Rechtbank Groningen, 12-03-2004, AO5488, 18/030498-02

parketnummer: 030498-02

datum uitspraak: 12 maart 2004

op tegenspraak

raadsman: mr. Klopstra

VONNIS

van de rechtbank te Groningen, meervoudige kamer voor strafzaken, in de zaak tegen:

Dit vonnis is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzittingen van 26 en 27 februari 2004.

TENLASTELEGGING

Aan de verdachte is ten laste gelegd dat

althans, indien terzake van het vorenstaande geen veroordeling mocht volgen, dat

althans, indien terzake van het vorenstaande geen veroordeling mocht volgen, dat

Wijziging tenlastelegging

De officier van justitie heeft gevorderd dat de tenlastelegging als volgt zal worden gewijzigd. Voor de bestaande tenlastelegging dient als primair ten laste gelegd feit de volgende tekst te worden ingevoegd:

een en ander met dien verstande dat het thans primair ten laste gelegde dan als subsidiair ten laste wordt gelezen en het thans subsidiair ten laste gelegde dan als meer subsidiair ten laste gelegde wordt gelezen en het thans als meer subsidiair ten laste gelegde dan als meest subsidiair ten laste gelegde wordt gelezen.

Deze vordering is door de rechtbank ter terechtzitting, gehoord de verdachte en diens raadsman, toegewezen.

BEWEZENVERKLARING

De rechtbank acht niet wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte het primair tenlastegelegde heeft begaan. De verdachte moet daarvan worden vrijgesproken.

De rechtbank acht wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte het subsidiair tenlastegelegde heeft begaan, met dien verstande dat:

hij op 23 september 2002 in de gemeente Veendam opzettelijk een meisje, genaamd [slachtoffer], van het leven heeft beroofd, immers heeft verdachte met dat opzet de keel van die [slachtoffer] dicht gedrukt en dicht gedrukt gehouden, tengevolge waarvan voornoemde [slachtoffer] is overleden.

De rechtbank acht niet bewezen hetgeen subsidiair meer of anders is ten laste gelegd. De verdachte moet hiervan worden vrijgesproken.

De rechtbank heeft de in de tenlastelegging voorkomende schrijffouten in de bewezenverklaring hersteld. Verdachte is hierdoor niet in de verdediging geschaad.

Motivering vrijspraak van gekwalificeerde doodslag en moord

De rechtbank acht niet wettig en overtuigend bewezen dat verdachte de ten laste gelegde gekwalificeerde doodslag heeft begaan. Ondanks het gegeven dat zich in het gelaat van het slachtoffer verwondingen bevonden die - aldus de forensisch deskundige drs. Schieveld - bij leven zijn toegebracht, is de rechtbank van oordeel dat uit de beschikbare bewijsmiddelen niet kan worden afgeleid dat enige van de in de tenlastelegging vermelde strafbare feiten zijn gepleegd in zodanig directe samenhang met de doodslag dat tot een bewezenverklaring van de primair ten laste gelegde gekwalificeerde doodslag kan worden gekomen.

De rechtbank is van oordeel dat evenmin bewezen kan worden verklaard dat verdachte de doodslag met voorbedachten rade, hetgeen zou leiden tot de kwalificatie moord, heeft gepleegd. De rechtbank overweegt dat naar haar oordeel niet bewezen kan worden dat verdachte - zoals ten laste is gelegd- het hoofd van het slachtoffer (langdurig) onder water heeft gedrukt en/of gedrukt gehouden mede tengevolge waarvan zij is overleden. Onvoldoende duidelijk is geworden of het slachtoffer nog leefde op het moment dat zij in de met water gevulde badkuip terechtkwam. In het sectieverslag en de latere toelichting hierop wordt in dit verband slechts geconcludeerd dat niet uitgesloten is dat het slachtoffer in de terminale fase te water is geraakt, waarbij verdrinking een bevorderende factor is geweest. Noch in de verdere bevindingen van het sectieverslag, noch in de verklaringen van het ambulancepersoneel vindt de rechtbank enige concrete aanwijzing die erop duidt dat daadwerkelijk van verdrinking sprake is geweest. In het sectieverslag wordt geconcludeerd - samengevat- dat de intreding van de dood zonder meer te verklaren is door verstikking als gevolg van (massaal) samendrukkend geweld ter plaatse van de hals. De rechtbank komt derhalve tot de bewezenverklaring dat verdachte de keel van het slachtoffer heeft dichtgedrukt (gehouden), als gevolg waarvan zij is overleden. De rechtbank is van oordeel dat uit deze wijze van gewelddadig handelen kan worden afgeleid dat verdachte opzettelijk en doelbewust heeft gehandeld. Naar het oordeel van de rechtbank kunnen evenwel de conclusies van de patholoog omtrent de doodsoorzaak - het enige bewijsmiddel dat op dit punt voorhanden is- een bewezenverklaring van voorbedachte raad niet rechtvaardigen.

BEWIJSMIDDELEN

De rechtbank acht het bewijs geleverd en grondt de overtuiging dat de verdachte het bewezenverklaarde heeft begaan op feiten en omstandigheden die in de volgende bewijsmiddelen zijn opgenomen.

als relaas van de verbalisanten:

Op maandag 23 september 2002 kregen wij de melding van de meldkamer van Regiopolitie Groningen om te gaan naar het adres [adres slachtoffer]. Wij zijn direct de woning in gegaan. In het bad lag het levenloze lichaam van een meisje.

Op 24 september 2002 heeft ondergetekende, dr. Robert Visser, arts en patholoog, oud 55 jaren, residentie houdende te Rijswijk, ingevolge mondelinge opdracht van de officier van justitie te Groningen, als beëdigd deskundige, in het Nederlands Forensisch Instituut te Rijswijk de uit- en inwendige schouwing verricht van het lijk[slachtoffer]l[slachtoffer].

Bij het onderzoek van het lijk is het navolgende gebleken:

Conclusie: [slachtoffer]lachtoffer] wezen de sectiebevindingen op verstikking als oorzaak van het intreden van de dood.

Van de referentiemonsters wangslijmvlies van de verdachte [verdachte] [RDC696] en van het referentiemonster bloed van het slachtoffer [slachtoffer] [ACG443] zijn DNA-profielen geanalyseerd.

Het onderzochte celmateriaal in de bemonstering van de bovenzijde van de nagels van de rechterhand [AFK802]#1 van het slachtoffer bestaat uit een mengsel van celmateriaal van twee personen. Het DNA-profiel van het slachtoffer zelf kon in dit mengprofiel worden geïdentificeerd. Bovendien is het profiel van de tweede celdonor uit het mengprofiel afgeleid. Dit afgeleide profiel komt overeen met het DNA-profiel van de verdachte [verdachte] [RDC520]. De kans dat een willekeurig individu hetzelfde DNA-profiel bezit als die van het afgeleide DNA-profiel van het celmateriaal in de bemonstering [AFK802]#1 bedraagt circa één op 844 miljoen.

als verklaring van verdachte, afgelegd tegenover de officier van justitie:

Nadere bewijsoverwegingen

Met betrekking tot de bewijsbeslissing overweegt de rechtbank nader als volgt.

1. Verklaringen verdachte

De rechtbank beschouwt het onderdeel van de verklaring van verdachte dat erop neerkomt dat verdachte het slachtoffer na een val heeft geprobeerd te reanimeren als ongeloofwaardig. De rechtbank is van oordeel dat dit onderdeel strijdig is met de aangetroffen sporen en bevindingen van de patholoog.

Als bevindingen die zijn conclusie steunen heeft de deskundige Eikelenboom genoemd:

2. Verhoor verdachte

Voor zover de raadsman heeft bedoeld te betogen dat sprake is geweest van een ontoelaatbare druk, dan wel dat de wijze van verhoor zodanig was dat dit van invloed is geweest op de inhoud van de verklaringen van verdachte, overweegt de rechtbank het volgende.

Verdachte heeft ter terechtzitting aangegeven dat hij meergenoemde verklaring van 8 april 2003 heeft afgelegd uit angst voor de verhorende rechercheurs. Deze angst werd aldus verdachte, veroorzaakt door het feit dat de rechercheurs hard praatten en met de vuist op tafel sloegen. Daarnaast heeft één van de rechercheurs verdachte tijdens het verhoor van 7 april 2003 op diens arm gekrast.

3. DNA-onderzoek

De rechtbank onderschrijft de conclusies van de deskundigen Eikelenboom en Kloosterman en maakt deze tot de hare. De rechtbank acht de door de verdediging gesuggereerde overbrenging van DNA gelet op bovenstaande conclusie en daarnaast de conclusie van de deskundige Eikelenboom in zijn eerder genoemde rapportage inzake biologische sporen, zodanig onwaarschijnlijk, dat deze overweging in redelijkheid kan worden uitgesloten.

KWALIFICATIE

Hetgeen de rechtbank als bewezen heeft aangenomen levert het volgende strafbare feit op:

Doodslag.

STRAFBAARHEID VAN DE VERDACHTE

Ten aanzien van de strafbaarheid van de verdachte heeft de rechtbank gelet op de pro justitia rapportage d.d. 28 november 2003, opgemaakt door J.M.J.F Offermans, psychiater, en A.T. Spangenberg, psycholoog, beiden verbonden aan het Pieter Baan Centrum, psychiatrische observatiekliniek te Utrecht.

De conclusie van dat rapport luidt, zakelijk weergegeven, dat er bij verdachte sprake is van een ernstige persoonlijkheidsstoornis met ontwijkende, afhankelijke en vooral narcistische kenmerken. Het ten laste gelegde en bewezen verklaarde kan aan verdachte slechts in verminderde mate kan worden toegerekend. De rechtbank kan zich met deze conclusie verenigen en neemt deze over.

De rechtbank acht verdachte derhalve strafbaar, nu ten opzichte van verdachte ook overigens geen strafuitsluitingsgronden aanwezig worden geacht.

MOTIVERING STRAF

Bij de bepaling van de straf, die aan de verdachte zal worden opgelegd, heeft de rechtbank rekening gehouden met:

De rechtbank neemt bij het bepalen van de op te leggen straf in het bijzonder het volgende in aanmerking.

Verdachte heeft een jong meisje in haar ouderlijke woning op brute wijze van het leven beroofd. Hij heeft de keel van het slachtoffer dichtgedrukt gehouden ten gevolge waarvan zij is overleden. Het gebruikte geweld moet, blijkens het sectierapport, uiterst gewelddadig en fors geweest zijn. Dit terwijl het slachtoffer, gelet op haar leeftijd en bouw, reeds weerloos was ten opzichte van verdachte. Verdachte heeft zijn slachtoffer geheel ontkleed achtergelaten in de badkuip terwijl deze badkuip met water was gevuld. Dit moet ontluisterend zijn geweest voor de nabestaanden van het slachtoffer.

Het slachtoffer is door haar - destijds- elfjarige zusje en haar -destijds- zesjarige broertje aangetroffen in de badkuip. Een dergelijk uiterst traumatische ervaring voor deze nog relatief jonge kinderen kan - naar de ervaring leert- ook in de toekomst nog langdurig ernstige psychische problemen opleveren.

De rechtbank houdt tevens rekening met de omstandigheid dat verdachte eerder is veroordeeld wegens het plegen van een geweldsdelict en het gegeven dat verdachte -blijkens de hiervoor genoemde rapportage van het Pieter Baan Centrum- als verminderd toerekeningsvatbaar moet worden beschouwd.

Op grond van het bovenstaande, in onderling verband en samenhang bezien, komt de rechtbank tot het oordeel dat een langdurige gevangenisstraf van na te melden duur op zijn plaats is. Deze gevangenisstraf dient in het bijzonder ter vergelding van het feit dat verdachte iemand het leven heeft ontnomen en ook het leed dat verdachte de nabestaanden van het slachtoffer heeft aangedaan en dient mede - naast na te melden maatregel- ter bescherming van de maatschappij van het gevaar dat van verdachte uitgaat.

MOTIVERING MAATREGEL

De rechtbank is van oordeel dat, gelet op de persoon van verdachte, naast een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van na te melden duur de maatregel van ter beschikking stelling met dwangverpleging moet worden opgelegd. De rechtbank houdt hierbij rekening met de door A.T. Spangenberg, psycholoog, en J.M.J.F. Offermans, psychiater, opgemaakte multidisciplinaire rapportage d.d. 28 november 2003. Dit rapport houdt onder meer in, zakelijk weergegeven:

Bij betrokkene is er sprake van een ernstige persoonlijkheidsstoornis met ontwijkende, afhankelijke en vooral narcistische kenmerken. Deze laatste hebben met name een rol gespeeld bij het tenlastegelegde - indien bewezen - in de zin dat betrokkene zich door het slachtoffer, dat hij als een dochter beschouwde en ten aanzien van wie hij een vaderrol meende te moeten vervullen, sterk afgewezen en gekrenkt heeft gevoeld. Hierbij zijn grote hoeveelheden woede en agressie vrijgekomen die betrokkene doorgaans op krampachtige wijze onder controle poogt te houden. Doordat het betrokkene volledig ontbreekt aan besef van en inzicht in zijn agressieregulatie en hij voortdurend krampachtig een (zelf)beeld van goedheid en hulpvaardigheid overeind tracht te houden, valt niet te verwachten dat betrokkene - mocht hij eenmaal in een vergelijkbare situatie terechtkomen - hier op een andere manier mee kan omgaan, terwijl de situatie ten tijde van het tenlastegelegde evenmin als specifiek kan worden beschouwd. Betrokkene blijft -vanuit zijn overwegend narcistische persoonlijkheid - een zeer krenkbare man, bij wie zijn kinderloosheid en zijn behoefte om voor andere kinderen een vaderfiguur te vormen, min of meer zijn achilleshiel vormen. Waar hij al slecht afwijzing door volwassenen verdraagt, zal dit eens te meer gelden in het geval hij voor kinderen als vader wil functioneren en deze - zoals bij kinderen uiteraard van tijd tot tijd gebruikelijk is - hem niet als zodanig zullen accepteren. Gezien betrokkene's eerder vermelde krenkbaarheid en het niet specifieke karakter van een situatie als ten tijde van het tenlastegelegde ziet het onderzoekend team een aanzienlijk recidivegevaar voor een feit als het tenlastegelegde of soortgelijk. Betrokkene komt - even afgezien van de eventuele strafmaat - niet in aanmerking voor een behandeling in het kader van een terbeschikkingstelling met voorwaarden, daar hij volstrekt onvoldoende inzicht heeft in zijn eigen functioneren en eventueel te behandelen problematiek volledig ontkend of gebagatelliseerd wordt. De duur van een eventuele behandeling zal ook de tijdspanne van een terbeschikkingstelling met voorwaarden verre te boven gaan, niet in het laatst vanwege betrokkene's massieve ontkenning van zijn stoornis. Derhalve adviseert het onderzoekend team Uw College om betrokkene een terbeschikkingstelling met bevel tot verpleging van overheidswege op te leggen.

De rechtbank kan zich met de inhoud en de conclusie van voornoemde deskundigen verenigen en neemt die over.

De rechtbank is, gelet op de inhoud van voornoemde rapportage, met de gedragskundigen van oordeel dat de maatregel van terbeschikkingstelling van de verdachte op zijn plaats is, nu het gaat om een delictsituatie die niet als specifiek van aard kan worden beschouwd. De rechtbank stelt vast dat op het bewezenverklaarde naar de wettelijke omschrijving een gevangenisstraf van meer dan vier jaar is gesteld en dat de algemene veiligheid van personen het opleggen van deze maatregel vereist. Gelet op het in genoemde rapportage vermelde gevaar voor recidive, zal de rechtbank bevelen dat verdachte van overheidswege zal worden verpleegd, daar de algemene veiligheid van personen die verpleging eist.

TERUGGAVE

De rechtbank is van oordeel dat de in de woning van verdachte inbeslaggenomen voorwerpen, te weten een broek, t-shirt, shirt, schrijfblok, horloge (merk Claudio Calli Quartz), horloge (merk Rolex), horloge (merk Nike), styling gel, leren jas met inhoud (twee handschoenen, aansteker, twee formulieren Alfa College, boekje met telefoonnummers, diverse visitekaartjes, transactiebon ABN-AMRO jaar 2000, agenda 2001, agenda 2002, twee schrijfblokjes, agenda Environmental & Industrial, agenda [bedrijf]), Soapy Balsem, luchtverfrisser, blok met notitieblaadjes, muts, een paar leren handschoenen, schrijfblok, horloge (merk Giovanni), horloge (merk Casio), horloge (merk Hema), horloge (merk Breitling), gouden ring, krantenknipsels over moord [slachtoffer], agenda Rabobank 2001, schrijfpapier, creditcardbonnen, rekeningoverzicht creditcard ANWB-Visa, parkeerticket d.d. 23 september 2002, plakstrips i.v.m. vezelonderzoek, creditcardhouder met diverse pasjes, bankpas SNS-bank en bankpas ABN-AMRO, moeten worden teruggegeven aan verdachte. Ook de op 26 maart 2003 inbeslaggenomen schuldbekentenissen en de op 2 april 2003 inbeslaggenomen mobiele telefoon moeten aan de verdachte worden teruggegeven. Tenslotte moeten de bij de [bedrijf] aangetroffen en inbeslaggenomen brief, twee zeepblokjes, tijdschrift, twee sleutels, notitieboekje en twee delen van een notitieboek worden teruggegeven aan de verdachte.

De rechtbank is voorts van oordeel dat de in de woning van het slachtoffer inbeslaggenomen voorwerpen, te weten een stiletto, zwart adresboekje, computer, mobiele telefoon, rood adresboekje, twee witte agenda's, telefoontoestel, reisdocument, paspoort, mes, blauw boekje, twee papieren, wit adresboekje, boekje gebruiksaanwijzing Panasonic, dagboek en foto moeten worden teruggegeven aan de familie [slachtoffer]. Bovendien moeten de onder de verdachte inbeslaggenomen goudkleurige sieraden worden teruggegeven aan de familie [slachtoffer].

TOEPASSELIJKE WETTELIJKE VOORSCHRIFTEN

De rechtbank heeft gelet op de artikelen 37a, 37b en 287 van het Wetboek van Strafrecht.

BESLISSING

De rechtbank:

Verklaart het primair tenlastegelegde niet wettig en overtuigend bewezen en spreekt de verdachte daarvan vrij.

Verklaart het subsidiair ten laste gelegde wettig en overtuigend bewezen zoals hierboven is aangegeven, te kwalificeren als voormeld en verklaart het bewezenverklaarde strafbaar.

Verklaart de verdachte voor het bewezenverklaarde strafbaar.

Verklaart het subsidiair meer of anders ten laste gelegde niet bewezen en spreekt de verdachte daarvan vrij.

Veroordeelt de verdachte voor het bewezen en strafbaar verklaarde tot:

een gevangenisstraf voor de duur van acht jaren.

Beveelt dat bij de tenuitvoerlegging van deze straf de tijd, die veroordeelde vóór de tenuitvoerlegging van deze uitspraak in verzekering en in voorlopige hechtenis heeft doorgebracht, in mindering zal worden gebracht tenzij die tijd op een andere vrijheidsstraf in mindering is gebracht.

Gelast dat de veroordeelde ter beschikking wordt gesteld en beveelt dat de ter beschikking gestelde van overheidswege zal worden verpleegd.

Dit vonnis is aldus gewezen door mrs. J. Dolfing, voorzitter, L.W. Janssen en E.M.J. Brink, in tegenwoordigheid van mr. M.B.W. Venema als griffier en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 12 maart 2004.