Centrale Raad van Beroep, 10-07-2018, ECLI:NL:CRVB:2018:2149, 16/6431 PW

1.1.

Appellante ontving sinds 14 november 2003 bijstand, laatstelijk ingevolge de Participatiewet (PW). Over de periode van 14 november 2003 tot en met 13 december 2004 en van 25 december 2004 tot en met 4 januari 2005 ontving zij met [naam] ( [X] ) bijstand naar de norm voor gehuwden.

1.2.

Naar aanleiding van een tip dat appellante onroerende zaken bezit in Turkije en een pensioen ontvangt van het Turkse verzekeringsorgaan SGK, heeft een medewerker het Bureau Attaché voor Sociale Zaken van de Nederlandse Ambassade te Ankara in opdracht van het college en met tussenkomst van het Internationaal Fraudebureau (IBF) een onderzoek ingesteld naar bezit van onroerende zaken van appellante in Turkije. De bevindingen van dit onderzoek zijn neergelegd in de Rapportage vermogensonderzoek Turkije van 15 december 2014. Uit deze rapportage blijkt dat bij de afdeling onroerend goed belasting van de deelgemeente [deelgemeente] van de stad [stad] (afdeling OZB) vier woningen op naam van appellante staan geregistreerd. Het gaat om een appartement in de wijk [wijk 1] (verworven in 2011), een woning met tuin in de wijk [wijk 2] (verworven in 2000) en twee woningen in de wijk [wijk 3] (verworven in 2001). De twee meest waardevolle woningen zijn door een lokale makelaar in december 2014 getaxeerd op een waarde van in totaal € 208.000,-. Dit betreft het appartement in de wijk [wijk 1] en de woning met tuin in de wijk [wijk 2] . De twee woningen in de wijk [wijk 3] zijn verkrot. Uit het onderzoek is ook naar voren gekomen dat appellante sinds 15 mei 1992 een pensioen van het Turkse verzekeringsorgaan SGK ontvangt. Per oktober 2014 bedraagt dit pensioen omgerekend € 292,- per maand.

1.3.

Appellante is op 25 februari 2015 gehoord door een medewerker van de Afdeling Bijzonder Onderzoek van de gemeente Den Haag, in aanwezigheid van [X] , die appellante volgens de op schrift gestelde verklaring had meegenomen omdat zij geen Nederlands spreekt. [X] heeft als tolk gefungeerd. Op 18 maart 2015 is [X] gehoord.

1.4.

De resultaten van het onderzoek zijn voor het college aanleiding geweest om bij besluiten van 19 maart 2015 en 17 april 2015, voor zover hier van belang na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 12 oktober 2015 (bestreden besluit 1), de bijstand van appellante in te trekken van 14 november 2003 tot en met 28 februari 2015 en met ingang van 1 maart 2015 en de kosten van bijstand over deze periode tot een bedrag van in totaal € 134.572,67 van appellante terug te vorderen. Aan het bestreden besluit heeft het college ten grondslag gelegd dat appellante in 2000, 2001 en 2011 de beschikking kreeg over onroerende zaken in Turkije en dat zij sinds 1992 een uitkering ontving via de Turkse instantie SGK. Hiervan heeft zij geen melding gemaakt bij het college, waardoor het recht op bijstand in de periode vanaf 14 november 2003 niet kan worden vastgesteld.

1.5.

1.6.

Bij besluit van 9 september 2015 heeft het college appellante wegens schending van de inlichtingenverplichting een boete opgelegd van € 28.935,54. Daarbij heeft het college de hoogte van de boete gebaseerd op het bedrag van de verlaging van de bijstand met 100% van de bijstandsnorm, zoals het college die bij wijze van maatregel in de periode voor 1 januari 2013 zou hebben toegepast, zijnde een bedrag van € 1.124,26, en 100% van het benadelingsbedrag over de periode na 1 januari 2013, zijnde een bedrag van € 27.811,28.

1.7.

2.1.

Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank het beroep tegen het bestreden besluit 1 ongegrond verklaard.

2.2.

Bij de tussenuitspraak heeft de rechtbank geoordeeld dat het college de nieuwe aanvraag om bijstand terecht heeft afgewezen. Met betrekking tot de boete heeft de rechtbank overwogen dat appellante de op haar rustende inlichtingenverplichting heeft geschonden en dat het college dan ook gehouden was om aan appellante een boete op te leggen. Het college heeft ten onrechte geen onderzoek gedaan naar de draagkracht van appellante. De rechtbank heeft het college in de gelegenheid gesteld dit gebrek te herstellen.

2.3.

Bij brief van 12 oktober 2016 heeft het college te kennen gegeven dat appellante niet heeft voldaan aan het verzoek inkomensgegevens over te leggen. Het college heeft daarom in de draagkracht geen aanleiding gezien om de boete te matigen. Het college heeft zich op het standpunt gesteld dat de boete moet worden vastgesteld op het maximumbedrag van € 8.200,-.

2.4.

Bij de aangevallen einduitspraak heeft de rechtbank overwogen dat de door appellante op 5 december 2016 ingebrachte stukken geen verandering brengen in de boete, aangezien deze niet laten zien dat sprake is van een financiële noodsituatie waarmee bij de berekening van de draagkracht rekening moet worden gehouden. Daargelaten de waarde van het onroerend goed in Turkije is niet gebleken dat het gezinsinkomen beneden de geldende bijstandsnorm voor gehuwden ligt, zodat aangenomen moet worden dat appellante de boete binnen een jaar zal kunnen voldoen. De rechtbank heeft het beroep gegrond verklaard, het bestreden besluit 2 vernietigd, de boete gelet op het maximumbedrag met toepassing van artikel 2, zevende lid, aanhef en onder a, van het Boetebesluit socialezekerheidswetten (Boetebesluit) vastgesteld op een bedrag van € 5.467,- en bepaald dat de uitspraak in de plaats treedt van het vernietigde besluit.

3. In hoger beroep heeft appellante zich op de hierna te bespreken gronden tegen de aangevallen uitspraak en de aangevallen tussen- en einduitspraak gekeerd.

4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

4.1.

De te beoordelen periode loopt van 14 november 2003 tot en met 19 maart 2015.

4.2.

Het besluit tot intrekking van bijstand is een voor de betrokkene belastend besluit, waarbij het aan het bijstandverlenend orgaan is om de nodige kennis over de relevante feiten te vergaren. Dat betekent dat de last om aannemelijk te maken dat aan de voorwaarden voor intrekking is voldaan in beginsel op het bijstandverlenend orgaan rust.

4.3.

Appellante heeft onder verwijzing naar door haar ingebrachte stukken betwist onroerende zaken in Turkije te bezitten. Zij heeft aangevoerd dat zij de inlichtingenverplichting niet heeft geschonden.

4.4.

Deze grond slaagt niet. Uit de rapportage vermogensonderzoek volgt dat op naam van appellante onroerende zaken staan geregistreerd bij de afdeling OZB. Zoals is overwogen in de uitspraak van 12 september 2017, ECLI:NL:CRVB:2017:3136, wordt in Turkije voor de OZB de eigenaar van een onroerende zaak als belastingplichtige aangemerkt. Indien onroerende zaken in een register OZB op naam van een betrokkene staan genoteerd, is daarom de vooronderstelling gerechtvaardigd dat deze zaken een bestanddeel vormen van het vermogen waarover hij daadwerkelijk beschikt of redelijkerwijs kan beschikken. In een dergelijke situatie is het aan de betrokkene om aannemelijk te maken dat het tegendeel het geval is. Appellante is daarin niet geslaagd.

4.5.

Met wat onder 4.4 tot en met 4.4.2 is overwogen, is gegeven dat appellante in de te beoordelen periode de op haar rustende inlichtingverplichting heeft geschonden door geen melding te maken van op haar naam geregistreerde onroerende zaken waarover zij beschikte dan wel redelijkerwijs kon beschikken. Om die reden behoeft de beroepsgrond dat appellante en [X] niet aan hun verklaringen kunnen worden gehouden geen bespreking meer.

4.6.

Schending van de inlichtingenverplichting levert een rechtsgrond op voor intrekking van de bijstand indien als gevolg daarvan niet kan worden vastgesteld of en, zo ja, in hoeverre de betrokkene verkeert in bijstandbehoevende omstandigheden. Bij schending van de inlichtingenverplichting ten aanzien van het bezit van onroerende zaken is het aan de betrokkene om met gegevens te komen aan de hand waarvan de ontwikkeling van de waarde van de onroerende zaak had kunnen worden bepaald en vervolgens het recht op (aanvullende) bijstand had kunnen worden vastgesteld. Appellante heeft dergelijke gegevens niet aangedragen. De enkele niet onderbouwde stelling van appellante ter zitting dat de waarde van de Turkse Lira schommelt en dat de onroerende zaken vanwege daling van de Lira een veel lagere waarde zouden hebben, is hiervoor volstrekt onvoldoende.

4.7.

Uit het voorgaande volgt dat het college het recht op bijstand over de te beoordelen periode terecht heeft ingetrokken omdat het recht op bijstand niet is vast te stellen. De grond van appellante die ziet op het beschikken over een Turks pensioen behoeft daarom ook geen bespreking.

4.8.

Uit 4.4 en 4.7 volgt dat het hoger beroep tegen de aangevallen uitspraak niet slaagt, zodat deze uitspraak moet worden bevestigd.

4.9.

De te beoordelen periode loopt van 21 april 2015 tot en met 4 september 2015, de datum van het afwijzingsbesluit.

4.10.

Bij aanvragen om bijstand rust de bewijslast van de bijstandbehoevendheid in beginsel op de aanvrager zelf. De aanvrager dient daarbij duidelijkheid te verschaffen over onder meer zijn financiële situatie.

4.11.

4.12.

Uit 4.4 tot en met 4.5 volgt dat het college ook heeft aangetoond dat appellante de op haar rustende inlichtingenverplichting heeft geschonden door geen melding te maken van de op haar naam geregistreerde onroerende zaken. Appellante kan van het niet nakomen van de inlichtingenverplichting een verwijt worden gemaakt. Het college was verplicht een boete op te leggen.

4.13.

Appellante heeft aangevoerd dat zij niet in staat is de boete te voldoen omdat zij daar de financiële draagkracht niet voor heeft. Deze grond slaagt niet omdat, gezien wat in 4.4 tot en met 4.7 is overwogen, appellante over vermogen beschikt. Van een beperkte draagkracht is daarom, anders dan appellante heeft aangevoerd, geen sprake.

4.14.

De rechtbank is bij de mate waarin de gedraging aan appellante kan worden verweten terecht uitgegaan van normale verwijtbaarheid. Dit betekent dat 50% van het benadelingsbedrag een passend uitgangspunt is bij de bepaling van de hoogte van de boete. In dit geval heeft het college de hoogte van de boete overeenkomstig vaste rechtspraak (vergelijk uitspraken van 24 november 2014, ECLI:NL:CRVB:2014:3754 en 23 juni 2015, ECLI:NL:CRVB:2015:1801) gebaseerd op het bedrag van de verlaging van de bijstand, zoals het college dat bij wijze van maatregel in de periode voor 1 januari 2013 zou hebben toegepast én het benadelingsbedrag over de periode na 1 januari 2013. Uit deze rechtspraak volgt verder dat geen hogere boete kan worden opgelegd dan de maximale geldboete die de strafrechter op grond van artikel 23, vierde lid, van het Wetboek van Strafrecht zou hebben kunnen opleggen. De wetgever heeft dit uitgangspunt neergelegd in artikel 2, zevende lid, van het Boetebesluit, zoals deze bepaling sinds 1 januari 2017 luidt, en daarbij een differentiatie naar de mate van verwijtbaarheid bepaald. De rechtbank heeft daarom terecht overwogen dat uitgaande van normale verwijtbaarheid de hoogte van de boete moet worden vastgesteld op 50/75 vermenigvuldigd met het bedrag van de derde categorie, bedoeld in artikel 23, vierde lid, van het Wetboek van Strafrecht. De rechtbank is daarbij echter ten onrechte uitgegaan van een strafmaximum van € 8.200,-, omdat dit bedrag eerst vanaf 1 januari 2016 van toepassing was. Uit artikel 23, vierde lid, van het Wetboek van Strafrecht volgt dat de daar genoemde maximumbedragen periodiek worden verhoogd.

4.15.

4.16.

Uit 4.14 en 4.15 volgt dat in de situatie van appellante de boete met toepassing van artikel 2, zevende lid, van het Boetebesluit dient te worden bepaald op € 5.200,-, te weten 50/75 vermenigvuldigd met het bedrag van de derde categorie zoals dat gold op 1 januari 2013 (€ 7.800,-). Een boete tot dat bedrag is hier passend en geboden.

4.17.

Uit 4.11 en 4.12 volgt dat de aangevallen tussenuitspraak moet worden bevestigd. Gelet op wat in 4.12 is overwogen, moet de aangevallen einduitspraak worden vernietigd voor zover de rechtbank de hoogte van de boete heeft vastgesteld op € 5.467,-. Doende wat de rechtbank zou behoren te doen, zal de Raad het besluit van 4 september 2015 herroepen voor zover het de hoogte van de boete betreft. Met toepassing van artikel 8:72a van de Awb zal het boetebedrag worden vastgesteld op € 5.200,-.