Centrale Raad van Beroep, 30-06-2015, ECLI:NL:CRVB:2015:2121, 13-6672 WWB

Naar aanleiding van een vermoeden dat appellant getrouwd was met A, heeft de sociale recherche in 2008 in opdracht van het college een onderzoek ingesteld naar de rechtmatigheid van de aan appellant verleende bijstand. In dat kader heeft de sociale recherche op 28 oktober 2008 een huisbezoek afgelegd aan het adres [adres 2]. De bevindingen van het onderzoek zijn neergelegd in een rapport van 31 oktober 2008. Daarin is vermeld dat het jaar daarvoor een verlovingsfeest van appellant en A had plaatsgevonden, dat A woonachtig was en studeerde in [plaatsnaam 2] en dat A niet haar hoofdverblijf had op het adres van appellant.

Naar aanleiding van het vermoeden dat appellant in het bezit was van een niet op zijn naam gestelde Mercedes heeft de sociale recherche in 2011 in opdracht van het college wederom een onderzoek ingesteld naar de rechtmatigheid van de aan appellant verleende bijstand. In dat kader heeft de sociale recherche dossieronderzoek verricht en in de periode van 6 oktober 2011 tot en met 2 februari 2012 tientallen waarnemingen verricht bij het adres [adres 1]. Volgens de notities die van deze waarnemingen zijn gemaakt, is tweemaal gezien dat appellant vanuit de woning is vertrokken met een (jonge) vrouw: op 8 november 2011 om 7.32 uur en op 17 november 2011 om 13.50 uur. Voorts heeft de sociale recherche op 1 februari 2012 een huisbezoek afgelegd aan het adres [adres 1], gegevens van de Dienst Wegverkeer geraadpleegd, bij Delta N.V. gegevens opgevraagd over het waterverbruik op het adres [adres 2], onder meer [naam vader], de vader van appellant (vader), en (voormalige) buurtbewoners van de adressen [straatnaam 1] en [straatnaam 2] als getuigen gehoord en appellant op 3 februari 2012 en 22 maart 2012 gehoord. De bevindingen van het onderzoek zijn neergelegd in een rapport van 28 maart 2012. Begin juni 2012 heeft de sociale recherche een aanvullend onderzoek verricht, in de vorm van een buurtonderzoek bij het adres [plaatsnaam 1]. De bevindingen daarvan zijn neergelegd in een aanvullend rapport van 7 juni 2012.

Bij besluit van 15 januari 2013 (bestreden besluit 1) heeft het college het tegen het besluit van 20 april 2012 gemaakte bezwaar ongegrond verklaard. Dit besluit berust uitsluitend op de grond dat appellant, zonder daarvan melding te maken bij het college, een gezamenlijke huishouding met A heeft gevoerd. In het door het college overgenomen advies van de bezwaarschriftencommissie is vermeld dat aan een beoordeling van de schending van de inlichtingenverplichting ten aanzien van het bezit van een Mercedes niet wordt toegekomen, omdat vaststaat dat de Mercedes in ieder geval niet vóór 4 september 2008 tot het feitelijk bezit van appellant is te rekenen.

Hangende het tegen het bestreden besluit 1 ingestelde beroep heeft appellant de volgende stukken ingebracht:

- een overzicht van de Belgische spoorwegen van maandabonnementen op naam van A in de periode van 1 oktober 2008 tot en met 21 juni 2012 voor de zones [plaatsnaam 1] en [plaatsnaam 2], waarvan de kosten opliepen van € 73,90 per maand in oktober 2008 tot € 100,60 in juni 2012;

- een lesrooster van de door A gevolgde studie;

- verklaringen van docenten en medestudenten, inhoudende dat A zeer regelmatig op de universiteit - te [plaatsnaam 2] - aanwezig was om vakken van haar studie te volgen;

- een verklaring van de ouders van A en verklaringen van buurtbewoners van het adres

[plaatsnaam 1], inhoudende dat A en haar twee kinderen op dat adres wonen, en

- verklaringen van buurtbewoners van de adressen [straatnaam 2] en [straatnaam 1], inhoudende dat op deze adressen appellant en zijn ouders wonen en dat de vriendin en de kinderen van appellant af en toe worden gezien.

Op 15 mei 2012 heeft appellant zich gemeld om bijstand aan te vragen. Op 20 juni 2012 heeft hij de aanvraag om bijstand ingediend (aanvraag 1).

Bij besluit van 2 juli 2012, voor zover van belang en na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 15 januari 2013 (bestreden besluit 2), heeft het college aanvraag 1 afgewezen. Aan de besluitvorming heeft het college, onder verwijzing naar het besluit van 20 april 2012, ten grondslag gelegd dat geen sprake is van een wijziging in de omstandigheden, in die zin dat vanaf 15 mei 2012 wel wordt voldaan aan de vereisten om voor bijstand in aanmerking te komen.

Bij besluit van 7 november 2012, na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 25 juni 2013 (bestreden besluit 3), heeft het college aanvraag 2 afgewezen. Aan de besluitvorming heeft het college ten grondslag gelegd dat geen sprake is van een wijziging in de omstandigheden, in die zin dat vanaf 23 juli 2012 wel wordt voldaan aan de vereisten om voor bijstand in aanmerking te komen.

Op 26 juli 2012 heeft appellant bijzondere bijstand aangevraagd op grond van de WWB voor de kosten van rechtsbijstand (aanvraag 3).

Bij besluit van 19 november 2012, na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 25 juni 2013 (bestreden besluit 4), heeft het college aanvraag 3 afgewezen op de grond dat appellant een gezamenlijke huishouding voert met A.

Appellant heeft tijdens de gehoren op 3 februari 2012 en 22 maart 2012 onder meer het volgende verklaard. Zijn vriendin studeert nog in [plaatsnaam 2]. Besloten is dat zij eerst haar studie afmaakt en dat zij en appellant daarna gaan samenwonen en wellicht gaan trouwen. Appellant ziet zijn kinderen onregelmatig, hij denkt in een maand ongeveer tien à twaalf dagen, meestal in de weekenden. Als het vakantie is, ziet hij zijn kinderen zeker. Zijn vriendin reist heen en weer tussen haar ouders en de universiteit. Omstreeks de bevalling had appellant zijn vriendin graag in de buurt bij hem en bij zijn ouders. Appellant weet niet hoe lang zijn vriendin dan bij hem verbleef. Voorafgaande aan de bevalling gingen appellant en zijn vriendin ook wel al vaak naar [plaatsnaam 3] om te laten kijken of alles goed ging. De vriendin van appellant moet minimaal vier keer per week naar school. Als zijn vriendin geen school heeft, mag ze bij appellant komen, maar als zij examens heeft, komt ze niet. Het oudste kind is wel vaker bij appellant.

Uit deze verklaring blijkt niet dat A in periode 2 haar hoofdverblijf eerst had op het adres [adres 2] en later op het adres [adres 1]. De sociale recherche heeft A uitgenodigd om te worden gehoord over haar feitelijk hoofdverblijf, maar zij heeft geen gehoor gegeven aan deze uitnodiging. Appellant heeft daarover verklaard dat zijn vriendin niet kan komen omdat ze op school zit en soms in het weekend komt.

Van een redelijke grond voor een huisbezoek is sprake als voorafgaand aan - dat wil zeggen: vóór of uiterlijk bij aanvang van - het huisbezoek duidelijk is dát en op grond van welke concrete objectieve feiten en omstandigheden redelijkerwijs kan worden getwijfeld aan de juistheid of volledigheid van de door betrokkene verstrekte gegevens, voor zover deze van belang zijn voor het vaststellen van het recht op bijstand en het bijstandverlenend orgaan deze gegevens niet op een andere effectieve en voor betrokkene minder belastende wijze kan verifiëren.

De omstandigheid dat tijdens de tientallen waarnemingen die zijn verricht in de periode van 6 oktober 2011 tot en met 2 februari 2012 tweemaal is gezien dat appellant vanuit de woning is vertrokken met een (jonge) vrouw, vormt op zichzelf geen redelijke grond. Dat uit het dossier van appellant van andere gegevens is gebleken die wellicht vraagtekens kunnen oproepen met betrekking tot zijn woon- en leefsituatie leidt niet tot een ander oordeel. Volgens vaste rechtspraak (uitspraak van 24 november 2009, ECLI:NL:CRVB:2009:BK4057) moet immers voorafgaand aan het huisbezoek duidelijk zijn dát en op grond van welke concrete objectieve feiten en omstandigheden redelijkerwijs kan worden getwijfeld aan de juistheid of volledigheid van de door de betrokkene verstrekte gegevens. Deze gegevens had het college bovendien op een andere effectieve en voor appellant minder belastende wijze kunnen verifiëren. De sociale recherche had appellant eerst kunnen uitnodigen voor een gesprek op kantoor en daarna - zo nodig aansluitend - een huisbezoek kunnen afleggen.

Volgens vaste rechtspraak (uitspraak van 12 januari 2010, ECLI:NL:CRVB:2010:BK8928) brengt een onrechtmatig huisbezoek in een geval als hier aan de orde, waarin een redelijke grond voor het afleggen van een huisbezoek ontbreekt, mee dat het bijstandverlenend orgaan de bevindingen van dat huisbezoek in beginsel niet mag gebruiken bij de beoordeling van het recht op bijstand van degene jegens wie dat huisbezoek onrechtmatig is. In het geval van appellant bestaan geen aanknopingspunten om van dit uitgangspunt af te wijken. Dat betekent dat wat tijdens het huisbezoek van 1 februari 2012 is verklaard en waargenomen buiten beschouwing dient te blijven bij de beantwoording van de vraag of appellant en A een gezamenlijk hoofdverblijf hadden.

Het college kent betekenis toe aan deze verklaring door de verklaring die de vader na de confrontatie met het buurtonderzoek heeft afgelegd. In zijn geheel genomen is de verklaring van de vader echter niet consistent. In eerste instantie verklaart de vader immers dat de vriendin van appellant en de kinderen alleen in de weekenden en in de vakanties bij appellant verblijven, dan volgt de verklaring van de vader na de confrontatie met het buurtonderzoek en daarna verklaart de vader dat zijn schoondochter en de kinderen in België wonen. Gelet hierop komt aan de verklaring van de vader niet die betekenis toe die het college daaraan heeft gehecht.

In het rapport van de sociale recherche staat dat de bewoonsters van de adressen [straatnaam 2] 54 en 62 onafhankelijk van elkaar hebben verklaard dat zij geen concreet zicht hadden op de werkelijke bewoning van het adres [straatnaam 2]. Ze zagen er regelmatig meerdere personen gaan en komen.

Uit de in 5.13.1 tot en met 5.13.8 opgenomen verklaringen van buurtbewoners blijkt dat het op de adressen [adres 2] en [adres 1] een gaan en komen van personen was en dat die bewoners eigenlijk geen goed zicht hadden wie precies op deze adressen woonden. De verklaringen van de buurtbewoners van de adressen [adres 2] en [adres 1] zijn summier en houden niet veel meer in dat op deze adressen zes personen wo(o)n(d)en, te weten een oudere man en vrouw en een jongere man en vrouw met hun twee kinderen. Uit deze verklaringen blijkt onvoldoende of wat wordt verklaard over de bewoning van de woningen op de adressen [adres 2] en [adres 1] berust op concrete, feitelijke waarnemingen of slechts de indruk van de getuigen is. De verklaringen bevatten geen feitelijke gegevens over het dagelijks leven in en om deze woning. In zoverre zijn de verklaringen onvoldoende specifiek en gedetailleerd. De buurtbewoners trekken conclusies over de bewoners van genoemde adressen, maar verklaren niet wat zij hebben gezien, behoudens de Mercedes waarin appellant reed. De sociale recherche heeft niet geverifieerd waarop de bewoners deze conclusies hebben gebaseerd.

Vast staat dat appellant niet in [plaatsnaam 2] studeerde, zodat de in 5.13.2 opgenomen verklaring in ieder geval op dat punt niet klopt. Verder kan worden getwijfeld aan de juistheid van de verklaringen van de buurtbewoners van het adres [adres 2] dat op dat adres twee kinderen hebben gewoond en dat het jongste kind daar vlak voor de verhuizing is geboren. Het jongste kind van appellant en A is namelijk geboren [in] 2011 en appellant heeft gegevens van het ziekenhuis te [plaatsnaam 3] ingebracht waaruit blijkt dat A van die datum tot en met 22 augustus 2011 in dat ziekenhuis heeft verbleven.

Verder kan er niet aan voorbij worden gegaan dat uit de in beroep door appellant ingebrachte stukken, weergegeven in 1.2.4, kan worden afgeleid dat A in periode 2 daadwerkelijk studeerde in [plaatsnaam 2], daar regelmatig lessen volgde en, gelet op de treinabonnementen, heen en weer reisde tussen het adres [plaatsnaam 1] en de universiteit. Tegen deze achtergrond kunnen de vele door appellant ingebrachte verklaringen van omwonenden van de adressen [plaatsnaam 1], [adres 2] en [adres 1] - hoewel ook deze verklaringen niet of nauwelijks specifiek en gedetailleerd zijn - niet zonder meer als ‘betekenisloos’ ter zijde worden geschoven.

Gelet op 5.13.9 tot en met 5.13.11 komt aan de verklaringen die een aantal buurtbewoners van de adressen [adres 2] en [adres 1] tegenover de sociale recherche hebben afgelegd ook niet die betekenis toe die het college daaraan hecht. Deze verklaringen zouden wellicht bruikbaar kunnen zijn als steunbewijs, maar niet als hoofdbewijs.

Deze verklaringen, die niet zijn vastgelegd in processen-verbaal en ook niet zijn ondertekend door de betrokken buurtbewoners - van wie de namen niet bekend zijn -, zijn onvoldoende specifiek in tijd om daaruit conclusies te kunnen trekken over het adres waarop A in periode 2 feitelijk haar hoofdverblijf had. Reeds om die reden komt aan de verklaringen van de buurtbewoners van het adres [plaatsnaam 1] niet die betekenis toe die het college daaraan hecht.