Centrale Raad van Beroep, 04-05-2021, ECLI:NL:CRVB:2021:1071, 19/1386 PW

Appellanten hebben op 8 november 2017 bijzondere bijstand in de vorm van een woonkostentoeslag (woonkostentoeslag) aangevraagd (aanvraag 1).

Bij besluit van 19 januari 2018 (besluit 1), heeft het dagelijks bestuur aanvraag 1 toegewezen en appellanten over de periode van 8 november 2017 tot en met 7 november 2018 woonkostentoeslag verleend. Het dagelijks bestuur heeft daarbij, onder verwijzing naar artikel 55 van de Participatiewet (PW), appellanten de verplichting opgelegd om alles in het werk te stellen om zo spoedig mogelijk te verhuizen en/of goedkopere woonruimte te vinden (verhuisplicht 1). Verder heeft het dagelijks bestuur hen meegedeeld dat als zij voldaan hebben aan alle gestelde verplichtingen, zoals de verhuisplicht, en zij geen andere/goedkopere woonruimte hebben gevonden, zij in november 2018 opnieuw woonkostentoeslag kunnen aanvragen. Het dagelijks bestuur beoordeelt dan opnieuw de aanvraag.

Bij besluit van 25 april 2018 (bestreden besluit), heeft het dagelijks bestuur, voor zover hier van belang, het bezwaar tegen besluit 1 ongegrond verklaard en verhuisplicht 1 gehandhaafd. Daarbij heeft het dagelijks bestuur in aanmerking genomen dat de woonkostentoeslag bedoeld is voor een overgangsfase na een inkomensterugval, waarbij de woonkostentoeslag gedurende een beperkte periode wordt verstrekt om een betrokkene in staat te stellen de woonlasten in overeenstemming te brengen met het inkomen. Het dagelijks bestuur legt bij het toekennen van een woonkostentoeslag een verhuisplicht op met als doel de aanspraak op bijstand op te heffen. Dit is in overeenstemming met het complementaire karakter en vangnetkarakter van de bijstand. Appellanten moeten alles in het werk stellen om de bijstand te verminderen dan wel te beëindigen.

Appellanten hebben op 6 november 2018 woonkostentoeslag aangevraagd voor het jaar 2019 (aanvraag 2).

Per e-mail van 6 februari 2019 heeft de gemachtigde een medewerker van het Werkplein Drentsche Aa erop gewezen dat zijns inziens de beslistermijn (acht weken na aanvraag 2) al verlopen is en de volgende vraag gesteld:

Bij besluit van 7 maart 2019 (besluit 2) heeft het dagelijks bestuur aanvraag 2 afgewezen. Daaraan heeft het dagelijks bestuur ten grondslag gelegd dat appellanten niet hebben voldaan aan verhuisplicht 1. Appellanten hebben hun woning niet te koop gezet en ook hebben zij zich niet als woningzoekenden ingeschreven.

Bij e-mail van 19 april 2019 heeft de bewindvoerder de gemachtigde desgevraagd bevestigd dat hij nog geen afwijzing van aanvraag 2 op schrift heeft ontvangen. Hierna heeft de gemachtigde beroep ingesteld tegen het niet tijdig nemen van een besluit op aanvraag 2. Verder heeft hij verzocht een dwangsom uit te betalen vanwege het niet tijdig beslissen op de aanvraag.

Bij brief van 8 mei 2019 heeft het dagelijks bestuur een afschrift van besluit 2 aan de gemachtigde gezonden. Vervolgens heeft de gemachtigde bij brief van 14 mei 2019 bezwaar gemaakt tegen het besluit 2.

Bij uitspraak van 11 juni 2019 (19/1396) heeft de rechtbank het beroep tegen het niet tijdig beslissen op aanvraag 2 met toepassing van artikel 8:54 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) kennelijk niet-ontvankelijk verklaard. De rechtbank heeft overwogen dat geen beroep kan worden ingesteld tegen het niet tijdig nemen van een besluit nadat het besluit is genomen en bekend is gemaakt. De bevoegdheid tot het instellen van beroep tegen het niet tijdig nemen van een besluit is bedoeld om een bestuursorgaan tot besluitvorming te bewegen en dat is niet meer nodig als een besluit inmiddels (al dan niet te laat) is genomen. Appellanten moeten bezwaar maken tegen het besluit van 7 maart 2019. De rechtbank heeft daarom bepaald dat zij het beroepschrift naar verweerder verwijst om als bezwaarschrift in behandeling te nemen.

Appellanten hebben verzet gedaan tegen de uitspraak van 11 juni 2019.

Bij aangevallen uitspraak 1 heeft de rechtbank het beroep tegen het bestreden besluit ongegrond verklaard.

Bij aangevallen uitspraak 2 heeft de rechtbank het door appellanten gedane verzet tegen de uitspraak van 11 juni 2019 gegrond verklaard. Daartoe heeft de rechtbank overwogen dat besluit 2 op 8 mei 2019 door aangetekende verzending aan de gemachtigde bekend is gemaakt. Appellanten hebben pas op 13 mei 2019 kennis kunnen nemen van de inhoud daarvan, dus nadat zij beroep hadden ingesteld. Hieruit volgt dat de rechtbank ten onrechte heeft geoordeeld dat het beroep buiten redelijke twijfel en dus kennelijk niet-ontvankelijk was. Daarnaast heeft de rechtbank uitspraak gedaan op het beroep en dit niet-ontvankelijk verklaard. Niet is gebleken dat appellanten in overeenstemming met het bepaalde in artikel 6:12, tweede lid, van de Awb het dagelijks bestuur in gebreke hebben gesteld.

3. In hoger beroep hebben appellanten zich op de hierna te bespreken gronden tegen de aangevallen uitspraken 1 en 2 gekeerd.

4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

Appellanten hebben tegen aangevallen uitspraak 1 aangevoerd dat aan hen ten onrechte een verhuisplicht is opgelegd. Appellanten stellen dat zij belang hebben bij een oordeel over verhuisplicht 1. Weliswaar is hen bij besluit 3 opnieuw woonkostentoeslag toegekend, maar ook is opnieuw een verhuisplicht opgelegd. Volgens appellanten ligt verhuisplicht 2 in het verlengde van verhuisplicht 1. Om een herhaling van zetten te voorkomen hebben partijen in onderling overleg afgesproken dat de uitspraak van de Raad in de voorliggende zaak (ook) toegepast zal worden op besluit 3.

De Raad ziet zich ambtshalve voor de vraag gesteld of appellanten voldoende procesbelang hebben. Volgens vaste rechtspraak (zie onder meer de uitspraak van 8 april 2020, ECLI:NL:CRVB:2020:887) is pas sprake van (voldoende) procesbelang als het resultaat dat de indiener van een bezwaar- of beroepschrift met het maken van bezwaar of het indienen van (hoger) beroep nastreeft, daadwerkelijk kan worden bereikt en het realiseren van dat resultaat voor deze indiener feitelijk betekenis kan hebben. Het hebben van een louter formeel of principieel belang is onvoldoende voor het aannemen van (voldoende) procesbelang. Als sprake is van een periode die al verstreken is, blijft procesbelang aanwezig als een inhoudelijk oordeel over het bestreden besluit van belang kan zijn voor een toekomstige periode. Daarnaast kan procesbelang aanwezig blijven in verband met de beoordeling van een verzoek om schadevergoeding, tenzij op voorhand onaannemelijk is dat schade is geleden.

Uit 4.2 en 4.3 volgt dat appellanten geen belang hebben bij een beoordeling van het hoger beroep in zaak 19/1386 PW, zodat het hoger beroep in deze zaak niet-ontvankelijk zal worden verklaard.

Het geschil spitst zich in hoger beroep toe op de vraag of appellanten het dagelijks bestuur op juiste wijze in gebreke hebben gesteld alvorens zij beroep hebben ingesteld tegen het niet tijdig nemen van een besluit.

Van een ingebrekestelling als bedoeld in artikel 4:17, derde lid, van de Awb is volgens vaste rechtspraak (uitspraak van 4 augustus 2015, ECLI:NL:CRVB:2015:2682) sprake als duidelijk is dat de belanghebbende het bestuursorgaan maant om alsnog een bepaald besluit te nemen. Daarvan is sprake indien voldoende duidelijk is op welke aanvraag of bezwaarschrift het geschrift betrekking heeft, dat belanghebbende zich op het standpunt stelt dat het bestuursorgaan niet tijdig op de aanvraag of het bezwaarschrift heeft beslist en dat belanghebbende erop aandringt dat een zodanige beslissing alsnog wordt genomen.

Appellanten stellen zich primair op het standpunt dat zij door middel van de e-mail van 6 februari 2019 (e-mail) het dagelijks bestuur in gebreke hebben gesteld. De rechtbank heeft terecht geoordeeld dat deze e-mail niet alle in 4.7 genoemde elementen bevat. Het is weliswaar duidelijk om welke aanvraag het gaat en de gemachtigde heeft ook te kennen gegeven dat hij meent dat de beslistermijn is verlopen, maar de vraag “Hebt u enig idee op welke termijn u een besluit kunt nemen?” is niet aan te merken als het aandringen op het alsnog nemen van een beslissing. Daarvoor is de woordkeuze te vrijblijvend. Het antwoord van de medewerker dat de aanvraag de hoogste prioriteit heeft, betekent op zichzelf en ook niet in samenhang met de gestelde vraag, dat de e-mail kan worden aangemerkt als een aanmaning om te beslissen. Van een ingebrekestelling van het dagelijks bestuur op 6 februari 2019 is daarom geen sprake. De beroepsgrond slaagt niet.

In het midden gelaten kan worden of besluit 3 een besluit op aanvraag 2 is of een besluit op het op 14 mei 2019 gemaakte bezwaar tegen besluit 2. Op grond van het bepaalde in artikel 4:17, derde lid, van de Awb onderscheidenlijk artikel 6:12, tweede lid, van de Awb, dient een ingebrekestelling gericht te zijn aan het bestuursorgaan. Het beroepschrift van 19 april 2019 is gericht aan de rechtbank en kan alleen al daarom niet als een ingebrekestelling worden aangemerkt.

Uit 4.7 tot en met 4.10 volgt dat het hoger beroep van appellanten in zaak 19/4288 PW niet slaagt, zodat de aangevallen uitspraak 2 zal worden bevestigd.

5. Gelet op de omstandigheid dat appellanten twee jaar achtereen woonkostentoeslag hebben ontvangen, er nog een procedure loopt over de woonkostentoeslag over het jaar 2020 en gezien de ter zitting geschetste situatie dat appellanten in januari 2022 schuldenvrij kunnen zijn, zodat sprake is van een beperkte afzienbare periode, geeft de Raad partijen in overweging om onderling in overleg te treden om tot een voor beiden bevredigende oplossing te komen.

6. Voor een veroordeling in de proceskosten bestaat geen aanleiding.