Centrale Raad van Beroep, 28-05-2019, ECLI:NL:CRVB:2019:1867, 17/7776 PW

Naar aanleiding van een op 5 maart 2008 door de Sociale Recherche Kerkrade ontvangen anonieme melding dat [X.] staat ingeschreven bij haar vader maar al dik twee jaar bij [Y.] , een dochter van appellanten (dochter), in Sittard woont en dat zij vier keer per jaar op vakantie gaan, hoofdzakelijk naar Thailand, hebben medewerkers van de Sociale Recherche Kerkrade en Sittard-Geleen (sociale recherche) een onderzoek ingesteld naar de rechtmatigheid van de aan de dochter verleende bijstand. In het kader van het onderzoek heeft de sociale recherche onder meer dossieronderzoek verricht, een onderzoek op internet verricht en waarnemingen verricht in de directe omgeving van het woonadres van de dochter. Naar aanleiding van de waarnemingen heeft de sociale recherche het onderzoek uitgebreid naar de rechtmatigheid van de aan appellanten en hun zoon, [Z.] (zoon), verleende bijstand. Daarnaast heeft het Openbaar Ministerie een strafrechtelijk onderzoek onder de naam LIVE ingesteld tegen appellanten, de dochter en de zoon.

Op 5 januari 2010 heeft de sociale recherche van de Criminele Inlichtingen Eenheid van de Regiopolitie Limburg-Zuid een proces-verbaal ontvangen waarin wordt vermeld dat over de periode tussen september 2005 en december 2009 van meerdere informanten informatie is ontvangen over appellant en diens familie. In het proces-verbaal staat vermeld dat appellant zich op grote schaal bezig houdt met georganiseerde hennepteelt en hennephandel en dat zijn zoon en dochter een belangrijke rol spelen binnen deze organisatie. Appellant handelt ook op grote schaal in speed, xtc-pillen en cocaïne en zijn zoon en dochter spelen ook bij deze handel een grote rol. De huizen van de familie [familienaam] zijn ingericht met de duurste spullen, appellant en zijn familie gaan twee tot drie keer per jaar op vakantie naar Thailand en Ibiza. Appellant bewaart zijn geld en cocaïne bij de bewoners van [het adres] te [woonplaats] en hij betaalt de huur van de woning in ruil voor het bewaren van geld en verdovende middelen. Appellant bewaart ook in en om zijn woning geld. De zoon van appellanten heeft een groot trouwfeest gehad dat tussen de € 30.000,- en € 40.000,- heeft gekost.

Uit onderzoek in de systemen van de politie blijkt dat appellanten en hun kinderen meerdere malen voorkomen in registraties van het politiesysteem, onder meer in verband met een aangetroffen hennepplantage in 2006. Uit onderzoek van bankafschriften van de en/of rekening van appellanten over de periode van 1 januari 2006 tot en met 7 oktober 2009 is gebleken dat de uitgaven in meerdere maanden hoger zijn dan de inkomsten. Daarnaast is gebleken dat appellanten in het bezit waren van diverse creditcards. Met één ervan hebben zij in de periode van 6 mei 2010 tot en met 29 oktober 2009 betalingen voor onder meer een verblijf in hotels in Nederland, een cruise en verblijf in Thailand verricht. Ook is door appellant op 2 mei 2009 bij Xtremecenter te Sittard een scooter gekocht voor € 1.299,-.

Op 26 januari 2010 zijn appellanten aangehouden en verhoord. Ook op 27 januari 2010 en 28 januari 2010 zijn zij verhoord. Zij hebben zich tijdens de verhoren beroepen op hun zwijgrecht.

In het kader van het strafrechtelijke onderzoek LIVE heeft, onder leiding van de officier van justitie, op 26 januari 2010 een huiszoeking plaatsgevonden in de woning van appellanten. Hierbij zijn diverse kostbare goederen en administratie in beslag genomen. Naar aanleiding hiervan heeft het college bij besluit van 29 januari 2010 de bijstand van appellanten met ingang van 1 januari 2010 ingetrokken, omdat het recht op bijstand niet kan worden vastgesteld vanwege een onduidelijke inkomens- en vermogenssituatie. Tegen dit besluit hebben appellanten geen rechtsmiddelen aangewend.

Het BFR heeft een Strafrechtelijk Financieel Onderzoek (SFO) opgestart naar appellanten. Het BFR heeft na afsluiting van het onderzoek een berekening wederrechtelijk verkregen voordeel opgemaakt en een proces-verbaal “Bevindingen contante uitgaven” van 9 februari 2011. Gebleken is dat appellanten een grote hoeveelheid contant geld en diverse vermogensbestanddelen ter beschikking hebben gehad waarvan het vermoeden bestaat dat deze afkomstig zijn uit en/of gefinancierd zijn met gelden die afkomstig zijn uit een misdrijf. Uit de gemaakte kasopstelling is gebleken dat appellanten een wederrechtelijk verkregen voordeel hebben gekregen van minimaal € 250.690,11. Daarnaast heeft de BFR vastgesteld dat appellanten in de jaren 2002 tot en met januari 2010 een bedrag van € 25.474,77 aan contanten op diverse Nederlandse en Belgische banrekeningen hebben gestort. Zij hebben tussen begin 2000 en eind 2009 in totaal voor een bedrag van € 264.373,03 contant aan diverse bedrijven betaald voor de aankoop van luxe goederen.

De sociale recherche heeft aan de hand van de onderzoeksbevindingen van het Openbaar Ministerie en het BFR vastgesteld dat appellanten in de periode van 1 januari 2002 tot 25 januari 2010 inkomsten uit illegale activiteiten hebben gehad. De uitgaven overstegen de (legale) inkomsten. Gebleken is van stortingen op de bankrekeningen en contante betalingen van grote bedragen waarvan de herkomst niet duidelijk is. De onderzoeksbevindingen zijn neergelegd in een Rapportage van 12 februari 2016 (rapportage).

Op basis van de onderzoeksresultaten heeft het college bij besluit van 1 april 2016, na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 4 oktober 2016 (bestreden besluit), de bijstand van appellanten over de periode van 1 januari 2002 tot 1 maart 2005 en van 19 december 2005 tot en met 31 december 2009 (periode in geding) ingetrokken. Daarnaast heeft het college de over de periode in geding gemaakte kosten van algemene en bijzondere bijstand en langdurigheidstoeslag tot een bedrag van € 154.870,03 bruto van appellanten teruggevorderd. Het college heeft aan de besluitvorming ten grondslag gelegd dat appellanten bij het college geen melding hebben gemaakt van hun inkomsten en wijzigingen in hun vermogen en daarmee de inlichtingenverplichting hebben geschonden en het recht op bijstand niet is vast te stellen.

2. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank het beroep tegen het bestreden besluit ongegrond verklaard.

3. In hoger beroep heeft appellant zich op de hierna te bespreken gronden tegen de aangevallen uitspraak gekeerd.

4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

Appellanten hebben aangevoerd dat de vordering van het college is verjaard. Deze beroepsgrond slaagt niet. Daartoe wordt het volgende overwogen.

Appellanten hebben ook aangevoerd dat het college te lang heeft gewacht met het nemen van het terugvorderingsbesluit omdat het college al in de strafzaak, die leidde tot de uitspraak van de rechtbank van 6 november 2013, zijn vordering had begroot. Ook deze beroepsgrond slaagt niet. Het enkele tijdsverloop maakt niet dat het college niet meer gehouden was om over te gaan tot intrekking en terugvordering van de ten onrechte toegekende bijstand.

Intrekking van bijstand is een voor de betrokkene belastend besluit. Daarom rust de bewijslast om aannemelijk te maken dat aan de voorwaarden voor intrekking is voldaan in beginsel op de bijstandverlenende instantie. Dit betekent dat de bijstandverlenende instantie de nodige kennis over de relevante feiten moet verzamelen.

Appellanten hebben, net als in beroep, aangevoerd dat het college in het bestreden besluit gebrekkig heeft gemotiveerd waarom appellanten de inlichtingenverplichting hebben geschonden. Het college is niet ingegaan op alle gronden van bezwaar. Deze beroepsgrond slaagt niet. Het college heeft in het bestreden besluit voor de motivering daarvan verwezen naar het advies van de commissie voor bezwaarschriften van 21 september 2016 en naar het verweerschrift van 17 augustus 2016 naar aanleiding van het bezwaar waarin, onder verwijzing naar de rapportage, op de bezwaargronden van appellanten is ingegaan. De rechtbank heeft terecht geoordeeld dat niet valt in te zien dat het bestreden besluit in dat opzicht gebrekkig is gemotiveerd.

De beroepsgrond dat het college eigen onderzoek had moeten verrichten, slaagt evenmin. Het college heeft het besluit tot intrekking en terugvordering van bijstand gebaseerd op de bevindingen uit het strafrechtelijk onderzoek. Vervolgens heeft het college onderzocht welke gegevens uit het strafrechtelijk onderzoek relevant waren voor de beoordeling van het recht op bijstand en heeft het op basis van die gegevens eigen conclusies getrokken over de rechtmatigheid van de verleende bijstand. De rechtbank heeft terecht geoordeeld dat geen aanknopingspunten aanwezig zijn om anders over de feiten te oordelen. De Raad volgt appellanten evenmin in hun stelling dat het college appellanten had moeten uitnodigen voor een gesprek voordat een besluit tot intrekking en terugvordering van de bijstand zou worden genomen. Voor zover appellanten daarmee betogen dat het college hen had moeten horen op grond van artikel 4:8, eerste lid van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) merkt de Raad op dat het college daartoe niet gehouden was. Bij een besluit van financiële aard als het onderhavige, is het college op grond van artikel 4:12, eerste lid, van de Awb bevoegd van toepassing van artikel 4:8 van de Awb af te zien. Voor zover appellanten feiten en omstandigheden naar voren hadden willen brengen die bij de besluitvorming van het college betrokken moesten worden, heeft het college hen in de gelegenheid gesteld op hun bezwaar te worden gehoord, van welke gelegenheid hun gemachtigde namens hen gebruik heeft gemaakt.

Appellanten hebben voorts aangevoerd dat de rechtbank ten onrechte heeft geoordeeld dat zij in de gehele te beoordelen periode geen melding hebben gedaan van inkomsten en vermogen. Niet is komen vast te staan dat zich maandelijks wijzigingen hebben voorgedaan die zij hadden moeten melden. Deze beroepsgrond slaagt niet. Uit de rapportage is naar voren gekomen dat appellanten gedurende de gehele te beoordelen periode de beschikking hebben gehad over grote contante bedragen en luxe uitgaven hebben gedaan. Het college heeft er terecht op gewezen dat zowel het inkomen als het vermogen van een betrokkene relevant zijn voor het bepalen van het recht op bijstand. Indien er feiten en omstandigheden zijn die van invloed zijn op dit inkomen of vermogen, dient hiervan melding te worden gemaakt. Dat hebben appellanten nagelaten. Schending van de inlichtingenverplichting levert een rechtsgrond op voor intrekking van de bijstand indien als gevolg daarvan niet kan worden vastgesteld of en, zo ja, in hoeverre de betrokkene verkeert in bijstandbehoevende omstandigheden. Het is dan aan de betrokkene aannemelijk te maken dat hij, indien hij destijds wel aan de inlichtingenverplichting zou hebben voldaan, over de betreffende periode recht op volledige dan wel aanvullende bijstand zou hebben gehad.

De beroepsgrond dat sprake is van een dringende reden om van terugvordering af te zien, omdat appellanten het hoge bedrag van de terugvordering nooit kunnen voldoen, slaagt ook niet. Nog afgezien van het feit dat appellanten hun stelling niet hebben onderbouwd, heeft de rechtbank terecht gewezen op de omstandigheid dat appellanten bij de tenuitvoerlegging van het terugvorderingsbesluit de bescherming van de beslagvrije voet genieten.

Uit 4.1 tot en met 4.9 volgt dat het hoger beroep niet slaagt. De aangevallen uitspraak zal daarom worden bevestigd.