Parket bij de Hoge Raad, 21-05-2010, BL7043, 09/02548

Conclusie inzake:

Mr. A.H. van Haga, in haar hoedanigheid van bijzonder curator over de minderjarige [het kind]

tegen

de Stichting Bureau Jeugdzorg Zuid-Holland

1. Feiten(1) en procesverloop

Het jongste uit het huwelijk van de ouders geboren kind, [kind 8], geboren [geboortedatum] 2006, verblijft sedert juni 2006 in een pleeggezin krachtens een ondertoezichtstelling en machtiging uithuisplaatsing.

1.2 Bij beschikking van de kinderrechter in de rechtbank 's-Gravenhage van 23 september 2008 zijn de kinderen onder toezicht gesteld van de Stichting Bureau Jeugdzorg Zuid-Holland (hierna: Bureau Jeugdzorg) voor de periode van 24 september 2008 tot 15 augustus 2009.

1.3 Bij inleidende verzoekschriften met bijlagen, ingekomen bij de rechtbank op 8 oktober 2008, heeft Bureau Jeugdzorg genoemde kinderrechter verzocht om haar te machtigen de kinderen voor de duur van de ondertoezichtstelling gedurende dag en nacht uit huis te plaatsen. Bureau Jeugdzorg heeft aan de verzoeken ten grondslag gelegd - samengevat - dat het niet is gelukt om de ouders binnen de ondertoezichtstelling aan enkele eisen te laten voldoen, waarmee uithuisplaatsing vermeden zou kunnen worden. De ouders bieden volgens Bureau Jeugdzorg nog onvoldoende zekerheid om erop te kunnen vertrouwen dat de basisvoorzieningen voor de kinderen ook de komende winter in het gezin aanwezig zullen zijn. De eis dat de ouders een plan zouden hebben en de eerste stappen zouden hebben gezet om gas en elektra weer te laten aansluiten, is gestuit op een weigering van de ouders, die vinden dat zij daarmee het vertrouwen in God zouden beschamen. Aan de eis dat de vader naar de huisarts zou gaan voor een verwijzing naar de GGZ is evenmin voldaan. De kinderen zijn voorts niet verzekerd tegen ziektekosten, aldus Bureau Jeugdzorg.

1.4 De verzoekschriften zijn op 4 november 2008 ter terechtzitting met gesloten deuren behandeld. Ter terechtzitting zijn verschenen de vader, de moeder en namens Bureau Jeugdzorg [betrokkene 1] en [betrokkene 2]. De kinderen genoemd onder 1, 2 en 3 zijn opgeroepen maar niet verschenen. Zij zijn in de gelegenheid gesteld hun mening aan de kinderrechter kenbaar te maken.

1.5 De kinderrechter heeft bij uitvoerbaar bij voorraad verklaarde beschikking van 4 november 2008 Bureau Jeugdzorg gemachtigd de kinderen gedurende dag en nacht uit huis te plaatsen van 4 november 2008 tot 15 augustus 2009, zijnde de duur van de ondertoezichtstelling, zulks ter effectuering van de aangehechte indicatiebesluiten van 13 oktober 2008 en 14 oktober 2008.

1.6 Bij beschikking van 4 februari 2009 heeft de rechtbank 's-Gravenhage, sector kanton, locatie Gouda, mr. A.H. van Haga tot bijzonder curator benoemd over [het kind], teneinde [het kind] in en buiten rechte te vertegenwoordigen bij het hof, meer in het bijzonder in de procedure tussen [het kind] en Bureau Jeugdzorg.

1.7 [Het kind] is van de beschikking van 4 november 2008 van de kinderrechter in hoger beroep gekomen en heeft het hof verzocht de bestreden beschikking te vernietigen en, opnieuw beschikkende, het verzoek tot het verlenen van een machtiging tot uithuisplaatsing van de kinderen af te wijzen. Hij heeft daarbij aangevoerd dat er geen enkele grond is voor uithuisplaatsing nu de ouders zeer wel in staat zijn de kinderen een stabiele en veilige opvoedingssituatie te bieden. Het heeft [het kind] alle jaren, ook in de jaren dat de vader besloot zich te wijden aan het predikantschap, geenszins ontbroken aan [voorziening in zijn, W-vG] basisbehoeften. De ondertoezichtstelling moet geacht worden voldoende waarborgen te bieden om toezicht te houden op het gezin. De nagestreefde doelen, onderzoek van de vader en zicht houden op het voorzien in de basisbehoeften, zijn mogelijk zonder de kinderen uit huis te plaatsen, aldus [het kind].

1.8 Bureau Jeugdzorg heeft op 23 april 2009 een verweerschrift ingediend.

1.9 Namens [het kind] zijn bij het hof op 11 februari 2009, 1 mei 2009, 8 mei 2009 en 14 mei 2009 aanvullende stukken ingekomen.

1.10 Op 14 mei 2009 is de zaak mondeling behandeld in aanwezigheid van [het kind], bijgestaan door de bijzonder curator, die tevens als advocaat in deze procedure optreedt, [betrokkene 2] en [betrokkene 3] namens Bureau Jeugdzorg, [betrokkene 4] namens de raad voor de kinderbescherming en de pleegvader van [het kind].

2. Ontvankelijkheid van het cassatieberoep

2.1 De geldigheidsduur van de machtiging tot uithuisplaatsing (van 4 november 2008 tot 15 augustus 2009) is inmiddels verstreken. [Het kind] heeft dientengevolge geen belang bij zijn cassatieberoep en moet naar vaste rechtspraak van de Hoge Raad niet-ontvankelijk worden verklaard.

2.2 [Het kind] heeft in zijn cassatierekest verzocht, dat mocht het geven van een beslissing vóór 15 augustus 2009 niet mogelijk zijn, hij er in het licht van de te voeren procedures over de verlenging van de machtiging uithuisplaatsing bijzonder mee geholpen zou zijn indien Uw Raad zich zou uitlaten over de vraag of het bestaan van family life tussen de broers en zussen onderling al dan niet met zich meebrengt dat zij als belanghebbenden moeten worden aangemerkt wat betreft elkaars uithuisplaatsing.

2.4 Met betrekking tot de invulling van het begrip 'belanghebbende' buiten het personen- en familierecht heeft de Hoge Raad in zijn beschikkingen van 6 juni 2003, NJ 2003, 486 en 10 november 2006, NJ 2007, 45 geoordeeld dat bij de beantwoording van de vraag of iemand belanghebbende is, een rol zal spelen in hoeverre deze door de uitkomst van de desbetreffende procedure zodanig in een eigen belang kan worden getroffen dat deze daarin behoort te mogen opkomen ter bescherming van dat belang of in hoeverre deze anderszins zo nauw betrokken is of is geweest bij het onderwerp dat in de procedure aan de orde is, dat daarin een belang is gelegen om in de procedure te verschijnen. De door de Hoge Raad geformuleerde maatstaf 'in eigen belang getroffen worden' geeft de feitelijke rechter, zo lijkt het mij, iets meer ruimte voor feitelijke invulling dan bij het begrip 'rechtstreeks', maar verschilt daarvan niet wezenlijk.

2.5 Het begrip 'belanghebbende' wordt in het personen- en familierecht voorts nader ingevuld door art. 8 lid 1 EVRM, waarin het recht op gezinsleven besloten ligt. Om voor bescherming van het gezinsleven onder art. 8 EVRM in aanmerking te komen moet sprake zijn van family life. Of daarvan sprake is, hangt voornamelijk af van de daadwerkelijk bestaande en uitgeoefende familieband(3). Bij een gezinsleven liggen steeds relaties voor, aldus Vande Lanotte en Haeck, tussen volwassenen en kinderen, tussen volwassenen onderling of tussen kinderen onderling. Recht op bescherming van het gezinsleven of familieleven kan dan ook volgens deze schrijvers ratione personae worden ingeroepen door "alle rechtssubjecten die de facto een gezin vormen"(4). Ook Wortmann is van mening dat hoewel familie- en gezinsleven een feitelijk begrip is, het steeds gaat om relaties, banden tussen volwassenen en kinderen, tussen volwassenen onderling en tussen kinderen onderling(5). Die band of relatie wordt verondersteld bij "close family relationships"(6) en volgens Janssen vallen gezinsbanden met broers en zussen daarom uiteraard in beginsel onder gezinsleven(7).

2.6 Gelet op het voorgaande meen ik dat in beginsel kan worden aangenomen dat een broer of zus zodanig door de uitkomst van een procedure tot uithuisplaatsing van zijn of haar broer(s) en/of zus(sen) in zijn of haar eigen belang kan worden getroffen dat deze daarin behoort te mogen opkomen ter bescherming van dat belang.

3. Conclusie

De conclusie strekt tot niet-ontvankelijkheidverklaring van verzoeker in zijn cassatieberoep.

A-G