Centrale Raad van Beroep, 16-10-2018, ECLI:NL:CRVB:2018:3305, 16/5610 PW

1.1.

Appellant ontving vanaf 1 februari 2012 bijstand, laatstelijk op grond van de Participatiewet (PW) naar de norm voor een alleenstaande met een toeslag van 20%. Hij staat sinds 29 maart 2012 in de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens, thans basisregistratie personen, ingeschreven op het adres [uitkeringsadres] (uitkeringsadres).

1.2.

Naar aanleiding van een mededeling van een medewerker maatregelonderzoeken dat appellant vanaf half december 2014 niet meer voldoet aan zijn verplichtingen vanuit het project ‘Werk voor Zeist’, heeft het dagelijks bestuur een onderzoek ingesteld naar de rechtmatigheid van de aan appellant verleende bijstand. In dat kader hebben medewerkers van de Regionale Dienst Werk en Inkomen Kromme Rijn Heuvelrug (RDWI) dossieronderzoek verricht, gegevens over het verbruik van gas en elektriciteit op het uitkeringsadres opgevraagd, telefonisch informatie ingewonnen bij Eneco en woningbouwvereniging [woningbouwvereniging] en in de periode van 5 tot 17 februari 2015 waarnemingen bij het uitkeringsadres verricht. Op 18 februari 2015 hebben medewerkers van de RDWI een gesprek gevoerd met appellant over zijn woonsituatie. Zij hebben appellant toen te kennen gegeven dat zij een huisbezoek aan het uitkeringsadres willen brengen omdat zij een gegrond vermoeden hebben dat appellant daar niet woont en hij er nooit heeft gewoond. Appellant heeft geweigerd daarvoor toestemming te verlenen. Op 19 februari 2015 hebben de medewerkers met twee directe buren van het uitkeringsadres gesproken. De bevindingen van het onderzoek zijn neergelegd in een rapport van 20 februari 2015.

1.3.

De onderzoeksresultaten zijn voor het dagelijks bestuur aanleiding geweest om bij besluit van 26 februari 2015 de bijstand van appellant met ingang van 20 september 2013 in te trekken en bij besluit van 12 maart 2015 de gemaakte kosten van bijstand alsmede de langdurigheidstoeslag over de periode van 20 september 2013 tot en met 31 januari 2015 tot een bedrag van € 19.496,20 van appellant terug te vorderen.

1.4.

Bij besluit van 16 juli 2015 (bestreden besluit 1) heeft het dagelijks bestuur het bezwaar tegen de besluiten van 26 februari 2015 en 12 maart 2015 ongegrond verklaard. Aan het bestreden besluit heeft het dagelijks bestuur ten grondslag gelegd dat appellant de op hem rustende inlichtingenverplichting heeft geschonden door niet aan het dagelijks bestuur te melden dat hij niet op het uitkeringsadres woont en dat als gevolg daarvan het recht op bijstand niet kan worden vastgesteld. Het dagelijks bestuur heeft zijn standpunt dat appellant vanaf 20 september 2013 niet op het uitkeringsadres woont, gebaseerd op de gegevens over het verbruik van gas en elektriciteit, het feit dat appellant niet wenste mee te werken aan het huisbezoek, de waarnemingen en de verklaringen van de directe buren. Appellant heeft beroep tegen bestreden besluit 1 ingesteld. Dit beroep is bij de rechtbank geregistreerd onder nummer 15/4427.

1.5.

1.6.

Bij besluit van 5 november 2015 (bestreden besluit 2) heeft het dagelijks bestuur het bezwaar tegen het besluit van 21 juli 2015 gedeeltelijk gegrond verklaard, dat besluit herroepen en appellant een boete opgelegd van € 7.840,-. Het dagelijks bestuur is daarbij uitgegaan van normale verwijtbaarheid en een benadelingsbedrag van € 15.664,27. Appellant heeft beroep tegen bestreden besluit 2 ingesteld. Dit beroep is bij de rechtbank geregistreerd onder nummer 15/6094.

2.1.

Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank in de zaak 15/4427 het beroep gegrond verklaard, bestreden besluit 1 vernietigd en bepaald dat de rechtsgevolgen van het vernietigde bestreden besluit 1 in stand blijven. In de zaak 15/6094 heeft de rechtbank het beroep gegrond verklaard, bestreden besluit 2 vernietigd en het besluit van 21 juli 2015 herroepen voor zover daarbij een boete van € 7.890,- is opgelegd. Daartoe heeft de rechtbank het volgende overwogen.

2.2.

2.3.

Het dagelijks bestuur was gehouden appellant een boete op te leggen, aangezien appellant door te weigeren medewerking te verlenen aan het huisbezoek op 18 februari 2015 ten onrechte niet de medewerking heeft verleend die redelijkerwijs nodig was voor de uitvoering van de PW. Aangezien in bestreden besluit 2 de boete is opgelegd, zonder dat is gekeken naar de draagkracht van appellant, komt dit besluit voor vernietiging in aanmerking. Uitgaande van gewone verwijtbaarheid en rekening houdend met (het ontbreken van) draagkracht bij appellant, wordt appellant een boete opgelegd van € 1.160,- (twaalfmaal 10% van de bijstandsnorm voor een alleenstaande, afgerond op een veelvoud van € 10,-).

3. Appellant heeft zich in hoger beroep tegen de aangevallen uitspraak gekeerd, voor zover daarbij de rechtsgevolgen van bestreden besluit 1 in stand zijn gelaten en appellant een boete is opgelegd van € 1.160,-. Het dagelijks bestuur heeft zich in het incidenteel hoger beroep tegen de aangevallen uitspraak in zaak 15/4427 gekeerd voor zover daarbij het beroep gegrond is verklaard en bestreden besluit 1 is vernietigd.

4. De Raad komt naar aanleiding van wat partijen hebben aangevoerd tot de volgende beoordeling.

4.1.

Hoewel dat in het dictum van de aangevallen uitspraak in zaak 15/6094 niet expliciet wordt vermeld, begrijpt de Raad, gelet op de overwegingen, de uitspraak aldus dat de rechtbank appellant ook een boete heeft opgelegd van € 1.160,-. Partijen hebben, zo is ter zitting toegelicht, de aangevallen uitspraak ook zo opgevat.

4.2.

De hier te beoordelen periode loopt van 20 september 2013 tot en met 26 februari 2015.

4.3.

De vraag waar iemand zijn woonadres heeft, dient te worden beantwoord aan de hand van concrete feiten en omstandigheden. Appellant is op grond van artikel 17, eerste lid, van de PW verplicht juiste en volledige informatie over zijn woonadres te verstrekken, aangezien dat gegeven voor de beoordeling van het recht op bijstand en de voortzetting daarvan een essentieel gegeven is.

4.4.

Het dagelijks bestuur heeft aangevoerd dat de rechtbank ten onrechte uit de ter zitting gegeven toelichting heeft afgeleid dat appellant niet op het uitkeringsadres woont alleen baseert op het zeer lage verbruik van gas en elektriciteit. Deze beroepsgrond slaagt. Het proces-verbaal van de zitting van de rechtbank van 26 april 2016 biedt onvoldoende aanknopingspunten voor het oordeel dat het dagelijks bestuur van de in bestreden besluit 1 gegeven motivering afstand heeft genomen in die zin dat uitsluitend nog het zeer lage verbruik van gas en elektriciteit ten grondslag ligt aan zijn standpunt dat appellant niet op het uitkeringsadres woonde. Uit dat proces-verbaal kan wel worden afgeleid dat partijen het erover eens zijn dat de verklaringen van de buren te vaag zijn om als grondslag te kunnen dienen voor de conclusie dat appellant niet op het uitkeringsadres woonde. Partijen hebben dit ter zitting van de Raad desgevraagd bevestigd.

4.5.

Ter beoordeling ligt daarom de vraag voor of, afgezien van de verklaringen van de buren, de overige onderzoeksbevindingen een toereikende grondslag bieden voor het standpunt van het dagelijks bestuur dat appellant gedurende de hier te beoordelen periode niet op het uitkeringsadres woonde.

4.6.

4.7.

Tijdens het gesprek op 18 februari 2015 heeft appellant verklaard dat hij de meeste tijd op het uitkeringsadres verblijft, daar ook altijd slaapt en er doorgaans eet en dat het weleens voorkomt dat hij op een ander adres verblijft, bijvoorbeeld in het weekend als het laat is geworden. Nadat appellant tijdens dat gesprek werd geconfronteerd met de in 4.6 genoemde gegevens over het verbruik van energie, heeft hij te kennen gegeven dat hij niet hoeft te stoken omdat zijn woning goed is geïsoleerd en zich tussen andere woningen bevindt. Verder heeft appellant over het elektriciteitsgebruik ter zitting verklaard gebruik te maken van een koelkast, een laptop en een mobiele telefoon. Met deze verklaringen heeft appellant geen geloofwaardige verklaring gegeven voor het extreem lage verbruik van elektriciteit en het niet verbruiken van gas.

4.8.

4.9.

Appellant heeft betoogd dat hij tijdens het gesprek op 18 februari 2015 aan de medewerkers van de RDWI te kennen heeft gegeven dat hij, aansluitend aan dat gesprek, een afspraak had met zijn huisarts en dat diezelfde dag, direct na afloop van zijn afspraak bij de huisarts, alsnog een huisbezoek kon worden afgelegd. Volgens appellant heeft hij daarmee een voldoende zwaarwegend belang gesteld tegenover het belang van het dagelijkse bestuur om onmiddellijk een huisbezoek af te leggen om de door appellant opgegeven woonsituatie te verifiëren. Dit betoog slaagt niet. Uit het door appellant ondertekende verslag van het gesprek van 18 februari 2015 blijkt namelijk niet dat appellant de desbetreffende mededelingen heeft gedaan. Uit dat verslag blijkt dat appellant heeft verklaard dat een huisbezoek nu niet mogelijk is, omdat hij ergens heen moest en op de vraag waar hij heen moest heeft geantwoord: “Dat gaat u niks aan”. Er bestaan geen aanknopingspunten om aan te nemen dat het verslag geen volledige of een onjuiste weergave van het gesprek van 18 februari 2015 bevat. Dat appellant nadien, hangende beroep bij de rechtbank, aannemelijk heeft gemaakt dat hij daadwerkelijk op 18 februari 2015 om 12.30 uur een afspraak had met zijn huisarts maakt dit niet anders. Het had op zijn weg gelegen om ten tijde van het voorgenomen huisbezoek de reden om dat te weigeren, toe te lichten.

4.10.

Door te weigeren toestemming te verlenen voor een huisbezoek aansluitend op het gesprek van 18 februari 2015 heeft het dagelijks bestuur zich terecht op het standpunt gesteld dat daardoor de reeds bestaande twijfel of appellant op het uitkeringsadres woont niet is weggenomen. Vergelijk in dit verband de onder 4.6 weergegeven uitspraak van 19 november 2013.

4.11.

Uit 4.6 tot en met 4.10 volgt dat een toereikende feitelijke grondslag bestaat voor de conclusie dat appellant in de te beoordelen periode niet woonde op het uitkeringsadres. Aangezien appellant niet aan het dagelijks bestuur heeft gemeld dat hij niet woonde op het uitkeringsadres, heeft hij de ingevolge artikel 17, eerste lid, van de PW op hem rustende inlichtingenverplichting geschonden. Als gevolg van die schending kan het recht op bijstand in de hier te beoordelen periode niet worden vastgesteld. Het dagelijks bestuur was dan ook op grond van artikel 54, derde lid, eerste volzin, van de PW gehouden de bijstand met ingang van 20 september 2013 in te trekken. Tevens was het dagelijks bestuur op grond van artikel 58, eerste lid, van de PW gehouden de kosten van bijstand over de periode van 30 september 2013 tot en met 31 januari 2015 van appellant terug te vorderen.

4.12.

Wat onder 4.3 tot en met 4.11 is overwogen betekent dat het incidenteel beroep van het dagelijks bestuur slaagt en de aangevallen uitspraak voor zover die betrekking heeft op zaak 15/4427 voor vernietiging in aanmerking komt. Doende wat de rechtbank zou behoren te doen, zal de Raad het beroep tegen bestreden besluit 1 ongegrond verklaren. Het vorenstaande brengt met zich dat het hoger beroep van appellant, voor zover het is gericht tegen de uitspraak van de rechtbank om de rechtsgevolgen van het vernietigde bestreden besluit 1 in stand te laten, geen bespreking behoeft.

4.13.

Ingevolge artikel 18a, eerste lid, van de PW legt het bijstandverlenend orgaan een bestuurlijke boete op van ten hoogste het benadelingsbedrag wegens het niet of niet behoorlijk nakomen van de verplichting, bedoeld in artikel 17, eerste lid. De belanghebbende is op grond van artikel 17, eerste lid, van de PW verplicht juiste en volledige informatie over zijn woonadres te verstrekken.

4.14.

4.15.

Uit 4.11 volgt dat het dagelijks bestuur ook heeft aangetoond dat appellant de ingevolge artikel 17, eerste lid, van de PW op hem rustende inlichtingenverplichting heeft geschonden door niet aan het dagelijks bestuur te melden dat hij niet woonde op het uitkeringsadres. Appellant kan van het niet nakomen van de inlichtingenverplichting een verwijt worden gemaakt. Dat betekent dat het dagelijks bestuur op grond van artikel 18a, eerste lid, van de PW gehouden was appellant een boete op te leggen.

4.16.

Ter zitting van de Raad heeft het dagelijks bestuur zich desgevraagd op het standpunt gesteld dat het op grond van alle omstandigheden van het geval thans een boete van € 250,- is aangewezen. Gelet op het verhandelde ter zitting zal de Raad met toepassing van artikel 8:72a van de Algemene wet bestuursrecht een boete opleggen van € 250,-. Deze boete is hier passend en geboden.