoogt artikel 6, lid 2, van de Zesde richtlijn de gelijke behandeling van de belastingplichtige en van de eindverbruiker te verzekeren. Laatstgenoemde kan steeds naar eigen goeddunken over een zaak beschikken; in het kader van artikel 11, A, lid 1, sub c, moet daarom bij de bepaling van de maatstaf van heffing voor een overeenkomstig artikel 6, lid 2, met een dienst gelijkgestelde handeling ook de periode in aanmerking worden genomen tijdens welke een zaak de belastingplichtige op zodanige wijze ter beschikking staat, dat hij ze op ieder ogenblik daadwerkelijk voor privé-doeleinden kan gebruiken.

36 Het in aanmerking nemen van die periode bij de bepaling van de maatstaf van heffing van de BTW wordt beperkt door de verplichting om uitsluitend rekening te houden met de uitgaven die met de zaak zelf verband houden, zoals de afschrijvingen wegens waardevermindering of de uitgaven van de belastingplichtige die hem recht op aftrek van voorbelasting geven."

(...)

38. (...) uitgaven die ontstaan in de periode tijdens welke de zaak de belastingplichtige op zodanige wijze ter beschikking staat, dat hij ze op ieder ogenblik daadwerkelijk voor andere dan bedrijfsdoeleinden kan gebruikt, moeten worden opgenomen in de maatstaf van heffing van de omzetbelasting over handelingen die overeenkomstig artikel 6, lid 2, sub a, van die richtlijn met dienstverrichtingen zijn gelijkgesteld. Het in aanmerking te nemen gedeelte van deze uitgaven moet evenredig zijn aan de verhouding tussen de totale duur van daadwerkelijk gebruik van de zaak en de periode van daadwerkelijk gebruik voor andere dan bedrijfsdoeleinden."

7.5.7. In het arrest Wollny lag de vraag voor of de Duitse maatstaf van heffing ter zake van het privégebruik van bedrijfsgoederen door de beugel van artikel 11A, lid 1, onder c, van de Zesde richtlijn kon. De betreffende regeling luidde als volgt (ik citeer hier de Duitse regeling zoals weergegeven in punt 10 van het arrest):

"De maatstaf van heffing(55) wordt bepaald (...) door de voor het verrichten van deze handelingen gemaakte uitgaven, wanneer hiervoor recht op volledige of gedeeltelijke aftrek van de voorbelasting is ontstaan. Deze uitgaven omvatten ook de aankoop- of productiekosten van een bedrijfsgoed, voor zover dit tot het bedrijf behoort en wordt gebruikt voor het verrichten van de overige prestaties. Indien de aankoop- of productiekosten ten minste 500 EUR bedragen, moeten zij gelijkmatig worden verdeeld over een periode die overeenstemt met de op het betrokken bedrijfsgoed toepasselijke herzieningsperiode zoals bedoeld in § 15a (MvH: van het Umsatzsteuergesetz(56))."

7.5.8. Het HvJ EG beantwoordde vorenvermelde vraag in bevestigende zin. Daartoe overwoog het voor zover hier van belang, het volgende:

"28. Aangezien de Zesde richtlijn evenwel niet de nodige aanwijzingen bevat voor een uniforme en nauwkeurige omschrijving van de regels ter bepaling van het bedrag van de betrokken uitgaven, dient te worden aanvaard dat de lidstaten ter zake een bepaalde beoordelingsmarge hebben, mits zij niet voorbijgaan aan het doel van de betrokken bepaling en de plaats ervan in de systematiek van de Zesde richtlijn (zie in die zin arrest Verbond van Nederlandse Ondernemingen, reeds aangehaald, punten 16 en 17).

(...)

33. Voorts wordt hiermee beoogd om overeenkomstig de logica van het bij de Zesde richtlijn ingevoerde stelsel (zie punt 20 van onderhavig arrest) overeenstemming tussen de aftrek van de voorbelasting en de heffing van belasting in een later stadium te verzekeren (zie in die zin conclusie van advocaat-generaal Jacobs in de zaak Charles en Charles-Tijmens, reeds aangehaald, punt 60).

34. Hoewel de werkingssfeer van artikel 20 van de Zesde richtlijn niet volledig overeenstemt met die van artikel 6, lid 2, eerste alinea, sub a, is het door eerstgenoemde bepaling ingevoerde systeem van herziening van de aftrek evenals laatstgenoemde bepaling van toepassing op situaties waarin een goed waarvan het gebruik recht op aftrek geeft, vervolgens wordt bestemd voor een gebruik dat geen recht op aftrek geeft (zie arrest Uudenkaupungin kaupunki, reeds aangehaald, punt 30). Zoals de advocaat-generaal in punt 98 van zijn conclusie heeft opgemerkt, heeft zowel artikel 6, lid 2, als artikel 20 van de Zesde richtlijn betrekking op situaties waarin een goed tegelijkertijd voor bedrijfs- en privédoeleinden wordt gebruikt.

35. Bovendien heeft het stelsel van herziening een soortgelijk doel als de heffing van btw over het privégebruik van een investeringsgoed. Het beoogt immers te voorkomen dat de belastingplichtige een ongerechtvaardigd economisch voordeel geniet ten opzichte van een eindgebruiker, door hem te dwingen een bedrag te betalen ten belope van de aftrek waarop hij geen recht had (zie in die zin arrest van 29 april 2004, Gemeente Leusden en Holin Groep, C-487/01 en C-7/02, Jurispr. blz. I-5337, punt 90, en arrest Uudenkaupungin kaupunki, reeds aangehaald, punt 30).

36. Voorts gaat het erom te verzekeren dat de aftrek van de voorbelasting overeenstemt met de heffing van belasting in een later stadium (zie conclusie van advocaat-generaal Jacobs in de zaak Charles en Charles-Tijmens, reeds aangehaald, punt 60).

37. Gelet op dit gemeenschappelijke doel en de aanvullende rol die de artikelen 6 en 20 te dien einde vervullen in de systematiek van de Zesde richtlijn, overschrijdt een lidstaat niet de grenzen van zijn beoordelingsbevoegdheid door te bepalen dat bij de vaststelling van de maatstaf van heffing voor het privégebruik van een bedrijfsgoed toepassing dient te worden gemaakt van de regels betreffende de herziening van de aftrek.

(...)

40. Uit het voorgaande volgt dat de door de Duitse wetgever gekozen oplossing in overeenstemming is met het doel van artikel 6, lid 2, van de Zesde richtlijn.

(...)"

7.5.12. Met dit ene, vaste percentage was de regeling van de inkomstenbelasting op 1 januari 2004 op haar schreden teruggekeerd van een 'uitstapje' van drie jaar (2001-2003) gedurende welke periode de onttrekking voor de inkomstenbelasting door middel van een staffelsysteem (meer bijtelling bij meer gereden privékilometers, zie het staatje in 6.7.8 van deze conclusie) beter dan vóór die tijd wilde aansluiten bij het werkelijke privégebruik. Ik citeer uit de memorie van toelichting bij 'Wet inkomstenbelasting 2001 (Belastingherziening 2001)':

"In het regeerakkoord is opgenomen dat het forfaitaire karakter van de autokostenfictie - de bijtelling voor het privé-gebruik van een ter beschikking gestelde auto - wordt vervangen door een benadering die beter aansluit op het feitelijk privé-gebruik van de auto van de zaak."(57)

Omwille van vereenvoudiging werd in de inkomstenbelasting het systeem van bijtelling volgens de staffel afgeschaft en werd teruggekeerd naar het systeem waarin de onttrekking voor de inkomstenbelasting in verband met privégebruik wordt berekend naar een vast percentage van - kort gezegd - de cataloguswaarde van de auto, zonder rekening te houden met het werkelijke privégebruik dat van de auto gemaakt wordt (met dien verstande dat ingeval van bewezen privékilometers van 500 of minder geen bijtelling plaatsvindt). Ik haal enige passages aan uit de wetsgeschiedenis:

"Uniforme bijtelling auto van de zaak

Daarnaast wordt voorgesteld de staffel voor de bijtelling voor overige privé-kilometers met de auto van de zaak af te schaffen. Indien op jaarbasis meer dan 500 kilometer wordt gereden, geldt een uniform bijtellingspercentage van 20 (MvH: na aanvaarding van het amendement-Giskes c.s. 22%). In tegenstelling tot onder de huidige regeling hoeft de werknemer die meer dan 500 en niet meer dan 8000 privé-kilometers rijdt geen rittenregistratie meer bij te houden, waardoor een aanzienlijke vereenvoudiging resulteert. Alleen indien men in aanmerking wil komen voor een bijtellingspercentage van nihil dient de belastingplichtige te laten blijken dat met de auto van de zaak niet meer dan 500 kilometer privé is gereden. Dit kan - net als in de huidige regelgeving - door middel van een rittenregistratie, maar is onder omstandigheden ook mogelijk met behulp van een verklaring van de werkgever."(58)

7.5.17. Het is vaste jurisprudentie van het HvJ EG dat de nationale rechter daartoe wel de plicht heeft. Hij moet nationale recht zoveel mogelijk uitleggen in het licht van de bewoordingen en het doel van de richtlijn, teneinde de daarmee beoogde resultaten te bereiken (vgl. bijvoorbeeld HvJ EG 13 november 1990, Marleasing, C-106/89; Jurispr. I-4135, punt 8(62)). Van het eerder vermelde arrest Magoora - dat op de btw ziet - is in dit verband punt 44 van belang:

"De verwijzende rechter moet zijn nationale recht zoveel mogelijk in het licht van de bewoordingen en het doel van de Zesde richtlijn uitleggen, teneinde de daarmee beoogde resultaten te bereiken, waarbij hij de voorkeur geeft aan een uitlegging van de nationale voorschriften die zoveel mogelijk in overeenstemming is met dat doel, om aldus te komen tot een uitlegging die verenigbaar is met de bepalingen van die richtlijn (....)"

1 Ik neem aan dat hiermee de netto cataloguswaarde vermeerderd met omzetbelasting en belasting van personenauto's en motorrijwielen (bpm) is bedoeld. Ik leid dat af uit de berekening die belanghebbende in zijn beroepschrift voor de Rechtbank heeft uiteenzet: 12% * 22% * € 18.151 * 8/12 = € 319. Op grond van artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking is ter zake van het privégebruik van de auto jaarlijks 12 percent belasting verschuldigd over het bedrag, dat bij de heffing van inkomstenbelasting als onttrekking wordt aangemerkt of zou worden aangemerkt als de auto voor de inkomstenbelasting tot het bedrijfsvermogen zou zijn gerekend. Op grond van artikel 3.20 van de Wet inkomstenbelasting 2001 wordt in 2006 als onttrekking in aanmerking genomen 22% van de catalogusprijs met inbegrip van de omzetbelasting en de bpm.

2 Ik neem aan dat hiermee de netto cataloguswaarde vermeerderd met omzetbelasting en bpm is bedoeld. Ik leid dat af uit de berekening die belanghebbende in zijn beroepschrift voor de Rechtbank heeft uiteenzet: 12% * 22% * € 24.890 * 4/12 = € 219.

3 De gegevens omtrent de auto's ontleen ik aan bladzijde 2 van het beroepschrift van belanghebbende voor de Rechtbank. De Inspecteur heeft een en ander niet betwist, zodat daarvan naar ik meen in cassatie kan worden uitgegaan. Volledigheidshalve merk ik op dat uit de gedingstukken ook kan worden afgeleid dat belanghebbende de Seat Leon heeft geleased (niet duidelijk is of dat financial lease of operational lease betrof) en dat de Ford Mondeo tweedehands, maar mét berekening van omzetbelasting door belanghebbende is gekocht. Hoewel mijns inziens niet zonder meer evident is dat ook huur/leaseauto's onder het bereik van artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking vallen, gaan partijen én de Rechtbank ervan uit dat beide auto's op zichzelf onder het bereik van die bepaling vallen. De door de Rechtbank vastgestelde feiten noch het beroepschrift of verweerschrift in cassatie geven aanleiding om dit (ambtshalve) open te breken.

4 Zie bladzijde 1 van de motivering van de uitspraak op het bezwaarschrift en bladzijde 1 van het verweerschrift van de Inspecteur voor de Rechtbank.

5 De Inspecteur van de Belastingdienst/P.

6 Op grond van de Negende richtlijn 78/583/EEG van de Raad van 26 juni 1978, PB L 194, blz. 16 is onder andere Nederland gemachtigd om, in afwijking van artikel 1 van de Zesde richtlijn 77/388/EEG van de Raad van 17 mei 1977, PB L 145, blz. 1-40, niet per 1 januari 1978 maar per 1 januari 1979 de Zesde richtlijn ten uitvoer te leggen.

7 Per 1 januari 2007 is de zinsnede 'gebezigd anders dan in het kader van zijn onderneming of ten behoeve van prestaties als bedoeld in de artikelen 11 en 28k' vervangen door 'gebruikt anders dan voor belaste handelingen of anders dan voor de handelingen, bedoeld in het tweede lid'. Verder is vanaf 1 januari 2007 na de eerste volzin van artikel 15, lid 6, van de Wet de volgende volzin opgenomen: "Bij ministeriële regeling worden nadere regels gesteld omtrent de aftrek van belasting, ingeval een auto door de ondernemer mede wordt gebruikt voor eigen privédoeleinden." Deze wijzigingen zijn voor de onderhavige zaak - welke op het jaar 2006 betrekking heeft - niet van belang.

8 Deze bepaling luidde als volgt: "Onze Minister geeft nadere regelen omtrent de aftrek van belasting, ingeval goederen en diensten door de ondernemer mede worden gebezigd anders dan in het kader van zijn onderneming of ten behoeve van prestaties als zijn bedoeld in artikel 11. Daarbij kan worden bepaald dat het afstoten van goederen welke de ondernemer in zijn bedrijf heeft gebruikt, buiten aanmerking wordt gelaten."

9 Kamerstukken II 1967/68, 9324, nr. 3 (MvT), blz. 35 lk en rk.

10 Van 1 januari 1969 tot en met 31 december 1970 luidde artikel 15, lid 3, als aangegeven in voetnoot 8. Per 1 januari 1971 is lid 3 vernummerd tot lid 4. Op 1 januari 1979 is lid 4 vernummerd tot lid 5. Op 1 januari 1993 is lid 5 ten slotte vernummerd tot lid 6. De toen doorgevoerde wijzigingen zijn tekstueel en niet inhoudelijk van aard.

11 Artikel 15, lid 2, van de Uitvoeringsbeschikking betreft de vermindering van de bijtelling (verlaging van het heffingspercentage) in geval de ondernemer de auto mede bezigt voor prestaties waarvoor geen recht op aftrek bestaat (m.n. vrijgestelde prestaties). Als weergegeven in 2.1.1 ga ik ervan uit dat belanghebbende in casu de auto's - behalve voor privédoeleinden - uitsluitend voor zijn belaste prestaties bezigt.

12 Aangezien artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking voor het privégebruik van een auto aansluit bij de Wet inkomstenbelasting 2001 ga ik er van uit dat voor het begrip auto ook wordt aangesloten bij deze wet. Volgens artikel 3.20, lid 3, van de Wet inkomstenbelasting 2001 (tekst 2006) wordt voor de toepassing van dat artikel en de daarop rustende bepalingen onder auto verstaan, een personenauto of bestelauto als bedoeld in artikel 3 van de Wet op de belasting van personenauto's en motorrijwielen 1992, met uitzondering van de bestelauto die door aard of inrichting uitsluitend geschikt blijkt te zijn voor vervoer van goederen.

13 Bij de publicatie van de Uitvoeringsbeschikking, regeling van 30 augustus 1968, nr. D68/5696, Stcrt. 169 (V-N 1968, blz. 634) is geen toelichting gegeven, zoals tegenwoordig wel gebruikelijk.

14 Er van uitgaande dat de desbetreffende goederen behalve voor privédoeleinden worden gebruikt voor prestaties waarvoor recht op aftrek bestaat.

15 De tweede volzin is ingevoegd om te voorkomen dat artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking niet van toepassing zou zijn op het mede gebruiken van een auto voor eigen privédoeleinden van de belastingplichtige. Zie in dit verband de in punt 5.8 opgenomen passage uit de nota naar aanleiding van het verslag. In voetnoot 18 staat hoe de tweede volzin van artikel 15, lid 6, van de Wet vanaf 1 januari 2007 luidt.

16 Kamerstukken II 2006/07, 30 804, nr. 8 (blz. 37), V-N 2006/55.2, blz. 36.

17 MvH: Gedoeld wordt op de aantekening in V-N 2006/48.7 (blz. 109) bij de toelichting op artikel VIII, onderdeel H (artikel 15 van de Wet op de omzetbelasting 1968), Kamerstukken II 2006/07, 30 804, nr. 3.

18 MvH: Gedoeld wordt op de toevoeging van een tweede volzin aan artikel 15, lid 6, van de Wet, luidende: "Bij ministeriële regeling worden nadere regels gesteld omtrent de aftrek van belasting, ingeval een auto door de ondernemer mede wordt gebruikt voor eigen privé-doeleinden."

19 Kamerstukken II 2006/07, 30 804, nr. 9 (nota van wijziging), V-N 2006/55.3.

20 Vgl. Van der Pot - Donner, Handboek van het Nederlandse Staatrecht, bewerkt door L. Prakke, J.L. de Reede en G.J.M. van Wissen, Deventer, 2006, blz. 677-678. J.M.E. Derks, De Grondwet en delegatie. Het delegatievraagstuk in constitutioneel perspectief, Koninklijke Vermande bv, Lelystad, 1995, blz. 128-129. C.A.J.M. Kortmann, Constitutioneel Recht, Kluwer, Deventer, 2008, blz. 350.

21 Kamerstukken II 1978/79, 15 575, nr. 3, blz. 4-5.

22 Kamerstukken II, 1979/80, 15 575, nr. 7, blz. 5.

23 Rechterlijke toetsing van besluiten of beschikkingen, die gebaseerd zijn op wettelijke delegatie tot het geven van nadere voorschriften ter uitvoering van een wet, aan die wet is mogelijk. Zie bijvoorbeeld Hoge Raad 13 januari 1988, nr. 24094, BNB 1988/121 m.nt. Ploeger.

24 In zijn arrest van 18 juni 1998, Commissie/Frankrijk, C-43/96, V-N 1998/38.10 had het HvJ EG al beslist dat artikel 17, lid 6, van de Zesde richtlijn, gelet op tekst en de geschiedenis van die bepaling, niet alleen ziet op uitgaven die geen strikt professioneel karakter hebben, maar ook op uitgaven die juist wél dat karakter hebben.

25 MvH: Tweede richtlijn 67/228/EEG van de Raad van 11 april 1967, PB L 71, blz. 1303-1312.

26 In dit verband kan bijvoorbeeld worden gewezen op het arrest van het HvJ EG van 11 augustus 1995, Bulthuis-Griffioen, C-453/93, V-N 1995/2932, waarin het HvJ EG buiten de prejudiciële vraagstelling om ingaat op een zijns inziens foute praktijk in een lidstaat.

27 Op grond van artikel 11, lid 4, van de Tweede richtlijn konden lidstaten van de aftrekregeling bepaalde goederen en bepaalde diensten uitsluiten. Uit het aangehaalde arrest Royscot kan worden afgeleid dat door de lidstaten bij de inwerkingtreding van de Zesde richtlijn te handhaven uitsluitingen van aftrek wettig waren volgens de Tweede richtlijn. Hoewel artikel 17, lid 6, van de Zesde richtlijn niet spreekt over 'bepaalde' goederen c.q. 'bepaalde uitgaven', moet er derhalve van worden uitgegaan dat via het vereiste van wettigheid van de uitsluiting op grond van de Tweede richtlijn de voorwaarde dat de aftrekuitsluiting 'bepaalde' goederen of 'bepaalde' diensten betreft, ook voor artikel 17, lid 6 van de Zesde richtlijn geldt.

28 Die ik overigens ook al in mijn noot op het arrest van de Hoge Raad van 15 april 2005, nr. 40517, BNB 2005/200 huldigde.

29 Deze zaak was niet helemaal 'clean' omdat het in wezen om toepassing van het BUA ging. De belanghebbende in deze zaak had personenauto's ter beschikking gesteld aan haar vennoten en paste de regeling van artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking naar analogie toe op de aan de semi-vennoten (hoger geplaatste werknemers) en werknemers ter beschikking gestelde auto's. De Hoge Raad concentreerde zich bij de behandeling van de zaak echter op de vraag of artikel 15, lid 6, van de Wet juncto artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking in overeenstemming waren met artikel 17, lid 6, van de Zesde richtlijn.

30 De bij deze passage opgenomen voetnoten heb ik hier niet overgenomen.

31 Achtste Richtlijn 79/1072/EEG van de Raad van 6 december 1979, PB L 331, blz. 11-19. Deze richtlijn is ingetrokken bij richtlijn 2008/9/EG van de Raad van 12 februari 2008, PB L 44, blz. 23-28 die op 21 februari 2008 in werking is getreden.

32 MvH: Op grond van deze bepaling werd btw geheven als, voor zover van belang, een auto uit een andere lidstaat werd gehuurd en de btw die in dat verband in rekening werd gebracht op verzoek werd teruggegeven.

33 Een soort richtlijnconforme uitlegging van artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking teneinde deze bepaling in te passen in artikel 17, lid 6, van de Zesde richtlijn. Ik ben overigens van mening dat de lidstaten wel verplicht zijn - dat volgt uit artikel 249, derde alinea van het EG-verdrag - om het resultaat waartoe een richtlijn noopt in hun nationale wetgeving te bereiken, maar dat richtlijnconforme uitlegging van nationale regels die wellicht bedoeld zijn als, maar niet in overeenstemming zijn met (op grond van de richtlijn toegestane) afwijkingen van de algemene regels, niet aan de orde is.

34 Voor auto's ouder dan vijftien jaar wordt de waarde gesteld op de waarde in het economische verkeer. Ik ga er van uit dat de auto's van belanghebbende niet ouder zijn dan vijftien jaar.

35 Tenzij blijkt dat de auto op jaarbasis voor niet meer dan 500 kilometer voor privédoeleinden wordt gebruikt; die situatie doet zich in casu niet voor (zie 2.1.2).

36 Zie ook de uitspraak van 28 januari 1998, nr. 97/20528 van het Hof Arnhem. Daarin werd overwogen dat in geval bij aanschaf van een auto geen btw in aftrek was gebracht, het percentage van artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking niet kan dienen als basis voor de heffing 'aangezien in dat percentage mede is gerekend met de omzetbelasting verschuldigd bij de aanschaf van een auto, zodat dit percentage in het onderhavige geval aanzienlijk te hoog moet zijn.' Sinds het besluit van 27 november 2002, nr. CPP2002/2258M, V-N 2002/60.14 kan artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking buiten werking blijven in gevallen waarin een auto zonder berekening van omzetbelasting is aangeschaft. Dit naar aanleiding van de uitspraak van Hof 's-Gravenhage van 12 juli 2002, nr. 00/1743, V-N 2002/50.19. Het besluit van 27 november 2002 is bij besluit van 22 januari 2004, nr. CPP2003/2803M, V-N 2004/9.17 ingetrokken. Ook in dit nieuwe besluit is artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking niet van toepassing verklaard op de aanschaf van een auto waarbij geen omzetbelasting in rekening is gebracht. In de onderhavige zaak drukt, als aangegeven in 2.1.2 (voetnoot 3) en 2.1.3, op beide auto's omzetbelasting.

37 Ministeriële regeling van 19 december 2000, nr. WDB2000/961, V-N 2001/5.6.6.

38 In dezelfde zin de Beschikking van 22 december 1988, nr. 088-3789, V-N 1989, blz. 119.

39 Uit Europese jurisprudentie over belastingen op motorvoertuigen op 'ingevoerde' auto's leid ik af dat het gebruik van forfaitaire regelingen onder omstandigheden is toegestaan. HvJ EG 22 februari 2001, Gomes Valente, C-393/98, BNB 2001/395 m.nt. Meussen; HvJ EG 19 september 2002, Tulliasiamies en Siilin, C-101/00, V-N 2002/57.18; HvJ EG 29 april 2004, Weigel en Weigel, C-387/01, Jurispr. blz. I-4981; HvJ EG 20 september 2007, Commissie tegen Griekenland, C-74/06, V-N 2007/48.23. Naar ik uit deze arresten afleid moet het gehanteerde forfait dan wel zo getrouw mogelijk de werkelijkheid (in geval van de hier bedoelde registratiebelastingen op 'ingevoerde' gebruikte auto's: de werkelijke waardevermindering) benaderen en moet de mogelijkheid bestaan tegenbewijs te leveren. Als deze jurisprudentie al één op één zou kunnen worden overgezet naar de btw, dan meen ik dat de regeling van artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking niet aan deze voorwaarden voldoet: zij is te weinig specifiek en houdt geen rekening met individuele verschillen tussen auto's (onderhoudskosten, bijvoorbeeld, kunnen van auto tot auto sterk verschillen, evenals brandstofverbruik).

40 Dit tenzij de auto voor niet meer dan 500 kilometer voor privédoeleinden wordt gebruikt (artikel 3.20, lid 1, van de Wet inkomstenbelasting 2001); in dat geval vindt geen bijtelling voor de inkomstenbelasting plaats.

41 Zie in dit verband HvJ EG 11 december 2008, Danfoss en AstraZeneca, C-371/07, V-N 2009/3.24, waarin sprake was van een wettelijke aftrekuitsluiting die op grond van een administratieve praktijk niet werd toegepast. Van een daadwerkelijk toegepaste aftrekuitsluiting was naar het oordeel van het HvJ EG in dit geval geen sprake (zie ook 6.6.7 van deze conclusie).

42 Het belasten van het privégebruik van personenauto's voor de inkomstenbelasting is in de periode 1 januari 1979 tot en met 31 december 2000 gebaseerd op artikel 42 van de Wet op de inkomstenbelasting 1964. Voor de periode vanaf 1 januari 2001 wordt voor het belasten van het privégebruik van personenauto's voor de inkomstenbelasting aangesloten bij artikel 3.20 van de Wet inkomstenbelasting 2001.

43 Artikel 50, lid 3, van de Wet bepaalde: "Onder personenauto's worden mede verstaan motorrijtuigen op drie of meer wielen met een maximum toelaatbare massa van 3500 kg of minder welke zijn voorzien van een laadruimte, zulks met uitzondering van voertuigen met een aan de bestuurderszitplaats aansluitende laadruimte welke:

a. in haar geheel is voorzien van een vaste vlakke laadvloer;

b. niet is voorzien van zijruiten dan wel is voorzien van niet meer dan één aan de rechterzijde van de laadruimte aangebrachte zijruit die niet langer is dan de helft van de lengte van de laadruimte; en

c. een lengte heeft van ten minste 75 cm en een hoogte heeft van ten minste 75 cm over deze lengte.

Het bepaalde onder letter b geldt niet indien de laadruimte een hoogte heeft van 130 cm of meer over ten minste 75 cm van de lengte van de laadruimte."

44 Op grond van artikel 3, lid 2, van de Wet bpm wordt onder personenauto mede verstaan een motorrijtuig op drie of meer wielen met een toegestane maximum massa van 3500 kg of minder dat is voorzien van een laadruimte. Hiervan zijn uitgezonderd motorrijtuigen met een aan de bestuurderszitplaats aansluitende ruimte met in onderdeel a van het betreffende lid genoemde kenmerken en motorrijtuigen, niet zijnde terreinauto's, die zijn voorzien van een dubbele cabine met zitruimte achter de bestuurder voor ten hoogste vier naast elkaar in de rijrichting gezeten personen, en met een aan de dubbele cabine aansluitende laadruimte met in onderdeel b van het betreffende lid genoemde kenmerken.

45 Volgens artikel 3 van de Wet bpm wordt onder personenauto verstaan een motorrijtuig op drie of meer wielen, met uitzondering van autobussen, bestelauto's en motorrijtuigen, niet ingericht voor het vervoer van personen, met een toegestane maximum massa van meer dan 3500 kg. Een bestelauto als bedoeld in artikel 3 van de Wet bpm betreft een auto die de kenmerken genoemd in lid 3 van dat artikel bezit.

46 In dezelfde zin W.A.P. Nieuwenhuizen, NTFR 2005/519 (aantekening bij het arrest van 15 april 2005, nr. 40517) en K. Wijnands, Verhoging correctie privégebruik auto door ondernemers strijdig met de Zesde richtlijn? Btw-bulletin 2005/6, blz. 10.

47 Zie bijvoorbeeld HvJ EG 8 maart 2001, Bakcsi, C-415/98, BNB 2001/200 m.nt. Van Kesteren.

48 Zie ook HvJ EG 12 februari 2009, VNLTO, C-515/07, V-N 2009/9.27, punt 32.

49 Artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking lijkt niet te voorzien in de keuze om de auto al dan niet als ondernemingsgoed aan te merken. Bezie ik bijvoorbeeld het besluit van de staatssecretaris van 22 januari 2004, nr. CPP2003/2803M, V-N 2004/9.17, punt 4a, dan blijkt die keuze in elk geval in de uitvoeringspraktijk wel te bestaan.

50 De Hoge Raad heeft deze vraag voorgelegd aan het HvJ EG. Het HvJ EG heeft deze vraag in zijn arrest van 12 februari 2009, VNLTO, C-515/07, V-N 2009/9.27, echter niet beantwoord.

51 Zie HvJ EG 27 juni 1989, Kühne, 50/88; Jurispr. blz. 1925, punten 8 t/m 10, HvJ EG 26 september 1996, Enkler, C-230/94, V-N 1997, blz. 653, punt 33 en HvJ EG 20 januari 2005, Hotel Scandic Gåsabäck, C-412/03, V-N 2005/8.22.

52 In de huidige richtlijn wordt gesproken over 'gemaakte kosten' in plaats van 'gemaakte uitgaven'.

53 V-N 1973, nr. 18A, blz. 725.

54 Ik heb in aanmerking genomen het[0] verslag namens de Commissie voor de begrotingen, nr. 360/73, zittingsdocument 1973-1974, PE 35.687/def. (het zogenoemde Notenboom rapport), de (toelichting op de) wijzigingen in het voorstel voor een Zesde richtlijn, com (74) 795 def., de resolutie houdende advies van het Parlement inzake het voorstel van de Commissie van de Europese Gemeenschappen aan de Raad voor een Zesde richtlijn, PB C 40 van 8 april 1974, blz. 34-53 en de raadpleging van het Economisch en Sociaal Comité, nr. C 139, gepubliceerd in PB van 12 november 1974.

55 MvH: ter zake van de fictieve belaste dienst in de zin van §3, lid 9a, punt 1 van het Umsatzsteuergesetz, welke bepaling overeenkomt met artikel 6, lid 2, onderdeel a, van de Zesde richtlijn. Deze Duitse regeling komt in grote lijnen overeen met de thans in Nederland geldende regeling voor de belastingheffing ter zake van privégebruik als bedoeld in artikel 4, lid 2, onderdeel a, van de Wet. Zie artikel 8, lid 7 van de Wet juncto artikel 5a van de Uitvoeringsbeschikking.

56 MvH: De herzieningsperiode in Duitsland is ingevolge § 15a van het Umsatzsteuergesetz vijf jaar, doch voor onroerende zaken tien jaar.

57 Kamerstukken II 1998/99, 26 727 (Wet Inkomstenbelasting 2001 (Belastingherziening 2001)), nr. 3, blz. 52.

58 Kamerstukken II 2003/04, 29 210 (Wijziging van enkele belastingwetten c.a. (Belastingplan 2004)), nr. 3, blz. 17.

59 Kamerstukken II 2003/04, 29 210, nr. 3, blz. 38.

60 Kamerstukken II, 2003/04, 29 210, nr. 22, blz. 40-42.

61 HvJ EG 14 juli 2005, Charles en Charles Tijmens, C-434/03, BNB 2005/284 m.nt. Van Zadelhoff.

62 Zie in dezelfde zin de arresten van 14 juli 1994, Faccini Dori, C-91/92, Jurispr. blz. I-3325 punt 26, 18 december 1997, Inter-Environnement Wallonie, C-129/96, Jurispr. blz. I-7411, punt 40, en 25 februari 1999, Carbonari e.a., C-131/97, Jurispr. blz. I-1103, punt 48.

63 Zie bijvoorbeeld HvJ EG 19 januari 1982, Becker, nr. 8/81, Jurispr. blz. 53.

64 Zie met name arresten van 26 februari 1986, Marshall, 152/84, Jurispr. blz. 723, punt 48; 14 juli 1994, Faccini Dori, C-91/92, Jurispr. blz. I-3325, punt 20, en 7 januari 2004, Wells, C-201/02, Jurispr. blz. I-723.

65 In dit verband zij nog verwezen naar het arrest van het HvJ EG van 15 juni 2000, Brinkmann Tabakfabriken, C-365/98, Jurispr. blz. I-4619. Daarin had de Duitse wetgever de bepalingen van een accijnsrichtlijn inzake de grondslag van de accijnsheffing onjuist toegepast. Na te hebben overwogen dat een belanghebbende in een dergelijke situatie niet met een beroep op de richtlijn enkel één aspect van de nationale heffing buiten werking kan stellen en dat derhalve in zoverre het beroep op de richtlijn niet slaagde, benadrukte het HvJ EG vervolgens dat de nationale rechter (toch) de wettelijke bepalingen zoveel mogelijk met inachtneming van de bewoordingen en het doel van de richtlijn moet uitleggen.

66 Volledigheidshalve zij opgemerkt dat deze regeling niet van toepassing is op de auto van de ondernemer die mede voor privédoeleinden wordt gebezigd. Op grond van artikel 16a van de Wet is (sinds 1 januari 2007) de bijzondere regeling van artikel 15 van de Uitvoeringsbeschikking gehandhaafd. De auto-van-de-ondernemer is derhalve niet onder het bepaalde in artikel 4, lid 2, onderdeel a, geplaatst.