Centrale Raad van Beroep, 03-10-2018, ECLI:NL:CRVB:2018:3108, 17/924 WMO15

1.1.

Appellante heeft bij het college op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo 2015) een aanvraag ingediend voor individuele begeleiding, in de vorm van een persoonsgebonden budget (pgb).

1.2.

Het college heeft in een besluit van 20 oktober 2015 die aanvraag afgewezen, omdat de door appellante ondervonden problemen worden opgelost door de ondersteuning die zij ontvangt van haar huisgenoot [X.]. Appellante heeft bezwaar gemaakt tegen dat besluit.

1.3.

Het college heeft het bezwaar ongegrond verklaard in een besluit van 12 mei 2016 (bestreden besluit). Daarin heeft het college meegedeeld dat de door de huisgenoot verstrekte ondersteuning aan appellante, de gebruikelijke zorg als bedoeld in artikel 2.3.5, derde lid, van de Wmo 2015 niet overstijgt en voor zover de feitelijk verstrekte ondersteuning de gebruikelijke zorg overstijgt, als mantelzorg kan worden gezien. Appellante heeft tegen het bestreden besluit beroep ingesteld.

2. De rechtbank heeft het beroep ongegrond verklaard. Daartoe heeft de rechtbank het volgende overwogen, kort weergegeven. Partijen zijn het met elkaar eens dat appellante vanwege haar psychische beperkingen begeleiding nodig heeft bij het aanbrengen van structuur, dagritme en het voeren van regie. De taken waarvoor ondersteuning wordt gevraagd overstijgen echter niet de gebruikelijke zorg. In wat appellante heeft aangevoerd over de intensiteit en de belasting van de verschillende taken heeft de rechtbank onvoldoende aanknopingspunten gezien om aan het standpunt van het college te twijfelen.

3. In hoger beroep heeft appellante het volgende aangevoerd. De ondersteuning door de huisgenoot overstijgt wel de gebruikelijke hulp. Appellante plaatst vraagtekens bij het verrichte onderzoek door het college. Er is sprake van een Ernstig Psychische Aandoening (EPA). Een beoordeling van de gevolgen van een EPA vergt een specialistische deskundigheid, die niet aanwezig is binnen de afdeling Wmo van de gemeente Delft. Verder heeft appellant gewezen op rechtspraak van de Raad waaruit blijkt dat mantelzorg niet kan worden afgedwongen. Er is geen sprake van overbelasting bij de huisgenoot.

4. Het college heeft gemotiveerd verweer gevoerd. Niet betwist wordt dat appellante bekend is met schizofrenie en dat zij chronisch psychotisch is. Zonder de huisgenoot zou appellante niet thuis kunnen wonen en zou zij opgenomen moeten worden in een instelling. Het sociale netwerk van appellante is beperkt tot de huisgenoot die haar ondersteuning biedt. Volgens de Beleidsregels Voorzieningen maatschappelijke ondersteuning Delft 2015 valt de door de huisgenoot geboden ondersteuning onder gebruikelijke hulp. Voor zover de geboden ondersteuning de gebruikelijke hulp zou overstijgen, valt dit onder mantelzorg. Het valt niet in te zien hoe een pgb het probleem van overbelasting bij de mantelzorger (in de persoon van de huisgenoot) zou kunnen oplossen.

5. De Raad overweegt het volgende.

5.2.

In zijn uitspraak van 21 maart 2018 (ECLI:NL:CRVB:2018:819) heeft de Raad onder rechtsoverweging 4.4.2 uiteengezet op welke wijze het onderzoek naar maatschappelijke ondersteuning onder de Wmo 2015 moet plaatsvinden. De Raad is van oordeel dat het door het college aan de besluitvorming ten grondslag gelegde onderzoek, zoals weergegeven in het onderzoeksrapport van 19 oktober 2015 en aangevuld in het nadere rapport van 11 maart 2016, niet voldoet aan de daaraan uit een oogpunt van zorgvuldigheid en motivering te stellen eisen. De rapporten maken niet concreet inzichtelijk welke problemen en stoornissen er bij appellante zijn en welke hulp daarvoor naar aard en omvang nodig is. Onder ‘Aandoeningen en stoornissen’ is in het onderzoeksrapport bij alle subcategorieën (waaronder psychiatrische aandoening, psychische stoornis en gedragsstoornis) de score ‘licht’ opgenomen. Uit een verklaring van GGZ Delfland blijkt echter dat de behandelaar en psychiater op alle categorieën de score ‘ernstig’ van toepassing vinden. Naar aanleiding van vragen hierover van de adviescommissie voor bezwaarschriften, heeft het college geantwoord dat het niet twijfelt aan de bevindingen van GGZ Delfland maar dat de software instructie is dat de aandoeningen altijd op matig gescoord worden en dat er geen waarde aan wordt gehecht. Deze toelichting van het college is niet begrijpelijk. Het onderzoeksrapport zou immers juist concreet moeten maken wat appellantes beperkingen en de door haar ervaren problemen zijn en wat haar hulpvraag precies is. Daartoe is onontbeerlijk dat de ernst van deze beperkingen en problemen in kaart worden gebracht. Dit is niet gebeurd. Reeds hierom slaagt de beroepsgrond van appellante dat het college geen onderzoek heeft gedaan naar de concrete ondersteuningsbehoefte van appellante.

5.3.

Appellante heeft zich verder met juistheid op het standpunt gesteld dat het college niet deugdelijk heeft onderzocht in hoeverre appellantes huisgenoot de benodigde hulp zou kunnen bieden. Uit de wetsgeschiedenis volgt dat de wetgever het wenselijk heeft geacht dat gemeenten op het punt van de gebruikelijke hulp beleid ontwikkelen, maar dat dit onverlet laat dat gemeenten in individuele situaties telkens weer een zorgvuldige afweging dienen te maken en daarbij rekening dienen te houden met de noodzaak tot ondersteuning en de specifieke omstandigheden van aanvrager, waaronder zijn persoonskenmerken en zijn gezinssituatie (Kamerstukken II, 2013/14, 33 841, nr. 3, p. 28-29 en Kamerstukken II, 2013/14, 33 841, nr. 34, p. 140). In het onderhavige geval heeft het college geen blijk gegeven van een individuele toets tegen de achtergrond van de noodzaak tot ondersteuning van appellante en van haar specifieke omstandigheden. Ook is niet gebleken van een bespreking met appellante en haar huisgenoot wat in het voorliggende geval met inachtneming van alle feiten en omstandigheden redelijk is, zoals is verlangd door de wetgever (Kamerstukken I, 2013/14, 33 841, G, p. 20-21). Het onderzoeksrapport of enig ander gedingstuk maakt niet concreet duidelijk in hoeverre appellantes huisgenoot de benodigde hulp zou kunnen bieden. Het college heeft daarmee niet helder gemaakt of en in hoeverre de eigen mogelijkheden en het probleemoplossend vermogen van de huisgenoot (een ander sociale netwerk is er niet) toereikend zijn om in de hulpbehoefte van appellante te kunnen voorzien.

5.4.

Voor zover het college vindt dat de huisgenoot geacht wordt de zorg uit hoofde van mantelzorg te verlenen verwijst de Raad naar de inmiddels vaste rechtspraak dat – kort weergegeven – uit de wetsgeschiedenis niet blijkt dat gemeentebesturen bij de vaststelling of met mantelzorg in de behoefte aan hulp kan worden voorzien, rekening mogen houden met mantelzorg die wel geleverd zou kunnen worden maar die de potentiële mantelzorger niet bereid is te leveren. Niet kan worden gesproken van een mantelzorger als de zorgverlener voor zijn diensten een betaling verlangt (uitspraken van 25 november 2015, ECLI:NL:CRVB:2015:4317 en van 11 januari 2017, ECLI:NL:CRVB:2017:17). In het voorliggende geschil doet deze situatie zich voor.

5.5.

Met het voorgaande is gegeven dat het bestreden besluit wegens strijd met de artikelen 3:2 en 7:12 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) in verbinding met de artikelen 3:46 van de Awb en 2.3.2 van de Wmo 2015 moet worden vernietigd. Het beroep is gegrond. De aangevallen uitspraak moet worden vernietigd.

6. Op grond van de voorhanden gegevens is er geen aanleiding om de rechtsgevolgen van het vernietigde bestreden besluit in stand te laten. Omdat er onvoldoende gegevens zijn, is er ook geen mogelijkheid om zelf in de zaak te voorzien. Gelet op aard en omvang van het door het college nog te verrichten onderzoek ziet de Raad geen ruimte voor toepassing van artikel 8:51a van de Awb (de bestuurlijke lus). Het college moet een nieuwe beslissing op bezwaar nemen. Met het oog op een voortvarende afdoening van het geschil bestaat aanleiding om met toepassing van artikel 8:113, tweede lid, van de Awb te bepalen dat tegen de door het college te nemen nieuwe beslissing op bezwaar alleen bij de Raad beroep kan worden ingesteld.

7. Ter voorlichting van partijen wijst de Raad op overweging 4.4.4 in de hiervoor genoemde uitspraak van 11 januari 2017, waarin is uiteengezet hoe moet worden getoetst als de vraag zich voordoet of hulp moet worden toegekend in natura of als een persoonsgebonden budget.

8. Het college wordt veroordeeld tot vergoeding van de proceskosten van appellante. Deze worden voor rechtsbijstand begroot op € 1.002,- in beroep en € 1.002,- in hoger beroep.