Centrale Raad van Beroep, 29-12-2020, ECLI:NL:CRVB:2020:3543, 19/3192 PW

Appellante ontvangt sinds 1 december 2014 bijstand naar de norm voor een alleenstaande ouder, laatstelijk op grond van de Participatiewet (PW).

Naar aanleiding van een gesprek met haar klantmanager heeft appellante de klantmanager bij e-mailbericht van 11 juli 2018 informatie over de hbo-opleiding Health and Social Work (opleiding) toegestuurd. Bij e-mailbericht van 16 juli 2018 heeft X, een medewerker van Pharos expertisecentrum gezondheidsverschillen, op verzoek van appellante de klantmanager bericht dat zij appellante van harte kan aanbevelen en dat zij hoopt dat appellante mag starten met de opleiding.

Op 18 juli 2018 heeft de klantmanager in een e-mailbericht (e-mailbericht van 18 juli 2018) aan X te kennen gegeven dat het doel van de PW is om kandidaten zo snel mogelijk in hun eigen levensonderhoud te laten voorzien. Daarbij wordt algemeen geaccepteerde arbeid als passend beschouwd. Een tweejarige hbo-opleiding met behoud van een uitkering valt daar niet onder. Appellante heeft bezwaar gemaakt tegen het e-mailbericht van 18 juli 2018.

Appellante is in augustus 2018 met de door haarzelf bekostigde opleiding begonnen.

Bij besluit van 7 september 2018 heeft het dagelijks bestuur appellante meegedeeld dat de onder 1.2 genoemde e-mailberichten worden aangemerkt als een verzoek van appellante om met behoud van bijstand de opleiding te volgen en dat dit verzoek wordt afgewezen (afwijzing).

Bij besluit van 22 oktober 2018 (bestreden besluit 1) heeft het dagelijks bestuur, naar aanleiding van bezwaarschriften tegen de afwijzing en tegen het e-mailbericht van 18 juli 2018, de afwijzing gehandhaafd. Daarnaast heeft het dagelijks bestuur bij bestreden besluit 1 beslist op het verzoek van appellante om ontheffing van arbeidsverplichtingen in verband met de zorg voor haar jongste kind. Aan appellante is in verband met deze zorg tot 24 augustus 2019 een ontheffing verleend van de arbeidsverplichtingen van artikel 9, eerste lid, aanhef en onder a, van de PW. Appellante heeft beroep ingesteld tegen bestreden besluit 1, voor zover daarbij de afwijzing is gehandhaafd.

Bij besluit van 13 december 2018 (bestreden besluit 2) heeft het dagelijks bestuur het bezwaar van appellante tegen het e-mailbericht van 18 juli 2018 ongegrond verklaard en het bezwaar tegen de afwijzing niet-ontvankelijk. Aan bestreden besluit 2 ligt ten grondslag dat de opleiding niet noodzakelijk is en dat de afwijzing niet is gericht op rechtsgevolg, nu dat rechtsgevolg al teweeg was gebracht door het e-mailbericht van 18 juli 2018. Appellante heeft beroep ingesteld tegen bestreden besluit 2.

2. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank de beroepen tegen de bestreden besluiten niet-ontvankelijk verklaard. De rechtbank is van oordeel dat appellante ten tijde van de aangevallen uitspraak geen procesbelang had bij de procedure, omdat zij de opleiding op dat moment al bijna een jaar volgde, en zij nog altijd bijstand ontving. Het geschil ziet op de periode na 24 augustus 2019, als de arbeidsverplichtingen weer onverkort van toepassing zijn. Omdat die situatie ten tijde van de aangevallen uitspraak niet aan de orde was en ook onduidelijk is of appellante daardoor onverhoopt gedwongen zou zijn om haar opleiding voortijdig af te breken, is de rechtbank van oordeel dat appellante onvoldoende procesbelang heeft bij een inhoudelijke beoordeling van de beroepen.

3. In hoger beroep heeft appellante zich tegen de aangevallen uitspraak gekeerd. Zij heeft aangevoerd dat de rechtbank het beroep ten onrechte niet-ontvankelijk heeft verklaard. Ook heeft zij aangevoerd dat er geen verbod geldt voor het volgen van haar opleiding zodat toestemming niet nodig is. Zij heeft er ook op gewezen te verwachten de opleiding eind november 2020 af te ronden.

4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

Voor het antwoord op de vraag of een betrokkene voldoende procesbelang heeft, is volgens vaste rechtspraak (uitspraak van 29 januari 2008, ECLI:NL:CRVB:2008:BC3264) bepalend of het resultaat dat de indiener van een bezwaar- of beroepschrift nastreeft ook daadwerkelijk kan worden bereikt en het realiseren van dat resultaat voor deze indiener feitelijke betekenis kan hebben.

De Raad begrijpt de besluitvorming van het dagelijks bestuur zo dat zij bij besteden besluit 2 onder meer bestreden besluit 1, voor zover daarbij de afwijzing was gehandhaafd, heeft ingetrokken en vervangen door de ongegrondverklaring van het bezwaar tegen het e-mailbericht van 18 juli 2018. Omdat appellante ook beroep heeft ingesteld tegen bestreden besluit 2 had appellante geen belang bij een inhoudelijke beoordeling van bestreden besluit 1. Dit betekent dat de rechtbank het tegen bestreden besluit 1 ingestelde beroep terecht niet-ontvankelijk heeft verklaard. Het hoger beroep slaagt in zoverre niet.

Appellante heeft aangevoerd dat zij met haar beroep wilde bereiken dat zij met behoud van haar uitkering haar opleiding ook na 24 augustus 2019 kon vervolgen. De beoogde einddatum van de opleiding was op dat moment juni 2020. Dat appellante ten tijde van de aangevallen uitspraak de opleiding volgde, bijstand ontving, en tot 24 augustus 2019 was ontheven van de arbeidsverplichtingen, betekent niet dat wat zij met haar beroep tegen bestreden besluit 2 wilde bereiken voor haar geen feitelijke betekenis had. Dat die betekenis ziet op een toekomstige periode betekent niet dat appellante geen actueel procesbelang had bij een uitspraak van de rechtbank. Het ging immers niet om een onzekere toekomstige gebeurtenis, maar om een verwachte voortzetting van de op dat moment bestaande situatie. Er waren geen aanwijzingen dat appellante haar studie na 24 augustus 2019 zou staken. Dat betekent dat het hoger beroep slaagt, en dat de rechtbank het tegen bestreden besluit 2 ingestelde beroep ten onrechte niet-ontvankelijk heeft verklaard. De Raad zal de aangevallen uitspraak in zoverre vernietigen.

De zaak behoeft geen nadere behandeling door de rechtbank, zodat er geen aanleiding is om, zoals appellante heeft verzocht, de zaak terug te wijzen naar de rechtbank. Met het oog op een voortvarende afdoening van het geschil zal de Raad, doende wat de rechtbank zou behoren te doen, het beroep tegen bestreden besluit 2 beoordelen.

De Raad ziet zich ambtshalve gesteld voor de vraag of het e-mailbericht van 18 juli 2018 een besluit is als bedoeld in artikel 1:3, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Ingevolge dat artikellid wordt onder een besluit verstaan een schriftelijke beslissing van een bestuursorgaan, inhoudende een publiekrechtelijke rechtshandeling. Met het begrip rechtshandeling wordt gedoeld op een handeling gericht op rechtsgevolg. In het e-mailbericht van 18 juli 2018 staat dat een tweejarige hbo-opleiding met behoud van bijstand geen algemeen geaccepteerde arbeid is, die passend is om in het eigen levensonderhoud te voorzien. Daarmee is het bericht niet een beslissing die erop is gericht een bevoegdheid, recht of verplichting voor appellante te doen ontstaan of teniet te doen. Het e-mailbericht van 18 juli 2018 is daarom geen besluit in de zin van artikel 1:3, eerste lid, van de Awb. Het dagelijks bestuur heeft dan ook ten onrechte bij bestreden besluit 2 het bezwaar van appellante ongegrond verklaard. De Raad zal, doende wat de rechtbank zou behoren te doen, het beroep tegen bestreden besluit 2 gegrond verklaren en dit besluit in zoverre vernietigen. Voorts zal de Raad zelf in de zaak voorzien door het tegen het e-mailbericht van 18 juli 2018 gerichte bezwaar niet-ontvankelijk te verklaren.

Nu het e-mailbericht van 18 juli 2018 geen besluit is, heeft het dagelijks bestuur in bestreden besluit 2 voorts ten onrechte geoordeeld dat de afwijzing niet is gericht op rechtsgevolg omdat dat rechtsgevolg al teweeg was gebracht door het e-mailbericht van 18 juli 2018. De Raad zal bestreden besluit 2 ook in zoverre vernietigen en om proceseconomische redenen het bezwaar tegen de afwijzing inhoudelijk beoordelen.