Centrale Raad van Beroep, 30-11-2010, BO5798, 08/1195 WWB + 08/1269 WWB

Centrale Raad van Beroep

Meervoudige kamer

U I T S P R A A K

op de hoger beroepen van:

[betrokkene], wonende te [woonplaats] (hierna: betrokkene),

en

het College van burgemeester en wethouders van de gemeente Nijmegen (hierna: College)

tegen de uitspraak van de rechtbank Arnhem van 14 januari 2008, 07/3184 (hierna: aangevallen uitspraak),

in het geding tussen:

betrokkene

en

het College

Datum uitspraak: 30 november 2010

I. PROCESVERLOOP

Namens betrokkene heeft mr. R.J. Verweij, advocaat te Nijmegen, hoger beroep ingesteld.

Het College heeft eveneens hoger beroep ingesteld.

Het College heeft voorts een verweerschrift ingediend.

Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 19 oktober 2010. Voor betrokkene is verschenen mr. H. Wolfs, kantoorgenoot van mr. Verweij. Het College heeft zich laten vertegenwoordigen door mr. H.A.M. van Gerwen, werkzaam bij de gemeente Nijmegen.

II. OVERWEGINGEN

1. De Raad gaat uit van de volgende van belang zijnde feiten en omstandigheden.

1.1. Betrokkene ontving geruime tijd bijstand, laatstelijk ingevolge de Wet werk en bijstand (WWB), naar de norm voor een alleenstaande. Na een heronderzoek in januari 2005 heeft het College betrokkene bij besluit van 7 februari 2005 meegedeeld, voor zover hier van belang, dat het door hem thans nog te verwerven vermogen nihil is.

1.2. Naar aanleiding van een melding dat betrokkene feitelijk gebruiker en waarschijnlijk eigenaar is van een personenauto, merk Mercedes, type 400 ML CDI (hierna: Mercedes 400 ML), met een dagwaarde van circa € 49.000,--, heeft het Bureau Handhaving van de gemeente Nijmegen een onderzoek ingesteld naar de rechtmatigheid van de aan betrokkene verleende bijstand. In dat kader is dossieronderzoek verricht, waarbij ook de verkregen gegevens uit het opsporingsonderzoek naar uitkeringsfraude door [ex-partner] van betrokkene (hierna: [ex-partner]), zijn betrokken, zijn getuigen gehoord, is informatie ingewonnen bij de Criminele Inlichtingen Eenheid van de politie Gelderland-Zuid, de Dienst Wegverkeer (RDW) en de Belastingdienst en is het Bedrijfsprocessen Systeem van de politie Gelderland-Zuid geraadpleegd. De bevindingen van het onderzoek zijn neergelegd in een rapportage van de Sociale Recherche van 19 december 2006.

1.4. Deze onderzoeksbevindingen zijn voor het College aanleiding geweest om bij besluit van 2 januari 2007 (hierna: besluit I) de bijstand van betrokkene met ingang van 1 juni 2004 in te trekken en de gemaakte kosten van bijstand over de periode van 1 juni 2004 tot en met 31 december 2006 van betrokkene terug te vorderen tot een bedrag van € 34.989,62. Hieraan heeft het College ten grondslag gelegd dat betrokkene beschikte of kon beschikken over vermogen in de vorm van auto’s, dat hij daarvan geen melding heeft gemaakt en dat, nu zijn vermogen meer bedraagt dan het voor hem geldende vrij te laten vermogen, betrokkene vanaf 1 juni 2004 geen recht op bijstand heeft.

1.5. Op 17 januari 2007 is executoriaal beslag gelegd op onder meer de in de woonwagen van betrokkene aangetroffen B&O-apparatuur en - in totaal 77 - Swarowski kristallen. De Swarowski kristallen zijn op 27 maart 2007 geveild en hebben in totaal € 2.690,-- opgebracht. De B&O-apparatuur heeft betrokkene teruggenomen tegen betaling van een bedrag van € 4.578,--.

1.6. Het Bureau Handhaving heeft nader onderzoek gedaan naar de rechtmatigheid van de aan betrokkene verleende bijstand in de periode vóór 1 juni 2004. Dit nadere onderzoek was toegespitst op het bezit en het gebruik van de Mercedes 400 ML en van een andere personenauto, merk Mercedes, type 300 E td (hierna: Mercedes 300E). In het kader daarvan is betrokkene verhoord, is een aantal getuigen gehoord, is informatie ingewonnen bij het Centraal Justitieel Incassobureau en bij de Koninklijke Landelijke Politiedienst, onderdeel Landelijk Informatiecentrum Voertuigcriminaliteit, en zijn (wederom) gegevens van de RDW geraadpleegd. De bevindingen van het nadere onderzoek zijn neergelegd in een rapportage van de Sociale Recherche van 12 februari 2007. Uit het nadere onderzoek is onder meer naar voren gekomen dat de Mercedes 300E in de periode van 18 oktober 2000 tot 26 augustus 2002 op naam van [d. R.] stond geregistreerd, dat betrokkene de Mercedes 300E in die periode heeft verzekerd en de verzekeringspremie betaalde tot een bedrag van € 935,93 per jaar en dat betrokkene ook de Mercedes 400 ML in de periode van 26 augustus 2002 tot 22 oktober 2004 heeft verzekerd en de verzekeringspremie betaalde tot een bedrag € 1.387,-- per jaar.

1.7. De bevindingen van het nadere onderzoek zijn voor het College aanleiding geweest om bij besluit van 12 februari 2007 (hierna: besluit II), op dezelfde grond als waarop besluit I berust, de bijstand van betrokkene over de periode van 18 oktober 2000 tot en met 31 mei 2004 in te trekken en de gemaakte kosten van bijstand over die periode van betrokkene terug te vorderen tot een bedrag van € 46.637,41.

1.8. Vervolgens heeft het College betrokkene bij brief van 10 april 2007 (hierna: besluit III) meegedeeld dat besloten is de bijstand over de periode van 10 januari 2007 tot en met 10 april 2007 in te trekken en per 11 april 2007 te beëindigen.

1.9. Bij besluit van 25 juni 2007 heeft het College de bezwaren tegen de besluiten I, II en III ongegrond verklaard. Hieraan heeft het College ten grondslag gelegd dat, gezien de levensstijl van betrokkene, een andere bron van inkomsten dan zijn bijstandsuitkering wordt vermoed en dat als gevolg van de schending van de inlichtingenverplichting door betrokkene zijn recht op bijstand niet kan worden vastgesteld.

2.1. Betrokkene heeft zich in hoger beroep tegen de aangevallen uitspraak gekeerd, voor zover de rechtbank het standpunt van het College over de intrekking van de bijstand over de periode van 1 juni 2004 tot en met 31 januari 2005 heeft onderschreven en voor zover de rechtbank de rechtsgevolgen van het gedeeltelijk vernietigde besluit voor een deel in stand heeft gelaten. Daarbij heeft betrokkene aangevoerd dat het geld dat hij overhandigde bij de aankoop van de Peugeot niet van hem was, dat de Peugeot niet tot zijn vermogen behoorde, dat de waardebepaling van de Opel en van de Viagra-pillen niet deugt, dat de Swarowski kristallen behoren tot het vermogen van zijn vader en dat de B&O-apparatuur bij de executieveiling aanzienlijk minder zou hebben opgebracht dan het bedrag waarvoor betrokkene deze apparatuur heeft teruggenomen.

2.2. Het College heeft zich in hoger beroep tegen de aangevallen uitspraak gekeerd voor zover het besluit van 25 juni 2007 is vernietigd en dat besluit ziet op de intrekking van de bijstand over de periodes van 18 oktober 2000 tot en met 31 mei 2004 (besluit II) en van 10 januari 2007 tot en met 10 april 2007 (besluit III). Daarbij heeft het College aangevoerd, zoals ter zitting van de Raad van die zijde nader is toegelicht, dat betrokkene, gelet op de omstandigheid dat hij gebruiker was van de Mercedes 300E en van de Mercedes 400 ML, een levenswijze tentoonspreidde die hij zich niet kon veroorloven en dat om die reden zijn recht op bijstand niet kan worden vastgesteld.

3. De Raad komt ten aanzien van het hoger beroep van betrokkene tot de volgende beoordeling.

3.1. De intrekking met ingang van 1 juni 2004 en de terugvordering over de periode van 1 juni 2004 tot en met 31 december 2006 (besluit I)

3.1.1. De Raad stelt vast dat het College de intrekking van de bijstand per 1 juni 2004 niet heeft beperkt tot een bepaalde periode. Volgens vaste rechtspraak van de Raad - zie onder meer de uitspraak van 18 juli 2006 (LJN AY5142) - bestrijkt de beoordeling door de bestuursrechter in een dergelijk geval de periode vanaf de datum met ingang waarvan de bijstand is ingetrokken tot en met de datum van het primaire intrekkingsbesluit. Het voorgaande betekent dat hier beoordeeld dient te worden de periode van 1 juni 2004 tot en met 2 januari 2007.

3.1.2. Wat de periode van 1 juni 2004 tot en met 31 januari 2005 betreft, is tussen partijen niet in geschil dat betrokkene bij de aankoop van de Peugeot op 1 juni 2004 twee stapels bankbiljetten uit zijn zakken heeft gehaald en het aankoopbedrag van ruim € 18.000,-- aan de verkoper heeft overhandigd. Dit rechtvaardigt naar het oordeel van de Raad de vooronderstelling dat het contante geld dat betrokkene bij zich droeg een bestanddeel vormde van het vermogen waarover betrokkene op dat moment beschikte dan wel redelijkerwijs kon beschikken. De Raad is van oordeel dat betrokkene er niet in is geslaagd het tegendeel aannemelijk te maken. Betrokkene stelt dat het geld niet van hem was, maar van [ex-partner], zoals hij tegenover de Sociale Recherche heeft verklaard, maar heeft deze stelling op geen enkele wijze met concrete en verifieerbare gegevens onderbouwd. Verder is de herkomst van het contante geld onduidelijk gebleven. Daarnaast staat vast dat betrokkene in de hier aan de orde zijnde periode beschikte over diverse waardevolle goederen, waaronder een groot aantal Swarowski kristallen en dure B&O-apparatuur. Betrokkene heeft niet aannemelijk gemaakt dat die waardevolle goederen niet van hem waren en evenmin op welke wijze hij deze heeft gefinancierd, in aanmerking genomen dat betrokkene een bijstandsuitkering had, waarvan hij ongeveer € 430,-- per maand overhield voor de dagelijkse kosten van levensonderhoud, zoals hij tegenover de Sociale Recherche heeft verklaard.

3.1.3. Gelet op het contante geld dat betrokkene op 1 juni 2004 bij zich droeg en de waardevolle goederen waarover hij beschikte, is naar het oordeel van de Raad de vooronderstelling gerechtvaardigd dat betrokkene in de periode van 1 juni 2004 tot en met 31 januari 2005 beschikte of redelijkerwijs heeft kunnen beschikken over andere middelen, in de zin van artikel 31, eerste lid, van de WWB, dan zijn bijstandsuitkering. Nu verder niets bekend is over de aard en omvang van die - andere - middelen, waarvan betrokkene geen melding heeft gemaakt, is de Raad met de rechtbank en het College van oordeel dat als gevolg van het schenden van de inlichtingenverplichting door betrokkene het recht op bijstand over genoemde periode niet meer kan worden vastgesteld.

3.1.4. Wat de periode van 1 februari 2005 tot en met 2 januari 2007 betreft, is tussen partijen niet in geschil dat de Opel vanaf 1 februari 2005 een bestanddeel vormde van het vermogen van betrokkene waarover hij daadwerkelijk de beschikking had, dan wel redelijkerwijs kon beschikken. Tijdens zijn verhoor is betrokkene voorgehouden, zo blijkt uit diens in de rapportage van de Sociale Recherche van 12 februari 2007 - integraal - opgenomen verklaring, dat hij deze auto heeft aangekocht voor ongeveer € 5.300,--. Nu betrokkene dit niet heeft betwist, gaat de Raad er vanuit dat het door betrokkene betaalde aankoopbedrag van de Opel ongeveer € 5.300,-- bedroeg. De Raad ziet voorts niet in dat dit bedrag niet zou kunnen gelden als waarde van de Opel in het economisch verkeer. Uitgaande van deze waarde en van de door het College gehanteerde vrijlating voor een auto van € 4.578,--, overschreed het vermogen van betrokkene in de hier aan de orde zijnde periode het voor hem toen geldende bedrag van het voor hem toen geldende bedrag van het nog vrij te laten vermogen, dat bij het onder 1.1 vermelde besluit van 7 februari 2005 was vastgesteld op nihil.

3.1.5. Daarnaast had betrokkene in ieder geval in de periode van 1 februari 2005 tot en met 2 januari 2007 de beschikking over B&O-apparatuur en - in totaal 77 - Swarowski kristallen. Gezien het bedrag van € 4.578,-- waarvoor betrokkene de B&O-apparatuur heeft teruggenomen en de veilingopbrengst van € 2.690,-- voor de Swarowski kristallen, is de Raad van oordeel dat de waarde van deze goederen zodanig hoog was dat niet kan worden gesproken van ingevolge artikel 34, tweede lid, aanhef en onder a, van de WWB niet als vermogen in aanmerking te nemen bezittingen in natura die naar hun aard en waarde als algemeen gebruikelijk moeten worden beschouwd.

3.1.6. Uit hetgeen is overwogen onder 3.1.4 en 3.1.5 volgt dat de totale waarde van de Opel, de B&O-apparatuur en de Swarowski kristallen in de periode van 1 februari 2005 tot en met 2 januari 2007 ruimschoots boven de voor betrokkene van toepassing zijnde vermogensgrens lag. Derhalve had betrokkene in die periode wegens aanwezig oververmogen geen recht op bijstand. Voorts staat vast dat betrokkene de hiervoor bedoelde vermogensbestanddelen niet tijdig en uit eigen beweging aan het College heeft gemeld, zodat hij de op hem rustende wettelijke inlichtingenverplichting niet is nagekomen.

3.1.7. Gelet op het voorgaande was het College ingevolge artikel 54, derde lid, aanhef en onder a, van de WWB bevoegd de bijstand van betrokkene met ingang van 1 juni 2004 in te trekken. Betrokkene heeft de wijze waarop het College van zijn bevoegdheid tot intrekking gebruik heeft gemaakt niet bestreden. Hetzelfde geldt voor de terugvordering van de gemaakte kosten van bijstand over de periode van 1 juni 2004 tot en met 31 december 2006. In zoverre slaagt het hoger beroep van betrokkene niet.

3.2. De intrekking over de periode van 10 januari 2007 tot en met 10 april 2007 en de beëindiging per 11 april 2007 (besluit III)

3.2.1. Zoals onder 3.1.1 is overwogen, heeft het College bij besluit I de intrekking van de bijstand per 1 juni 2004 niet beperkt tot een bepaalde periode, zodat volgens vaste rechtspraak van de Raad de periode van 1 juni 2004 tot en met 2 januari 2007, de datum van het primaire intrekkingsbesluit, moet worden beoordeeld. In die rechtspraak - zie bijvoorbeeld de onder 3.1.1 vermelde uitspraak van 18 juli 2006 en de uitspraak van 13 januari 2009, LJN BH2261 - is voorts tot uitdrukking gebracht dat in een geval waarin de intrekking niet is beperkt tot een bepaalde periode en geen beëindigingbesluit is genomen, de werking van het intrekkingsbesluit zich (ook) uitstrekt over de periode na de datum waarop het primaire (intrekkings)besluit is genomen. Hiervan uitgaande, is besluit III niet op rechtsgevolg gericht en derhalve niet aan te merken als een besluit in de zin van artikel 1:3, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Dit betekent dat het College het bezwaar tegen besluit III niet-ontvankelijk had moeten verklaren. De rechtbank heeft dit niet onderkend.

4. De Raad komt ten aanzien van het hoger beroep van het College tot de volgende beoordeling.

4.1. Voor zover het hoger beroep van het College ziet op besluit III verwijst de Raad naar hetgeen onder 3.2.1 is overwogen.

4.2. De intrekking en terugvordering over de periode van 18 oktober 2000 tot en met 31 mei 2004 (besluit II)

4.2.1. Ambtshalve overweegt de Raad als volgt. De rechtbank is ervan uitgegaan - en heeft de beoordeling daarop ook toegesneden - dat het College aan de intrekking van de bijstand over de hier aan de orde zijnde periode ten grondslag heeft gelegd dat betrokkene in de periode van 18 oktober 2000 tot 26 augustus 2002 feitelijk eigenaar was van de Mercedes 300E en vanaf 16 augustus 2002 eigenaar en feitelijk gebruiker van de Mercedes 400 ML, dat hij gezien deze vermogensbestanddelen beschikte over vermogen boven de voor hem geldende vermogensgrens en dat hij dientengevolge geen recht op bijstand had. Dit is echter niet de grondslag van het besluit van 25 juni 2007, voor zover daarbij besluit II is gehandhaafd. Die grondslag is, naar de Raad mede begrijpt uit de daarover ter zitting van de Raad door de vertegenwoordiger van het College gegeven toelichting, dat betrokkene onder meer gezien het gebruik van de twee hiervoor genoemde Mercedessen een bestedingspatroon tentoonspreidde dat niet in overeenstemming was met het ontvangen van een bijstandsuitkering, dat dan ook het vermoeden bestaat dat betrokkene over een andere bron van inkomsten beschikt, waarvan hij geen melding heeft gemaakt, en dat daardoor het recht op bijstand over de hier aan de orde zijnde periode niet kan worden vastgesteld.

4.2.2. Gelet op hetgeen onder 4.2.1 is overwogen, moet de Raad vaststellen dat de rechtbank de intrekking van de bijstand van betrokkene over de hier aan de orde zijnde periode op een andere grondslag heeft gebaseerd dan die waarop het besluit van 25 juni 2007 berust, voor zover dat besluit strekt tot handhaving van besluit II. Daarmee is de rechtbank in strijd met artikel 8:69, eerste lid, van de Awb buiten de omvang van het geding getreden. Om die reden - en ook gezien hetgeen is overwogen onder 4.2.1 - dient de aangevallen uitspraak te worden vernietigd. De Raad zal de zaak niet ter behandeling terugwijzen naar de rechtbank, maar zelf een oordeel ten gronde geven.

4.2.3. Ten aanzien van de grondslag van het besluit van 25 juni 2007, voor zover daarbij besluit II is gehandhaafd, heeft de vertegenwoordiger van het College ter zitting van de Raad nader toegelicht dat betrokkene blijkens de door [d. R.] en [B.] afgelegde getuigenverklaringen alle (verzekerings-, belasting- en onderhouds)kosten van de Mercedessen betaalde, terwijl zijn bijstandsuitkering daartoe ontoereikend was. In dit verband heeft de vertegenwoordiger van het College er voorts nog op gewezen dat betrokkene waardevolle goederen heeft aangeschaft, zoals onder meer duur kristal, en geen plausibele verklaring heeft kunnen geven over hoe hij aan deze goederen is gekomen.

4.2.5. Met de aanschaf van waardevolle goederen heeft de vertegenwoordiger van het College gedoeld op de goederen die tijdens de onder 1.2 bedoelde huiszoeking op 4 augustus 2004 in (en rond) de woning van betrokkene zijn aangetroffen. Uit het besluit van 25 juni 2007 blijkt echter niet dat het College aan de handhaving van besluit II het aanschaffen van waardevolle goederen, waaraan een vermoeden van een onbekende bron van inkomsten kan worden ontleend, ten grondslag heeft gelegd. De Raad stelt voorts vast dat uit de rapporten van de Sociale Recherche noch de overige beschikbare gegevens valt af te leiden dat betrokkene de op 4 augustus 2004 aangetroffen goederen ook vóór 1 juni 2004 al in zijn bezit had. Hier komt nog bij dat het onderzoek naar de rechtmatigheid van de in de periode vóór 1 juni 2004 aan betrokkene verleende bijstand was toegespitst op de eigendom en het feitelijk gebruik van de twee Mercedessen in die periode.

4.2.6. Op grond van hetgeen is overwogen onder 4.2.3 tot en met 4.2.5 is de Raad van oordeel dat het besluit van 25 juni 2007, voor zover daarbij besluit II is gehandhaafd, niet op een deugdelijke motivering berust.

5. Slotoverwegingen

5.1. Zoals de Raad onder 4.2.2 al tot uitdrukking heeft gebracht, komt de aangevallen uitspraak voor vernietiging in aanmerking. De Raad zal de bepalingen ter zake van de proceskosten en het griffierecht daarvan uitzonderen. Doende wat de rechtbank zou behoren te doen, zal de Raad het beroep tegen het besluit van 25 juni 2007 gegrond verklaren en dat besluit wegens strijd met artikel 7:12, eerste lid, van de Awb, respectievelijk wegens strijd met de wet vernietigen voor zover daarbij besluit II en besluit III zijn gehandhaafd. Besluit I blijft derhalve in stand.

5.2. De Raad zal het College opdragen een nieuw besluit op het bezwaar tegen besluit II te nemen, met inachtneming van hetgeen is overwogen onder 4.2.1 tot en met 4.2.6. Voorts zal de Raad met toepassing van artikel 8:72, vierde lid, van de Awb in zoverre zelf in de zaak voorzien dat het bezwaar tegen besluit III niet-ontvankelijk wordt verklaard.

6. De Raad ziet aanleiding het College te veroordelen in de proceskosten van betrokkene. Deze worden begroot op € 644,-- in hoger beroep voor verleende rechtsbijstand.

III. BESLISSING

De Centrale Raad van Beroep;

Recht doende:

Deze uitspraak is gedaan door C. van Viegen als voorzitter en J.F. Bandringa en W.F. Claessens als leden, in tegenwoordigheid van N.M. van Gorkum als griffier. De beslissing is uitgesproken in het openbaar op 30 november 2010.

(get.) C. van Viegen.

(get.) N.M. van Gorkum.

IJ