Centrale Raad van Beroep, 15-12-2020, ECLI:NL:CRVB:2020:3422, 18/3634 PW

Appellanten ontvingen van 28 september 1997 tot en met 13 maart 2014 met onderbrekingen bijstand. Sinds 23 juli 2015 ontvingen zij bijstand op grond van de Participatiewet (PW) naar de norm voor gehuwden.

Bij brief van 22 juli 2016 heeft het college appellanten uitgenodigd voor een voortgangsgesprek en hen daarbij onder meer verzocht alle afschriften van op hun naam staande bankrekeningen van de afgelopen drie maanden te verstrekken. Naar aanleiding van dit gesprek en de overgelegde bankafschriften hebben handhavingsmedewerkers van de gemeente Apeldoorn een onderzoek ingesteld naar de rechtmatigheid van de aan appellanten verleende bijstand. In dat kader hebben handhavingsmedewerkers dossieronderzoek verricht, nadere gegevens bij appellanten opgevraagd en op 14 oktober 2016 een gesprek gevoerd met appellant. Aansluitend aan het gesprek hebben de handhavingsmedewerkers een huisbezoek afgelegd. De bevindingen van het onderzoek zijn neergelegd in een rapport van 7 november 2016.

De resultaten van het onderzoek zijn voor het college aanleiding geweest om bij besluit van 11 november 2016 de bijstand van appellanten met ingang van 23 juli 2015 in te trekken en de over de periode van 23 juli 2015 tot en met 13 oktober 2016 gemaakte kosten van bijstand tot een bedrag van € 6.579,28 bruto en € 12.802,45 netto van appellanten terug te vorderen. Bij besluit van 29 december 2016 heeft het college aan appellanten een boete opgelegd van € 2.510,-.

Bij besluit van 11 mei 2017 (bestreden besluit) heeft het college het bezwaar tegen het besluit van 11 november 2016 ongegrond verklaard. Het bezwaar tegen het besluit van 29 december 2016 heeft het college gegrond verklaard, dit besluit gedeeltelijk herroepen en de boete verlaagd naar € 830,- wegens verminderde verwijtbaarheid. Het college heeft aan de besluitvorming ten grondslag gelegd dat appellanten de op hen rustende inlichtingenverplichting geschonden hebben. Appellanten hebben onvoldoende informatie verstrekt over hun inkomsten. Als gevolg hiervan kan het recht op bijstand niet worden vastgesteld.

2. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank het beroep tegen het bestreden besluit ongegrond verklaard.

3. In hoger beroep hebben appellanten zich op de hierna te bespreken gronden tegen de aangevallen uitspraak gekeerd.

4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

De te beoordelen periode loopt in dit geval van 23 juli 2015 tot en met 11 november 2016.

Het besluit tot intrekking en terugvordering van bijstand is een voor de betrokkene belastend besluit. Daarom rust de bewijslast om aannemelijk te maken dat aan de voorwaarden voor intrekking is voldaan in beginsel op de bijstandverlenende instantie. Dit betekent dat de bijstandverlenende instantie de nodige kennis over de relevante feiten moet verzamelen.

Op grond van artikel 17, eerste lid, eerste volzin, van de PW doet de belanghebbende aan het college op verzoek of onverwijld uit eigen beweging mededeling van alle feiten en omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op zijn arbeidsinschakeling of het recht op bijstand.

Niet in geschil is dat appellant in de te beoordelen periode scooteronderdelen en gereedschappen heeft verkocht, reparatiewerkzaamheden aan scooters heeft verricht, contante stortingen op zijn bankrekening heeft ontvangen met een totaalbedrag van € 4.487,80 en dat appellant winst uit gokken heeft behaald. Evenmin is in geschil dat appellanten hiervan geen melding hebben gemaakt bij het college.

Schending van de inlichtingenverplichting levert een rechtsgrond op voor intrekking van de bijstand indien als gevolg daarvan niet kan worden vastgesteld of en, zo ja, in hoeverre de betrokkene verkeert in bijstandbehoevende omstandigheden. Het is dan aan de betrokkene om aannemelijk te maken dat hij, indien hij destijds wel aan de inlichtingenverplichting zou hebben voldaan, over de desbetreffende periode recht op volledige dan wel aanvullende bijstand zou hebben gehad.

Hierin zijn appellanten niet geslaagd. Appellanten hebben geen administratie bijgehouden van de verrichte werkzaamheden en transacties. Dat het totale bedrag aan stortingen bekend is, is onvoldoende om de omvang van de activiteiten en de daaruit genoten inkomsten vast te stellen. Daarbij is van belang dat appellant heeft verklaard dat hij slechts een deel van de opbrengsten heeft gestort op zijn bankrekening en een ander deel heeft gebruikt voor boodschappen en andere dingen. Nu als gevolg hiervan de precieze omvang van de werkzaamheden en transacties niet is vast te stellen, was het college niet gehouden om schattenderwijs vast te stellen tot welk bedrag appellanten aanvullend recht op bijstand zouden hebben gehad als zij de inlichtingenverplichting wel zouden zijn nagekomen.

Uit het voorgaande volgt dat het recht op bijstand over de te beoordelen periode niet kan worden vastgesteld. Het college was daarom gehouden de bijstand van appellanten over deze periode in te trekken.

Tegen de terugvordering hebben appellanten geen zelfstandige beroepsgronden aangevoerd, zodat deze geen bespreking behoeft.

Op grond van artikel 18a van de PW legt het college een bestuurlijke boete op van ten hoogste het benadelingsbedrag indien de belanghebbende de inlichtingenverplichting heeft geschonden. Voor een weergave van de relevante wetgeving en uitgangspunten bij de beoordeling van de evenredigheid van een bestuurlijke boete wordt verwezen naar de overwegingen 5.1 tot en met 5.11 van de uitspraak van 11 januari 2016, ECLI:NL:CRVB:2016:12, en de tekst van artikel 18a van de PW en de artikelen 2 en 2a van het Boetebesluit socialezekerheidswetten, zoals deze per 1 januari 2017 luiden.

Uit 4.3 tot en met 4.8 volgt dat het college heeft aangetoond dat appellanten de op hen rustende inlichtingenverplichting hebben geschonden. Van deze gedragingen kan niet worden gezegd dat elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt. Het had appellanten dan ook redelijkerwijs duidelijk kunnen en ook moeten zijn dat deze omstandigheden van invloed kunnen zijn op het recht op bijstand. Het college was daarom gehouden hen een boete op te leggen.

Voor de opgelegde boete geldt dat het college ter zitting heeft bevestigd dat appellanten de boete volledig hebben afgelost. Over de boete hebben appellanten enkel aangevoerd dat geen sprake is van verwijtbaarheid. Deze beroepsgrond is echter geheel niet onderbouwd en treft alleen al daarom geen doel.

Uit 4.1 tot en met 4.12 volgt dat het hoger beroep niet slaagt, zodat de aangevallen uitspraak moet worden bevestigd.