Centrale Raad van Beroep, 15-10-2019, ECLI:NL:CRVB:2019:3317, 18/1541 PW

1.1.

Appellanten ontvingen sinds 1 april 1990 bijstand, laatstelijk op grond van de Participatiewet (PW) naar de norm voor gehuwden. Appellanten wonen in een woonwagen op een perceel dat thans het adres [adres] is.

1.2.

In het kader van een onderzoek van het Helmond Interventie Team - een samenwerkingsverband van onder meer de afdelingen Werk en Inkomen, Bouwen en Wonen, WOZ en de Belastingdienst, dat als doel heeft te komen tot een integrale handhaving van overheidsregelingen en zich daarbij richt op probleempanden die tegelijkertijd aandacht nodig hebben van verschillende handhavende instanties - heeft een sociaal rechercheur van de afdeling Werk en Inkomen een onderzoek verricht naar de rechtmatigheid van de aan appellanten verstrekte bijstand. In dat kader is onder meer dossieronderzoek verricht, een huisbezoek afgelegd op het adres van appellanten, zijn gegevens bij appellanten opgevraagd en zijn rapportages van de afdeling Bouwen en Wonen van de gemeente Helmond geraadpleegd, waarbij tevens luchtfoto’s zijn bestudeerd van het perceel waarop de woonwagen van appellanten staat. De onderzoeksbevindingen zijn neergelegd in een rapport van 8 augustus 2016.

1.3.

1.4.

2. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank het beroep tegen het bestreden besluit gegrond verklaard voor zover het bezwaar tegen de verlaging van de bijstand van appellanten met € 175,10 wegens het ontbreken van kosten voor nutsvoorzieningen niet-ontvankelijk is verklaard, het bestreden besluit in zoverre vernietigd, die verlaging herroepen en bepaald dat de uitspraak in zoverre in de plaats treedt van het vernietigde deel van het bestreden besluit. Voor het overige heeft de rechtbank het beroep ongegrond verklaard.

3. In hoger beroep heeft appellant zich op de hierna te bespreken gronden tegen de aangevallen uitspraak gekeerd, voor zover daarbij het bestreden besluit in stand is gelaten.

4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

4.1.

4.2.

Tussen partijen is niet in geschil dat appellanten op 24 juni 2004 waren gestart met de bouw van een woonwagen. Voorts is niet in geschil dat appellanten van de bouw en van het bezit van de woonwagen geen melding hebben gemaakt bij het college.

4.3.

Appellanten hebben aangevoerd dat zij de op hen rustende inlichtingenverplichting niet hebben geschonden omdat zij tijdens de bouw van de woonwagen veelvuldig contact met de afdeling Bouwen en Wonen van de gemeente Helmond hebben gehad. Deze beroepsgrond slaagt niet. De bouw en het bezit van een woonwagen zijn feiten waarvan hen redelijkerwijs duidelijk kon zijn dat deze van invloed konden zijn op hun recht op bijstand. Door daarvan niet onverwijld uit eigen beweging mededeling te doen aan het college, hebben appellanten de op hen rustende wettelijke inlichtingenverplichting geschonden. De rechtbank heeft terecht geoordeeld dat de omstandigheid dat bij de afdeling Bouwen en Wonen van de gemeente Helmond bekend was dat appellanten een woonwagen aan het bouwen waren, appellanten niet van de op hen rustende verplichting ontslaat om wijzigingen die van belang zijn in het kader van de WWB bij de daarvoor bedoelde afdeling van de gemeente te melden. Dat appellanten, naar zij stellen, niet opzettelijk melding van de bouwactiviteiten achterwege hebben gelaten, wat hier ook van zij, is in het kader van de intrekking niet van belang. De inlichtingenverplichting is immers een objectief geformuleerde verplichting, waarbij opzet geen rol speelt. Voor zover bij appellanten twijfel bestond of zij melding moesten maken van de bouw en het bezit van de woonwagen, had het op hun weg gelegen om met de desbetreffende afdeling van de gemeente in contact te treden om op dit punt duidelijkheid te verkrijgen.

4.4.

Schending van de inlichtingenverplichting levert een rechtsgrond op voor intrekking van de bijstand indien als gevolg daarvan niet kan worden vastgesteld of en, zo ja, in hoeverre de betrokkene verkeert in bijstandbehoevende omstandigheden. Het is dan aan de betrokkene om aannemelijk te maken dat hij, indien hij destijds wel aan de inlichtingenverplichting zou hebben voldaan, over de betreffende periode recht op volledige dan wel aanvullende bijstand zou hebben gehad. Hierin zijn appellanten, gelet op het volgende, niet geslaagd.

4.6.

Appellanten hebben aangevoerd dat het college ten onrechte is uitgegaan van de WOZ‑waarde van hun woonwagen van € 96.000,- per peildatum 1 januari 2011. Zij stellen zich op het standpunt dat deze WOZ-waarde niet als reëel kan worden aangemerkt. Ter onderbouwing van dit standpunt hebben appellanten vier verschillende taxatierapporten van [naam bedrijf] overgelegd, waarvan twee rapporten dateren van 12 december 2016, een rapport van 9 april 2019 en een rapport van 31 mei 2019. In het rapport van 31 mei 2019 is de waarde van de woonwagen per 1 januari 2009 getaxeerd op € 74.000,-. Deze beroepsgrond slaagt niet gelet op het volgende.

4.7.

De Raad heeft eerder overwogen (uitspraak van 3 maart 2015, ECLI:NL:CRVB:2015:702) dat het bijstandverlenend orgaan voor de waardebepaling van woningen in Nederland in beginsel aansluiting kan zoeken bij de meest recente vaststelling van de WOZ-waarde van de woning. Het staat een betrokkene vrij daar een taxatierapport, opgemaakt door een beëdigd makelaar, tegenover te stellen. De Raad is van oordeel dat het college in dit geval aansluiting heeft mogen zoeken bij de eerste vaststelling van de WOZ‑waarde van de woonwagen van appellanten na 1 januari 2009, daarbij mede in aanmerking genomen dat appellanten geen rechtsmiddelen hebben aangewend tegen de vaststelling van de WOZ-waarde op € 96.000,-. De door appellanten overgelegde taxatierapporten bieden onvoldoende grond voor een ander oordeel nu deze geen betrouwbaar beeld geven van de waarde van de woonwagen op 1 januari 2009. Het college heeft er terecht op gewezen dat niet duidelijk is waar de in het rapport van 31 mei 2019 genoemde nieuwbouwprijs van € 900,- per m2 op is gebaseerd. In het taxatierapport van 31 mei 2019 wordt weliswaar verwezen naar de Taxatiewijzer en kengetallen DEEL 3 Woonwagens, maar hierin wordt voor chalets van 100 m2 of groter per waardepeildatum 1 januari 2009 een gemiddelde vervangingswaarde van € 1.105,- per m2 genoemd. Daarbij komt dat onduidelijkheid bestaat over de in de taxatierapporten gehanteerde afschrijvingspercentages. In de door appellanten overgelegde taxatierapporten van 12 december 2016 wordt de waarde van de woonwagen per diezelfde datum vastgesteld op € 48.760,-. In het door appellanten overgelegde taxatierapport van 9 april 2019 wordt de waarde per diezelfde datum op € 39.720,- vastgesteld. Dat is een afschrijving van € 9.040,- in 2 jaar en 4 maanden en dat is meer dan het in het taxatierapport van 31 mei 2019 genoemde afschrijvingspercentage van 3,46% per jaar en het in het taxatierapport van 9 april 2019 genoemde afschrijvingspercentage van 2,65% per jaar.

4.8.

Appellanten hebben verder aangevoerd dat het college de bijstand met ingang van 1 januari 2009 op grond van artikel 50 van de WWB in de vorm van een geldlening had moeten verstrekken. Deze beroepsgrond slaagt. In het bestreden besluit is het volgende opgenomen:

4.9.

Uit 4.8 volgt dat de intrekking van de bijstand over periode 2 geen standhoudt. Hieruit vloeit voort dat het college de over die periode gemaakte kosten van bijstand ten onrechte heeft teruggevorderd. De rechtbank heeft dit niet onderkend.

4.10.

Niet in geschil is dat appellanten voor hun woonwagen nooit staangeld verschuldigd zijn geweest.

4.11.

Appellanten hebben aangevoerd dat het college bij het verlagen van de bijstand in verband met het ontbreken van woonkosten een overgangsperiode had moeten hanteren zodat appellanten konden wennen aan het feit dat zij een lager bedrag aan bijstand zouden gaan ontvangen. Deze beroepsgrond slaagt niet. Het college heeft zich terecht op het standpunt gesteld dat het rechtszekerheidsbeginsel niet aan verlaging van de bijstand met de in de bijstand begrepen component voor woonkosten in de weg stond. Mede gelet op de schending van de inlichtingenverplichting voor het niet hebben van woonkosten heeft het college niet onzorgvuldig gehandeld door de bijstand bij besluit van 15 september 2016 eerst met ingang van 1 oktober 2016 te verlagen. Voor het verlagen van de bijstand per een latere datum bestaat dan ook geen aanleiding.

4.12.

Uit 4.9 volgt dat het hoger beroep slaagt voor zover het ziet op de intrekking en terugvordering van de bijstand over periode 2. De aangevallen uitspraak dient daarom in zoverre te worden vernietigd. Doende wat de rechtbank zou behoren te doen, zal de Raad het beroep gegrond verklaren en het bestreden besluit wegens strijd met de wet vernietigen voor zover het ziet op de intrekking over periode 2 en op de terugvordering als geheel, omdat het besluit tot terugvordering als ondeelbaar moet worden beschouwd.

4.13.

Vervolgens moet worden bezien welk vervolg hieraan moet worden gegeven. In de omstandigheid dat het college te kennen heeft gegeven nadere verplichtingen aan de bijstandsverlening in de vorm van een geldlening te willen verbinden, ziet de Raad geen aanleiding om niet zelf in de zaak te voorzien. Immers, het college dient alsnog een besluit te nemen tot omzetting van de over periode 2 verleende bijstand om niet in bijstand in de vorm van een geldlening, maar dat staat los van de besluitvorming die hier voorligt. In aanmerking genomen dat aan het besluit van 15 september 2016, voor zover het de intrekking over periode 2 betreft, hetzelfde gebrek kleeft als aan het bestreden besluit, en dit gebrek niet meer kan worden hersteld, zal de Raad zelf in de zaak voorzien door het besluit van 15 september 2016 in zoverre te herroepen. Tevens zal de Raad het college opdragen opnieuw te beslissen op het bezwaar tegen dat besluit voor zover het de terugvordering betreft.

4.14.

Met het oog op een voortvarende afdoening van het geschil bestaat aanleiding om met toepassing van artikel 8:113, tweede lid, van de Algemene wet bestuursrecht te bepalen dat tegen het door het college te nemen nieuwe besluit op bezwaar slechts bij de Raad beroep kan worden ingesteld.

5. Het verzoek van appellanten om het college te veroordelen tot vergoeding van schade in de vorm van wettelijke rente zal worden afgewezen, nu niet is gebleken dat appellanten meer hebben afgelost op de vordering dan het terug te vorderen bedrag over periode 1.

6. Aanleiding bestaat om het college te veroordelen in de kosten van appellanten voor verleende rechtsbijstand. Deze worden begroot op € 1.024,- in hoger beroep voor verleende rechtsbijstand en € 68,40 voor reiskosten in hoger beroep.