Centrale Raad van Beroep, 20-03-2018, ECLI:NL:CRVB:2018:891, 16-2455 WWB

1.1.

Appellanten ontvingen sinds 4 oktober 2012 bijstand ingevolge de Wet werk en bijstand (WWB) naar de norm voor gehuwden.

1.2.

Naar aanleiding van een anonieme melding dat appellant twee woningen, een winkel en een stuk grond in Turkije bezit hebben consulenten werk en inkomen van de gemeente Zaanstad een onderzoek ingesteld naar de rechtmatigheid van de aan appellanten verleende bijstand. In dat kader hebben de consulenten onder meer via tussenkomst van het Internationaal Bureau Fraude-informatie (IBF) een verzoek gedaan aan het Bureau Attaché voor Sociale Zaken van de Nederlandse ambassade te Ankara (Bureau) om onderzoek te verrichten naar onroerende zaken van appellant in Turkije. Uit het onderzoeksverslag van het Bureau van 24 juli 2013 bleek dat op naam van appellant belastingaangifte in de gemeente [A] is gedaan voor een stuk bouwgrond, twee woningen en twee werkplaatsen. Op één van de werkplaatsen na heeft appellant hiervan de volledige eigendom. Het stuk bouwgrond maakt deel uit van een groter stuk grond. De belastingwaarde van de onroerende zaken bedraagt, rekening houdend met het aandeel van appellant, totaal € 45.310,10. De rapporteur heeft de verschillende locaties bezocht en heeft de werkplaats waarin appellant een gering aandeel had buiten het verdere onderzoek gehouden. In het onderzoeksverslag van het Bureau van 2 oktober 2013 staat dat de rapporteur op 25 september 2013 de woningen heeft bezocht en daar een vrouw sprak die verklaarde dat appellant de huiseigenaar is, dat zij en haar man de woning al voor het dertiende jaar huurden en ook een beetje op de bovenwoning van de familie [naam appellanten] passen. Bij dit onderzoeksverslag zijn taxatierapporten gevoegd van [naam 1] ([B]), een lokale taxateur, gedateerd 26 september 2013. Hij heeft het aandeel van appellant in de bouwgrond getaxeerd op € 13.500,-, de woningen op € 35.000,- en de werkplaats op € 30.000,-. Dit laatste betreft een minimumwaarde, omdat de exacte locatie (deurnummer) van de werkplaats van appellant niet bekend is, maar wel onderdeel uitmaakt van een complex bestaande uit verschillende, met elkaar vergelijkbare werkplaatsen.

1.3.

De consulenten hebben appellanten naar aanleiding van de onderzoeksverslagen en de bij brief van 15 augustus 2014 door het IBF toegezonden taxatierapporten op 27 augustus 2014 gehoord. Appellant heeft verklaard dat hij mede-eigenaar is van een werkplaats en van een bouwkavel. Over de woningen heeft hij verklaard dat zijn schoonvader deze heeft laten bouwen en dat hij daar heeft gewoond met zijn nu overleden vrouw. Zij gebruikten de bovenste woning en de onderste woning werd verhuurd. De opbrengst ging naar zijn schoonvader. Na het overlijden van zijn vrouw moest appellant de woningen weer teruggeven aan zijn schoonvader.

1.4.

1.5.

1.6.

Bij besluit van 14 april 2015 (bestreden besluit) heeft het college, voor zover hier van belang, het bezwaar tegen het besluit van 9 oktober 2014 ongegrond verklaard. Aan dit besluit heeft het college ten grondslag gelegd dat appellanten er niet in zijn geslaagd aan te tonen dat slechts een deel van de onder 1.2 vermelde onroerende zaken aan appellant toebehoort. Het college gaat er dan ook van uit dat appellant over deze onroerende zaken volledig kan beschikken. Uitgaande van het aandeel van appellant hebben de onroerende zaken een waarde van ten minste € 45.310,10. Dit is de belastingwaarde, waarvan bekend is dat dit een minimale waarde is. Op basis van het nadere rapport van het IBF moet de eerder vastgestelde totale waarde van het onroerend goed naar beneden worden bijgesteld, namelijk op € 63.500,-. Het college kan het recht op bijstand met ingang van 4 oktober 2012 niet vaststellen, mede omdat is gebleken dat één van de woningen is verhuurd, sprake is van twee werkplaatsen, waardoor er mogelijk ook sprake is van daaruit genoten inkomsten, en niet duidelijk is of er iets met de bouwgrond is ondernomen. De gestelde overdracht van de werkplaats en de woningen aan de schoonvader van appellant in juli 2013 is niet met verifieerbare gegevens onderbouwd. Verder lijkt het erop dat appellant de woning of woningen op naam van zijn dochter heeft gezet in plaats van deze over te dragen aan zijn schoonvader. Het college acht geen dringende redenen aanwezig om geheel of gedeeltelijk af te zien van terugvordering. Evenmin bestaat anderszins aanleiding tot matiging van de terugvordering gelet op de schending van de inlichtingenverplichting door appellanten.

2. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank, voor zover van belang, het beroep tegen bestreden besluit ongegrond verklaard.

3. In hoger beroep hebben appellanten zich op de hierna te bespreken gronden tegen de aangevallen uitspraak gekeerd.

4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

4.1.

4.2.

Appellanten hebben ten eerste aangevoerd dat niet al het onroerend goed aan hen toebehoort. De woningen en de werkplaats zijn na het overlijden van de eerste echtgenote van appellant teruggegeven aan de erfgenamen van de eerdere echtgenote van appellant, die is overleden. Appellanten waren weliswaar juridisch eigenaar, maar feitelijk konden zij niet over de onroerende zaken beschikken.

4.4.

Uit 4.3 volgt dat het college er terecht van uit is gegaan dat appellanten in ieder geval tot 26 juli 2013 konden beschikken over alle in 1.2 genoemde onroerende zaken en dat zij over de periode daarna geen duidelijkheid hebben verschaft over hun vermogenspositie. Anders dan appellanten hebben aangevoerd, gaat het hier om gegevens waarvan het hen redelijkerwijs duidelijk moet zijn geweest dat deze van invloed kunnen zijn op het recht op bijstand. Voor zover bij appellanten twijfel bestond of deze gegevens voor de verlening van bijstand van belang konden zijn, hadden zij daarin aanleiding moeten zien om contact op te nemen met het college om op dit punt duidelijkheid te verkrijgen.

4.5.

Schending van de inlichtingenverplichting levert een rechtsgrond op voor intrekking van de bijstand indien als gevolg daarvan niet kan worden vastgesteld of, en zo ja in hoeverre, de betrokkene verkeert in bijstandbehoevende omstandigheden. Het is dan aan de betrokkene aannemelijk te maken dat hij, indien hij destijds wel aan de inlichtingenverplichting zou hebben voldaan, over de betreffende periode recht op volledige dan wel aanvullende bijstand zou hebben gehad.

4.6.

Appellanten hebben de waarde van de onroerende zaken die het college tot uitgangspunt heeft genomen, betwist en met een beroep op het arrest van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) van 8 oktober 2015 (ECLI:CE:ECHR:2015:1008JUD007721212, zaaknummer 77212/12, Korošec) betoogd dat de Raad een deskundige moet benoemen om de waarde vast te stellen. Volgens appellanten is het de vraag of de taxateur die het IBF heeft ingeschakeld, [B], voldoende onafhankelijk is. Doordat appellanten niet betrokken zijn geweest bij de totstandkoming van de taxatie, is deze niet controleerbaar. Appellanten wijzen er hierbij op dat de door hen ingeschakelde taxateur, [C], tot een ander resultaat is gekomen.

4.7.

4.8.

De lange duur van het onderzoek is geen aanleiding voor de door appellanten bepleite matiging van de terugvordering. Appellanten stellen terecht dat het onzorgvuldig is dat zij pas in augustus 2014 zijn gehoord, terwijl het IBF-rapport dateert van augustus 2013. Niet valt in te zien waarom de vertaling van stukken zo lang moest duren. Appellanten hadden echter zelf onterechte verstrekking van bijstand kunnen voorkomen door tijdig melding te maken van het bezit van de onroerende zaken. Hierbij is ook van belang dat een besluit tot terugvordering op grond van artikel 58, eerste lid, van de WWB reparatoir van aard is en gericht op herstel in de rechtmatige toestand, zoals die zou hebben bestaan indien de betrokkene van meet af aan de juiste inlichtingen had verstrekt.

4.9.