Centrale Raad van Beroep, 13-02-2020, ECLI:NL:CRVB:2020:290, 17/4651 AOW

Partijen zijn onder meer verdeeld over de vraag of de aanvraag van appellante om een AOW-pensioen terecht is afgewezen, omdat die aanvraag te vroeg was ingediend.

Appellante heeft gesteld dat haar aanvraag erop was gericht een AOW-pensioen te ontvangen. Dit heeft zij reeds in bezwaar verduidelijkt. Volgens appellante heeft zij verzocht om toekenning van AOW per datum dat dit mogelijk is. Zij ziet niet in waarom de toekenning die bij besluit van 5 april 2017 is gevolgd, niet bij het bestreden besluit heeft kunnen plaatsvinden. Appellante heeft verwezen naar andere gevallen waarin wel een AOW-pensioen is toegekend, terwijl de pensioengerechtigde leeftijd meer dan een half jaar later lag.

De Svb heeft te kennen gegeven dat niet positief op een aanvraag kan worden beslist als deze meer dan een half jaar voor het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd wordt ontvangen. De reden daarvan is dat er nog wijzigingen kunnen optreden die het AOW-pensioen kunnen beïnvloeden.

De Raad is van oordeel dat de Svb bij het bestreden besluit een volledige heroverweging diende te maken. Los van de vraag of het in 4.1.3 verwoorde uitgangspunt van de Svb in zijn algemeenheid juist is, lag ten tijde van het bestreden besluit de datum van de pensioengerechte leeftijd binnen een periode van een half jaar, namelijk 1 april 2017. Nu verder niet is gebleken dat van appellante voor de toekenning per die datum het indienen van een nieuwe aanvraag is verlangd, acht de Raad het in strijd met de vereiste zorgvuldigheid dat niet bij het bestreden besluit over de toekenning per april 2017 is beslist.

De toekenning van het AOW pensioen met ingang van 1 april 2017 is gevolgd bij het besluit van 5 april 2017. Nu, zoals hiervoor is overwogen, in het bestreden besluit op de aanvraag had moeten worden beslist, is de toekenning van het AOW-pensioen per april 2017 bij besluit van 5 april 2017 (wijzigingsbesluit) aan te merken als een besluit tot wijziging van het bestreden besluit zoals bedoeld in artikel 6:19, eerste lid van de Awb.

De rechtbank heeft dit niet onderkend. Het hoger beroep van appellante slaagt in zoverre en het bestreden besluit zal wegens strijd met het bepaalde in de artikelen 3:2 en 7:12, eerste lid, van de Awb worden vernietigd voor zover niet over de toekenning van het AOW-pensioen per 1 april 2017 is beslist

In hoger beroep heeft appellante in de eerste plaats betoogd dat zij erop mocht vertrouwen dat zij vanaf de leeftijd van 65 jaar AOW-pensioen zou ontvangen, nu haar bij besluit van 12 maart 2008, dat na bewaar is gehandhaafd bij besluit van 24 april 2008, ongeclausuleerd en zonder voorbehoud is meegedeeld dat zij met ingang van 1 juli 2016 voor een AOW-pensioen in aanmerking kan komen. De Svb is daarop niet teruggekomen, ook niet na de inwerkingtreding van artikel 7a van de AOW per 1 januari 2013 en de latere wijzigingen van dat artikel.

Naar het oordeel van de Raad kon appellante geen rechtens te honoreren verwachtingen ontlenen aan het pensioenoverzicht. Voor een geslaagd beroep op het vertrouwensbeginsel is in de eerste plaats vereist dat de betrokkene aannemelijk maakt dat van de zijde van de overheid toezeggingen of andere uitlatingen zijn gedaan of gedragingen zijn verricht waaruit de betrokkene in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs kon en mocht afleiden of en, zo ja, hoe het bestuursorgaan in een concreet geval een bevoegdheid zou uitoefenen (zie de uitspraak van de Raad van 31 december 2019, ECLI:NL:CRVB:2019:4351). In dit geval moest appellante begrijpen dat de in het pensioenoverzicht gegeven informatie over haar AOW-leeftijd werd verstrekt bij de toenmalige stand van de wetgeving en onder voorbehoud van wetswijzigingen. Reeds hierom faalt haar beroep op het vertrouwensbeginsel.

Verder stelt appellante dat het verschuiven van de AOW-leeftijd en het daardoor ontstane AOW-gat een onevenredig zware last voor haar oplevert. De Svb heeft door alleen te toetsen aan de Tijdelijke regeling overbruggingsuitkering AOW (OBR) geen deugdelijk individueel feitenonderzoek verricht of het AOW-gat een onevenredig zware last oplevert voor haar die leidt tot schending van artikel 1 van het Eerste Protocol. Appellante heeft gesteld dat zij gedurende die periode geen inkomen had en onvoldoende draagkrachtig was om de verschuiving van de AOW leeftijd te kunnen opvangen. Appellante had zowel voor als nadat zij de leeftijd van 65 jaar bereikte geen inkomen of vermogen en zij is onderhouden door haar familie.

Uit rechtspraak van de Raad (zie onder meer ECLI:NL:CRVB:2016:2502) over de invoering van artikel 7a van de AOW en de daarmee gepaard gaande verschuiving van de AOW aanvangs- en pensioengerechtigde leeftijd volgt dat die verschuiving een inmenging in het eigendomsrecht is die in het algemeen proportioneel wordt geacht en in het algemeen niet leidt tot een schending van artikel 1 van het Eerste Protocol. Overwogen is voorts dat de toepassing van artikel 7a van de AOW in concrete gevallen kan leiden tot een onevenredig zware last als bedoeld in de rechtspraak van het Europees Hof voor de rechten van de mens (EHRM) en daardoor tot een schending van artikel 1 van het Eerste Protocol. Of sprake is van een onevenredig zware last moet van geval tot geval op basis van deugdelijke individueel feitenonderzoek worden beoordeeld.

Zoals de Raad eerder heeft overwogen (bijvoorbeeld in zijn uitspraak van 3 januari 2019, ECLI:NL:CRVB:2019:228) valt de enkele toetsing of appellante aan de voorwaarden van de OBR voldoet, waartoe de Svb zich in het wijzigingsbesluit heeft beperkt, niet aan te merken als een deugdelijk individueel feitenonderzoek naar het bestaan van een onevenredig zware last tijdens het AOW-gat. Van zorgvuldige besluitvorming kan slechts sprake zijn als nader onderzoek wordt gedaan naar de financiële situatie van de betrokkene, met name tijdens de periode van het AOW-gat.

De Svb heeft in hoger beroep alsnog ook de inkomens- en vermogenspositie van appellante bekeken en getoetst of, buiten de gevallen die bij het EHRM reeds hebben geleid tot een schending van artikel 1 van het Eerste Protocol, sprake is van andere zeer bijzondere omstandigheden die tot een schending kunnen leiden. Daarvan is volgens de Svb niet gebleken. De Raad sluit zich hierbij aan. In aanmerking is genomen dat appellante geen inkomen ontving en geen vermogen had voorafgaand aan haar 65ste verjaardag en dat door de opschuiving van de AOW-leeftijd die situatie niet is gewijzigd. Dat appellante zowel voor als nadat zij de leeftijd van 65 jaar bereikte is onderhouden door haar familie, maakt niet dat een onevenredig zware last is ontstaan. Het enkele gegeven dat appellante geen inkomen en vermogen had, betekent in het onderhavige geval niet dat sprake is van een onevenredig zware last. De Svb heeft daarom terecht zonder verdere compensatie per 1 april 2017 AOW-pensioen aan appellante toegekend.