Centrale Raad van Beroep, 20-09-2016, ECLI:NL:CRVB:2016:3480, 14-6362 WWB

1.1.

Appellant ontving sinds 22 november 1994 bijstand, laatstelijk ingevolge de Wet werk en bijstand (WWB) naar de norm voor een alleenstaande.

1.2.

Naar aanleiding van een vermogenssignaal van het Inlichtingenbureau van 19 september 2013 en een vermelding in Suwinet dat een tot dan toe bij het college onbekende bankrekening bij de Rabobank met bankrekeningnummer eindigend op [nummer] (spaarrekening) op naam van appellant staat, heeft een casemanager van Inkomensteam Noord van de gemeente Eindhoven onderzoek verricht naar de vermogenssituatie van appellant. In dat kader heeft de casemanager appellant bij brief van 20 september 2013 in de gelegenheid gesteld nader genoemde gegevens, waaronder alle afschriften van de spaarrekening, te verstrekken. Bij ongedateerde brief, door het college ontvangen op 27 september 2013, heeft appellant meegedeeld dat hij de afschriften van de bankrekening waarom het college heeft gevraagd niet kan geven, omdat hij geen bankrekening heeft. Bij besluit van 3 oktober 2013 heeft het college het recht op bijstand van appellant met ingang van 30 september 2013 opgeschort. Daarbij is appellant in de gelegenheid gesteld om alle bankafschriften van de spaarrekening vanaf de datum van opening van de rekening, een openingsbewijs van die rekening, en voor zover van toepassing een opheffingsbewijs, alsmede bewijzen van eventuele overige inkomsten over te leggen. Bij ongedateerde brief, door het college ontvangen op 17 oktober 2013, heeft appellant onder meer meegedeeld dat hij nog steeds geen bankpapieren heeft.

1.3.

1.4.

Bij besluit van 19 maart 2014 (bestreden besluit 1) heeft het college de bezwaren tegen de besluiten van 24 oktober 2013 en 11 november 2013 ongegrond verklaard. De besluitvorming berust op de grond dat appellant, door bij het college geen melding te maken van een spaarrekening die mede op zijn naam staat, de op hem rustende inlichtingenverplichting heeft geschonden. Appellant heeft niet met objectief en verifieerbaar bewijs aangetoond dat hij geen bemoeienis met de spaarrekening heeft gehad en heeft geen bankafschriften van de spaarrekening overgelegd. Omdat appellant geen enkel inzicht heeft gegeven in het beginsaldo van de spaarrekening en de eventuele herkomst van het geld op de spaarrekening, kan het college niet beoordelen of appellant van meet af aan in bijstandbehoevende omstandigheden heeft verkeerd.

1.5.

Naar aanleiding van een daartoe strekkende aanvraag van 22 mei 2014 heeft het college bij besluit van 10 juli 2014 aan appellant bijstand verleend met ingang van 23 april 2014 naar de norm van een alleenstaande, verhoogd met een toeslag van 20%.

1.6.

Naar aanleiding van een eerdere aanvraag om bijstand van 3 december 2013 heeft het college, na afwijzing van die aanvraag en een daaropvolgende bezwaar- en beroepsprocedure, bij beslissing op bezwaar van 3 maart 2015 (bestreden besluit 2) aan appellant alsnog bijstand verleend over de periode van 12 november 2013 tot en met 22 april 2014 naar de norm van een alleenstaande, verhoogd met een toeslag van 20%. Het college heeft daarbij tevens besloten dat de na te betalen bijstand zal worden verrekend met de openstaande vorderingen op appellant.

2.1.

Bij aangevallen uitspraak 1 heeft de rechtbank het beroep van appellant tegen bestreden besluit 1 gegrond verklaard, bestreden besluit 1 vernietigd en bepaald dat verweerder een nieuw besluit op bezwaar neemt met inachtneming van hetgeen in de uitspraak is overwogen. De rechtbank heeft geoordeeld dat appellant redelijkerwijs heeft kunnen beschikken over het op de spaarrekening staande tegoed. Appellant heeft onvoldoende inzage verleend in het saldo op de spaarrekening op verschillende momenten, waardoor het recht op bijstand niet kan worden vastgesteld. Het college mocht het recht op bijstand echter pas vanaf 5 maart 1998, de datum waarop de spaarrekening is geopend, intrekken, omdat het college de stelling dat appellant voor die datum over gelden kon beschikken en die gelden op de rekening heeft gestort, niet heeft onderbouwd. In verband met een nog door het college te maken nieuwe berekening van de terugvordering heeft de rechtbank niet zelf in de zaak voorzien.

2.2.

Bij aangevallen uitspraak 2 heeft de rechtbank het beroep van appellant tegen bestreden besluit 2 ongegrond verklaard.

3. Appellant heeft zich in hoger beroep op de hierna te bespreken gronden gekeerd tegen aangevallen uitspraak 1, voor zover daarbij is geoordeeld dat de intrekking en terugvordering over de periode vanaf 5 maart 1998 in stand kunnen blijven, en tegen aangevallen uitspraak 2.

4. Ter uitvoering van aangevallen uitspraak 1 heeft het college bij het nader besluit de bijstand met ingang van 5 maart 1998 ingetrokken en de over de periode van 5 maart 1998 tot en met 31 augustus 2013 gemaakte kosten van bijstand tot een bedrag van € 151.070,08 van appellant teruggevorderd.

5. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

5.1.

Het nader besluit wordt, gelet op de artikelen 6:19 en 6:24 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb), mede in de beoordeling betrokken.

5.2.

Het oordeel van de rechtbank dat de bijstand over de periode van 22 november 1994 tot en met 4 maart 1998 niet mag worden ingetrokken en teruggevorderd is niet in geschil. De in dit geding nog te beoordelen periode loopt daarom van 5 maart 1998 tot en met 24 oktober 2013 (te beoordelen periode).

5.3.

Het besluit tot intrekking van bijstand is een voor de betrokkene belastend besluit, waarbij het aan het bijstandverlenend orgaan is om de nodige kennis over de relevante feiten te vergaren. Dat betekent dat de last om aannemelijk te maken dat aan de voorwaarden voor intrekking is voldaan in beginsel op het bijstandverlenend orgaan rust.

5.4.

Vaststaat dat de spaarrekening in de te beoordelen periode een en/of-rekening betrof die op naam stond van [naam B] (B) en appellant.

5.5.

Het gegeven dat een bankrekening op naam van een betrokkene staat, rechtvaardigt de vooronderstelling dat het op die rekening staande tegoed een bestanddeel vormt van het vermogen waarover hij beschikt of redelijkerwijs kan beschikken. In een dergelijke situatie is het aan de betrokkene om aannemelijk te maken dat het tegendeel het geval is. Dit is niet anders bij een zogeheten “en/of”-rekening, aangezien daarmee slechts wordt aangeduid dat de rekeninghouders zowel gezamenlijk als ieder afzonderlijk over het tegoed kunnen beschikken.

5.6.

5.7.

Met wat appellant heeft aangevoerd, is hij er niet in geslaagd aannemelijk te maken dat hij redelijkerwijs niet over het tegoed op de spaarrekening heeft kunnen beschikken. De spaarrekening was weliswaar alleen gekoppeld aan een privérekening van B, maar appellant heeft niet met objectieve en verifieerbare gegevens aannemelijk gemaakt dat zijn beschikkingsmacht over de spaarrekening op enigerlei wijze was beperkt. Zo heeft appellant geen gegevens van de Rabobank overgelegd waaruit blijkt dat hij niet bevoegd was een andere tegenrekening aan de spaarrekening te (laten) koppelen. De door appellant overgelegde brieven van de Rabobank van 26 november 2013 en 3 december 2013 geven hierover geen informatie. Verder kan, anders dan appellant stelt, uit de door hem overgelegde bankafschriften niet worden opgemaakt dat het tegoed op de spaarrekening alleen van B afkomstig was en daarom alleen aan B toebehoorde. Appellant heeft namelijk geen bankafschriften overgelegd over de periode van 5 maart 1998 tot 11 december 2007, zodat niet kan worden vastgesteld wie in die periode geldbedragen op de spaarrekening stortte. De door appellant in bezwaar overgelegde brief van B van 4 december 2013, waarin B verklaart dat het geld op de spaarrekening aan hem toebehoorde, is op zichzelf onvoldoende voor de conclusie dat het tegoed op de spaarrekening alleen van B afkomstig was en daarom alleen aan B toebehoorde.

5.8.

Appellant heeft verder aangevoerd dat, als er van moet worden uitgegaan dat het tegoed op de spaarrekening tot zijn vermogen behoorde, het college ten onrechte heeft gesteld dat het recht op bijstand over de periode vanaf 21 mei 2012 niet kan worden vastgesteld. Uit de door hem overgelegde bankafschriften blijkt dat het tegoed op de spaarrekening in die periode beneden de voor hem geldende grens van het vrij te laten vermogen lag.

5.9.

Met appellant en anders dan het college, is de Raad van oordeel dat het recht op bijstand over de periode van 21 mei 2012 tot 24 oktober 2013 wel kan worden vastgesteld. Uit een bankafschrift van de spaarrekening van 23 mei 2012 blijkt dat het saldo op 21 mei 2012 is verlaagd naar € 5.524,89 door een afschrijving van € 1.000,- naar de tegenrekening van B. Dit saldo ligt beneden de op dat moment voor appellant geldende grens voor het vrij te laten vermogen. Het standpunt van het college dat nog steeds geen inzicht is gegeven in het beginsaldo van de spaarrekening op 5 maart 1998 en in de herkomst van het geld op die spaarrekening, kan niet tot een ander oordeel leiden. De rechtbank heeft immers geoordeeld dat onvoldoende aanknopingspunten bestaan om tot het oordeel te komen dat appellant zelf per 5 maart 1998 geld op de spaarrekening heeft gestort. Bovendien heeft appellant met de door hem overgelegde bankafschriften wel inzichtelijk gemaakt dat vanaf december 2007 alleen B geld op de spaarrekening stortte.

5.10.

Uit 5.9 volgt dat bestreden besluit 1 voor zover dat ziet op de intrekking ook over de periode vanaf 21 mei 2012 niet in stand kan worden gelaten. De rechtbank heeft dit niet onderkend, zodat aangevallen uitspraak 1, voor zover aangevochten, moet worden vernietigd. Hiermee kan worden volstaan. Immers, de in het dictum van deze uitspraak opgenomen beslissing tot vernietiging van bestreden besluit 1 en de opdracht aan het college een nieuwe beslissing op bezwaar te nemen, worden niet vernietigd.

5.12.

5.13.

Appellant heeft aangevoerd dat het college bij de verrekening ten onrechte geen rekening heeft gehouden met de beslagvrije voet in de periode van 12 november 2013 tot en met 22 april 2014, waarover het college bijstand heeft nabetaald (nabetalingsperiode). Appellant had in die periode geen inkomen, zodat het gehele bedrag aan bijstand moet worden uitgekeerd.

5.14.

Het college heeft zich, onder verwijzing naar de uitspraak van 30 oktober 2012 (ECLI:NL:CRVB:2012:BY4628), op het standpunt gesteld dat bij verrekening van een vordering met een nabetaling alleen rekening hoeft te worden gehouden met de beslagvrije voet ten tijde van het nemen van het verrekeningsbesluit. In dit geval heeft appellant de volledige bijstand over maart 2015 uitbetaald gekregen en had hij dus op dat moment de beschikking over een inkomen gelijk aan of hoger dan de beslagvrije voet. Het gehele bedrag aan nabetaling van de bijstand over de nabetalingsperiode kon dus worden gebruikt voor verrekening met de vorderingen die het college op appellant had.

5.15.

Artikel 4:93 van de Awb luidt als volgt: “1. Verrekening van een geldschuld met een bestaande vordering geschiedt slechts voor zover in de bevoegdheid daartoe bij wettelijk voorschrift is voorzien.

2. Verrekening geschiedt onder vermelding van de vordering waarmee de geldschuld is verrekend alsmede de hoogte van het bedrag van de verrekening.

3. De verrekening werkt terug overeenkomstig artikel 129, eerste en tweede lid, van Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek.

4. De schuldenaar is niet bevoegd tot verrekening voor zover beslag op de vordering van de schuldeiser nietig zou zijn.”

5.16.

2. […]

3. Beslag op nabetalingen is niet verder geldig dan indien de betaling gedurende het beslag tijdig was geschied.”

5.17.

Ingevolge artikel 60a, vierde lid, van de WWB kan het college een vordering die een belanghebbende op hem heeft, verrekenen met een vordering als bedoeld in artikel 58 en 59.

5.18.

Het college is op grond van artikel 60a, vierde lid, van de WWB bevoegd de vorderingen op appellant te verrekenen met de nabetaling van de aan appellant over de nabetalingsperiode verleende bijstand. Nu verrekening op grond van artikel 4:93, vierde lid, van de Awb slechts mogelijk is indien beslag is toegestaan, en het hier gaat om een nabetaling van een periodieke uitkering, is in dit geval artikel 475b, derde lid, Rv van toepassing.

5.19.

5.20.

5.21.

Uit 5.20 volgt dat het hoger beroep slaagt en aangevallen uitspraak 2 moet worden vernietigd. Doende wat de rechtbank zou behoren te doen, zal de Raad het beroep gegrond verklaren en bestreden besluit 2, voor zover het de verrekening betreft, vernietigen wegens strijd met de artikelen 3:2 en 7:12, eerste lid, van de Awb.

5.22.

De Raad moet na vernietiging van het vernietigde gedeelte van bestreden besluit 2 bezien welk vervolg hieraan moet worden gegeven. De rechtsgevolgen daarvan kunnen niet in stand worden gelaten en de Raad ziet evenmin mogelijkheden om zelf in de zaak te voorzien. Het college zal immers nog de beslagvrije voet van appellant over de nabetalingsperiode moeten vaststellen en onderzoek moeten verrichten naar de inkomensbestanddelen van appellant in die periode. Omdat niet op voorhand duidelijk is dat het gebrek in bestreden besluit 2 eenvoudig en binnen redelijke termijn zal kunnen worden geheeld, acht de Raad het niet opportuun een zogeheten bestuurlijke lus toe te passen. De Raad zal daarom het college opdracht geven om met inachtneming van deze uitspraak een nieuwe beslissing op bezwaar te nemen voor zover het de verrekening betreft.

5.23.

Met het oog op een efficiënte afdoening van het geschil ziet de Raad verder aanleiding om met toepassing van artikel 8:113, tweede lid, van de Awb te bepalen dat tegen het nieuwe besluit slechts bij hem beroep kan worden ingesteld.

6.1.

Aanleiding bestaat in de zaken 14/6362 WWB en 15/1285 WWB het college te veroordelen in de kosten van appellant. Deze kosten worden begroot op € 992,- in bezwaar en op € 992,- in hoger beroep voor verleende rechtsbijstand, in totaal dus € 1.984,-.

6.2.

Aanleiding bestaat om in de zaak 15/5408 WWB het college te veroordelen in de proceskosten van appellant. Deze kosten worden begroot op € 992,- in beroep en op € 992,- in hoger beroep voor verleende rechtsbijstand, in totaal dus € 1.984,-.