Centrale Raad van Beroep, 26-09-2017, ECLI:NL:CRVB:2017:3290, 16/5440 PW

1.1.

Appellante ontvangt sinds 24 september 2002 bijstand, laatstelijk op grond van de Participatiewet (PW) naar de norm voor een alleenstaande ouder. In haar woning wonen naast haar drie minderjarige kinderen, haar meerderjarige dochter, [naam dochter] met haar twee minderjarige kinderen. [naam dochter] ontvangt een uitkering op grond van de Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong) met een toeslag.

1.2.

2. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank het beroep tegen het bestreden besluit ongegrond verklaard. Daarbij heeft de rechtbank - samengevat - overwogen dat de PW geen mogelijkheid biedt om af te wijken van artikel 22a, nu vaststaat dat appellante niet valt onder de uitzonderingen die zijn opgenomen in het derde en vierde lid van die bepaling. In redelijkheid heeft het college geen aanleiding gezien om in het kader van artikel 18 van de PW voor situaties als die van appellante, waarin geen sprake is van een kostendeler met iemand die geen verblijfsrecht heeft, buitenwettelijk beleid vast te stellen. Het college heeft in de door appellante aangevoerde omstandigheden geen aanleiding hoeven zien om via buitenwettelijk beleid de nadelige gevolgen van de kostendelersnorm voor haar weg te nemen, omdat de voordelen van het wonen met meerdere personen los staat van de redenen waarom men samen woont. Voorts ziet de rechtbank geen aanknopingspunten voor het oordeel dat het college heeft gehandeld in strijd met het in artikel 8, eerste lid, van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) opgenomen recht op family life. De rechtbank ziet, anders dan appellante heeft aangevoerd, niet dat appellante een langere overgangsperiode had moeten worden gegund. Hierbij is voor de rechtbank van belang dat het college de kostendelersnorm pas per 1 februari 2016 heeft toegepast en dat het college niet tot terugvordering van de te veel betaalde bijstand over de periode van 1 juli 2015 tot 1 februari 2016 is overgegaan.

3. Appellante heeft zich tegen de aangevallen uitspraak gekeerd. Zij heeft daarbij - voor zover thans nog van belang - aangevoerd dat het college beleidsvrijheid heeft om de bijstand af te stemmen op de omstandigheden van het geval. In dat kader heeft appellante erop gewezen dat zij mantelzorger is voor [naam dochter] en verkeert in een zeer schrijnende financiële situatie, nu niet alleen haar bijstand maar ook de toeslag op de Wajong van [naam dochter] wordt verlaagd als gevolg van het toepassen van de kostendelersnorm. Er is onvoldoende inkomen om in het levensonderhoud van haar gezin en dat van [naam dochter] te voorzien, nu de medebewoning niet alleen schaalvoordelen meebrengt maar ook extra kosten, doordat [naam dochter] twee kinderen heeft. Dit zal ertoe kunnen leiden dat de kleinkinderen van appellante onder toezicht worden gesteld of zelfs uit huis worden geplaatst. Hierdoor komt toepassing van de kostendelersnorm in strijd met artikel 3, tweede lid, van het Internationaal Verdrag inzake de rechten van het kind (IVRK). De toepassing van de kostendelersnorm vormt een ongerechtvaardigde schending van het recht op family life omdat de inmenging door de overheid in haar geval geen economisch belang dient. [naam dochter] zal immers elders begeleid moeten gaan wonen wat een duurdere oplossing betekent dan in het geval zij bij appellante kan blijven wonen. Het doel van de PW, het kunnen participeren in de samenleving, gaat noch voor appellante, noch voor [naam dochter] op nu zij geen van beiden in het arbeidsproces integreerbaar zijn.

4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

4.1.

Met ingang van 1 januari 2015 is met artikel 22a van de PW de zogenoemde kostendelersnorm ingevoerd. De tekst van de PW is met ingang van 1 januari 2016 gewijzigd, voor zover hier van belang in die zin dat de kostendelersnorm thans is vervat in artikel 22a, in samenhang met artikel 19a van deze wet.

4.2.

Bij het bestreden besluit heeft het college de toepassing van de kostendelersnorm, gelet op de datum van dat besluit ten onrechte, gebaseerd op de PW zoals luidend tot 1 januari 2016. Het bestreden besluit berust daarmee niet op een deugdelijke motivering. De rechtbank heeft dit niet onderkend. De Raad ziet hierin echter geen aanleiding om de aangevallen uitspraak te vernietigen. Het motiveringsgebrek van het bestreden besluit kan met toepassing van artikel 6:22 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) worden gepasseerd. Niet is namelijk aannemelijk dat appellante door het gebrek in de motivering is benadeeld, nu de inhoud van de kostendelersnorm, voor zover hier van belang, per 1 januari 2016 niet is gewijzigd.

4.3.

Ingevolge artikel 22a, eerste lid, van de PW, zoals luidend vanaf 1 januari 2016, is, indien de belanghebbende één of meer kostendelende medebewoners heeft, de bijstandsnorm per kalendermaand voor de belanghebbende: (40% + A × 30%) / A) × B. Hierbij staat A voor het aantal kostendelende medebewoners plus de belanghebbende – en zijn echtgenoot van 21 jaar of ouder indien hij gehuwd is – en B voor de toepasselijke norm die volgt uit artikel 21, onderdeel b en artikel 22, onderdelen b en c van de PW. Ingevolge artikel 19a, eerste lid, van de PW wordt onder kostendelende medebewoner verstaan de persoon van 21 jaar of ouder die in dezelfde woning als de belanghebbende zijn hoofdverblijf heeft en niet is te rekenen tot een van de uitzonderingscategorieën, zoals vermeld in de onderdelen a tot en met d van dit artikel.

4.4.

Zoals de Raad eerder heeft overwogen (uitspraak van 1 november 2016, ECLI:NL:CRVB:2016:3870) heeft de wetgever met de introductie van de kostendelersnorm beoogd dat bij de vaststelling van de toepasselijke bijstandsnorm direct rekening wordt gehouden met de voordelen van het kunnen delen van de kosten met één of meer personen die in dezelfde woning hun hoofdverblijf hebben.

4.5.

Vaststaat dat ten tijde hier van belang in de woning van appellante ook haar meerderjarige dochter [naam dochter] haar hoofdverblijf had. Niet in geschil is dat zij als kostendelende medebewoner in de zin van artikel 19a, eerste lid, van de PW was aan te merken.

4.6.

De beroepsgrond dat de kostendelersnorm in de situatie van appellante niet mocht worden toegepast omdat appellante aan [naam dochter] zorg verleende, die voor [naam dochter] in verband met haar psychische stoornis noodzakelijk was, slaagt niet.

4.7.

De beroepsgrond dat toepassing van de kostendelersnorm achterwege had dienen te blijven omdat appellante daardoor in een financieel schrijnende situatie kwam te verkeren, slaagt evenmin.

4.8.

De beroepsgrond dat de toepassing van de kostendelersnorm een ongerechtvaardigde inbreuk betekent op het recht op privé- en familieleven van appellante in de zin van artikel 8 van het EVRM en op de rechten van de kinderen, zoals beschermd bij artikel 3, tweede lid, van het IVRK, omdat appellante door de inkomensachteruitgang gedwongen was haar dochter en kleinkinderen uit huis te zetten, slaagt niet. Appellante heeft de stelling dat zij haar dochter en kleinkinderen noodgedwongen uit huis moest zetten met geen enkel stuk of toelichting, ook niet ter zitting van de Raad, onderbouwd.

4.9.

Voor zover appellante heeft bedoeld te betogen dat de kostendelersnorm buiten toepassing had moeten blijven omdat in haar geval de regeling niet kan dienen tot stimulering van arbeidsparticipatie, omdat zij arbeidsongeschikt is slaagt de desbetreffende beroepsgrond niet. Het door appellante bedoelde stimuleringseffect van de kostendelersnorm is immers blijkens voormelde wetgeschiedenis niet het enige, en zeker ook niet het belangrijkste doel dat de wetgever met de invoering van de kostendelersnorm heeft beoogd.

4.10.

Uit 4.1 tot en met 4.9 volgt dat het hoger beroep niet slaagt, zodat de aangevallen uitspraak, gelet op 4.2 met verbetering van de gronden, zal worden bevestigd.