Rechtbank Den Haag, 19-09-2018, ECLI:NL:RBDHA:2018:11260, NL18.16477

2.1

Eiser heeft op 24 augustus 2018 aan de grens een aanvraag ingediend tot het verlenen van een verblijfsvergunning asiel voor bepaalde tijd. Aan hem is vervolgens op grond van artikel 6, derde lid, van de Vw een vrijheidsontnemende maatregel opgelegd in het Justitieel Complex Schiphol, omdat verweerder zijn asielaanvraag heeft behandeld in de grensprocedure.

2.2

Bij besluit van 9 september 2018 heeft verweerder de asielaanvraag van eiser afgewezen als kennelijk ongegrond. Tevens heeft verweerder bepaald dat eiser Nederland onmiddellijk moet verlaten en heeft hij tegen hem een inreisverbod voor de duur van twee jaar uitgevaardigd. Ingevolge artikel 3, zesde lid, van de Vw geldt dat besluit tevens als een besluit tot weigering van de toegang tot Nederland op grond van artikel 14 van de Verordening (EU) nr. 2016/399 (PB 2016, L 77; hierna: de Schengengrenscode). Eiser heeft tegen dit besluit beroep ingesteld en een voorlopige voorziening gevraagd ter voorkoming van uitzetting hangende het beroep. Dit beroep en het verzoek om een voorlopige voorziening zullen worden behandeld ter zitting van 1 oktober 2018 bij deze rechtbank en zittingsplaats (in de procedures met zaaknummers NL18.16512 en NL18.16513).

2.3

Bij afzonderlijk besluit van 9 september 2018 heeft verweerder de aan eiser op 24 augustus 2018 op grond van artikel 6, derde lid, van de Vw opgelegde vrijheidsontnemende maatregel opgeheven.

3. Bij het bestreden besluit is op 10 september 2018 aan eiser met toepassing van artikel 6, zesde lid, van de Vw de vrijheidsontnemende maatregel op grond van artikel 6, eerste en tweede lid, van de Vw opgelegd op de gronden dat aan hem de toegang is geweigerd op grond van artikel 14 van de Schengengrenscode, zijn asielaanvraag in de grensprocedure is afgewezen en een risico op onderduiken bestaat.

4. Eiser voert aan dat de vrijheidsontnemende maatregel ten onrechte is opgelegd en wijst daartoe op het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie (hierna: het Hof) in de zaak Gnandi tegen België van 19 juni 2018 (C-181/16, ECLI:EU:C: 2018:465; hierna het arrest Gnandi). Uit dit arrest volgt dat een vreemdeling na afwijzing van zijn asielverzoek niet op grond van artikel 15 van Richtlijn 2008/115/EG (PB 2008 L 348; hierna: de Terugkeerrichtlijn) in bewaring mag worden gehouden in afwachting van een rechterlijke uitspraak op een rechtsmiddel dat hij heeft aangewend tegen het besluit tot afwijzing van zijn asielverzoek. Eiser betoogt dat de vrijheidsontnemende maatregel zoals bedoeld in artikel 6, zesde lid, van de Vw is gelijk te stellen aan bewaring op grond van artikel 15 van de Terugkeerrichtlijn.

4.1

Verweerder stelt zich op het standpunt dat de vrijheidsontnemende maatregel op de juiste grondslag aan eiser is opgelegd. Het arrest Gnandi is volgens verweerder in dit geval niet van toepassing, omdat de aan eiser opgelegde vrijheidsontnemende maatregel niet is gebaseerd op de Terugkeerrichtlijn, maar op artikel 8, derde lid, aanhef en onder c, van de Richtlijn 2013/33/EU (PB 2013, L 180; hierna: de Opvangrichtlijn). Op grond van deze bepaling mag een asielzoeker in bewaring worden gehouden om in het kader van een procedure een beslissing te nemen over zijn recht om het grondgebied te betreden. Verweerder wijst er in dat verband op dat het besluit tot toegangsweigering nog niet definitief is en de werking daarvan is opgeschort zolang de voorzieningenrechter in het kader van de asielprocedure nog geen uitspraak heeft gedaan. Daarom is er nog sprake van een procedure over de toegangsweigering en kon aan hem op grond van artikel 8, derde lid, aanhef en onder c, van de Opvangrichtlijn een vrijheidsontnemende maatregel worden opgelegd.

4.2

In het arrest Gnandi is, onder meer, het volgende overwogen:

60 Dit in aanmerking nemend, moet in de tweede plaats worden benadrukt dat de lidstaten ervoor moeten zorgen dat in elk terugkeerbesluit de procedurele waarborgen in hoofdstuk III van richtlijn 2008/115 en in andere toepasselijke bepalingen van het Unierecht en het nationale recht in acht worden genomen. Een dergelijke verplichting is uitdrukkelijk in artikel 6, lid 6, van deze richtlijn opgenomen voor het geval dat het terugkeerbesluit tegelijk met de afwijzing van het verzoek om internationale bescherming in eerste aanleg door de beslissingsautoriteit wordt vastgesteld. Deze verplichting moet ook gelden in een situatie, zoals die aan de orde in het hoofdgeding, waarin het terugkeerbesluit meteen na de afwijzing van het verzoek om internationale bescherming wordt vastgesteld in een afzonderlijke administratieve handeling en door een andere autoriteit.

61 In die context staat het aan de lidstaten om ervoor te zorgen dat het rechtsmiddel tegen het besluit tot afwijzing van het verzoek om internationale bescherming ten volle doeltreffend is, met inachtneming van het beginsel van processuele gelijkheid, dat onder meer vereist dat alle gevolgen van het terugkeerbesluit worden geschorst gedurende de termijn voor instelling van dit rechtsmiddel en, indien een dergelijk rechtsmiddel wordt ingesteld, tot aan de beslissing daarop.

62 In dat verband volstaat het niet dat de lidstaat in kwestie afziet van de tenuitvoerlegging van het terugkeerbesluit. Het is juist noodzakelijk dat alle rechtsgevolgen van dit besluit worden geschorst en dus in het bijzonder dat de termijn voor vrijwillig vertrek waarin artikel 7 van richtlijn 2008/115 voorziet, niet ingaat zolang de betrokkene mag blijven. Gedurende deze periode mag de betrokkene bovendien niet op grond van artikel 15 van deze richtlijn in bewaring worden gesteld met het oog op zijn verwijdering.

63 In afwachting van de uitkomst van het rechtsmiddel tegen de afwijzing van zijn verzoek om internationale bescherming in eerste aanleg door de beslissingsautoriteit, moet de betrokkene daarnaast in beginsel het voordeel kunnen genieten van de rechten die voortvloeien uit richtlijn 2003/9. In artikel 3, lid 1, van deze richtlijn is immers niet als voorwaarde voor de toepassing daarvan bepaald dat toestemming moet zijn gegeven om als verzoeker op het grondgebied te verblijven, zodat een dergelijke toepassing niet is uitgesloten in het geval dat de betrokkene, die mag blijven, illegaal verblijft in de zin van richtlijn 2008/115. In dat verband vloeit uit artikel 2, onder c), van richtlijn 2003/9 voort dat de betrokkene zijn status van persoon die om internationale bescherming verzoekt in de zin van deze richtlijn behoudt zolang niet definitief op zijn verzoek is beslist (zie in die zin arrest van 27 september 2012, Cimade en GISTI, C‑179/11, EU:C:2012:594, punt 53).”

4.3

Uit de beschikking van het Hof van 5 juli 2018, in de zaak C., J., en S. (C-269/18, ECLI:EU:C:2018:544; hierna: de beschikking C., J. en S., punt 52) volgt dat het voorgaande ook geldt voor een derdelander wiens verzoek om internationale bescherming is afgewezen als kennelijk ongegrond overeenkomstig artikel 32, tweede lid, van de Richtlijn 2013/32/EU (PB 2013, L 180; hierna: de Procedurerichtlijn), zoals bij eiser het geval is.

4.4

Zoals de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna: de Afdeling) heeft overwogen in onder meer de uitspraak van 17 augustus 2012 (ECLI:NL:RVS:2012:BX5575) is in de meeromvattende beschikking waarbij de asielaanvraag van een vreemdeling is afgewezen de door de Terugkeerrichtlijn vereiste administratieve vaststelling vervat dat het verblijf van de derdelander onrechtmatig is of wordt en dat er voor hem een terugkeerverplichting is. Daaruit volgt dat jegens die vreemdeling een terugkeerprocedure loopt. Die overweging is in lijn met punt 59 van het arrest Gnandi.

4.5

Uit bovenstaande overwegingen uit het arrest Gnandi en de beschikking C., J. en S. volgt dat een asielzoeker niet op grond van artikel 15 van de Terugkeerrichtlijn in bewaring mag worden gesteld met het oog op zijn verwijdering, zolang hij na afwijzing van zijn asielverzoek in de gelegenheid is om daartegen beroep in te stellen en een voorlopige voorziening te vragen, en wanneer hij dat verzoek om een voorlopige voorziening heeft gedaan, totdat de voorzieningenrechter uitspraak heeft gedaan.

4.6

De rechtbank stelt vast dat de aan eiser opgelegde vrijheidsontnemende maatregel niet alleen is gebaseerd op het bepaalde in artikel 15 van de Terugkeerrichtlijn, maar ook op het feit dat hem de toegang tot Nederland is geweigerd, zoals bedoeld in artikel 6, eerste en tweede lid, van de Vw. In dit geval geldt het besluit tot afwijzing van het asielverzoek als het besluit tot toegangsweigering. Zoals verweerder heeft erkend, is het besluit tot afwijzing van het asielverzoek, en daarmee de toegangsweigering, echter nog niet definitief en wordt de werking van dat besluit opgeschort in afwachting van de uitspraak van de voorzieningenrechter in de asielprocedure. Dat standpunt van verweerder is in lijn met de punten 62 en 63 van het arrest Gnandi en punt 53 van de beschikking C., J. en S. Daaruit volgt immers dat een asielzoeker in afwachting van de uitspraak op zijn verzoek om een voorlopige voorziening in de asielprocedure zijn status van een persoon die om internationale bescherming verzoekt, behoudt, dat zijn rechtsmiddel ten volle doeltreffend moet zijn, met inachtneming van het beginsel van processuele gelijkheid, en dat het daarom van belang is dat alle rechtsgevolgen van het afwijzende asielbesluit worden geschorst. Een van die rechtsgevolgen is in dit geval dat aan eiser de toegang tot Nederland wordt geweigerd.

4.7

Nu eiser ten tijde van het opleggen van de maatregel nog in de gelegenheid was om een rechtsmiddel in te stellen tegen het besluit tot afwijzing van zijn asielverzoek en een verzoek om een voorlopige voorziening in te dienen, en dus de werking van de toegangsweigering was opgeschort, kon aan de aan hem opgelegde vrijheidsontnemende maatregel ook niet ten grondslag worden gelegd dat aan hem de toegang is geweigerd zoals bedoeld in artikel 6, eerste en tweede lid, van de Vw.

4.8

Anders dan verweerder heeft betoogd, kan artikel 8, derde lid, aanhef en onder c, van de Opvangrichtlijn niet worden aangemerkt als grondslag voor de aan eiser opgelegde vrijheidsontnemende maatregel. In dit artikel is bepaald dat een verzoeker alleen in bewaring kan worden gesteld in het kader van een procedure om een beslissing te nemen over het recht van de verzoeker om het grondgebied te betreden. In dit geval heeft verweerder aan het besluit tot oplegging van de vrijheidsontnemende maatregel niet ten grondslag gelegd dat sprake is van een procedure om een beslissing te nemen over het recht om het grondgebied te betreden. Artikel 8, derde lid, aanhef en onder c, van de Opvangrichtlijn is geïmplementeerd in artikel 6, derde lid, van de Vw, op grond waarvan aan een asielzoeker een vrijheidsontnemende maatregel kan worden opgelegd gedurende de behandeling van zijn asielverzoek in de grensprocedure (zie ook de uitspraak van de Afdeling van 3 juni 2016, ECLI:NL:RVS:2016:1451). Vaststaat dat de aan eiser bij het bestreden besluit opgelegde vrijheidsontnemende maatregel niet is gebaseerd op artikel 6, derde lid, van de Vw. De maatregel is gebaseerd op artikel 6, eerste en twee lid, van de Vw op grond waarvan aan een vreemdeling aan wie al de toegang is geweigerd, en daarom op grond van artikel 5, eerste lid, van de Vw Nederland onmiddellijk moet verlaten, een vrijheidsontnemende maatregel kan worden opgelegd. Die situatie doet zich in het geval van eiser nog niet voor.

4.9

Uit het voorgaande volgt dat de aan eiser opgelegde vrijheidsontnemende maatregel niet kon worden gebaseerd op artikel 6, eerste, tweede en zesde lid, van de Vw, omdat eiser niet in bewaring mocht worden gehouden met het oog op zijn verwijdering, zoals bedoeld in artikel 15 van de Terugkeerrichtlijn, en zijn vrijheidsontneming niet kon worden gebaseerd op het feit dat aan hem de toegang tot Nederland is geweigerd.

4.10

Verweerder heeft ter zitting nog gewezen op het grensbewakingsbelang dat volgens hem het opleggen van de vrijheidsontnemende maatregel vordert. Dat belang doet er niet aan af dat in dit geval de maatregel op een onjuiste wettelijke grondslag is opgelegd en daarom onrechtmatig is. Voor zover verweerder heeft bedoeld zich op het standpunt te stellen dat zijn belang bij voortzetting van de vrijheidsontneming wegens het grensbewakingsbelang zwaarder weegt dan de belangen van eiser, volgt uit de uitspraak van de Afdeling van 30 maart 2016 (ECL:NL:RVS:2016:949) dat in een situatie waarin een vrijheidsontnemende maatregel op een onjuiste wettelijke grondslag berust, niet wordt toegekomen aan de vraag of de met de voortzetting van de maatregel gediende belangen in redelijke verhouding staan tot de ernst van het gebrek en de daardoor geschonden belangen.

4.11

De beroepsgrond slaagt.

5. Het beroep is gegrond en de maatregel van bewaring is vanaf het moment van opleggen daarvan onrechtmatig.

6. De rechtbank beveelt de opheffing van de vrijheidsontnemende maatregel met ingang van vandaag, 19 september 2018.

7. Op grond van artikel 106 van de Vw kan de rechtbank indien zij de opheffing van de vrijheidsontnemende maatregel beveelt aan eiser een schadevergoeding ten laste van de Staat toekennen. De rechtbank acht gronden aanwezig om een schadevergoeding toe te kennen voor 9 dagen onrechtmatige vrijheidsontneming van 9 x € 80,- = € 720,-.

8. De rechtbank veroordeelt verweerder in de door eiser gemaakte proceskosten. Deze kosten stelt de rechtbank op grond van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vast op € 1.002,- (1 punt voor het indienen van het beroepschrift en 1 punt voor het verschijnen ter zitting, met een waarde per punt van € 501,- en een wegingsfactor 1). Omdat aan eiser een toevoeging is verleend, moet verweerder de proceskostenvergoeding betalen aan de rechtsbijstandverlener.