Centrale Raad van Beroep, 22-06-2021, ECLI:NL:CRVB:2021:1546, 19/2777 PW

Appellante ontving sinds 3 september 2014 bijstand, laatstelijk op grond van de Participatiewet (PW), naar de norm voor een alleenstaande. Zij staat sinds die datum met haar twee minderjarige kinderen in de basisregistratie personen ingeschreven op adres 1 in [woonplaats] (uitkeringsadres).

In de onderzoeksresultaten heeft het college aanleiding gezien om bij besluit van 22 juni 2018, na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 9 oktober 2018 (bestreden besluit), de bijstand van appellante met ingang van 15 januari 2016 in te trekken. Het college heeft aan de besluitvorming, zoals nader toegelicht ter zitting van de Raad, het volgende ten grondslag gelegd. De woning van appellante op het uitkeringsadres wordt niet bewoonbaar geacht, omdat de woning sinds 15 januari 2016 feitelijk is afgesloten van gas en elektriciteit. Verder ligt het waterverbruik in 2016 van 14 m3 onder het minimale verbruik als het toilet één keer per dag wordt doorgespoeld en per persoon één keer per week wordt gedoucht. Appellante heeft tijdens het gesprek op 14 juni 2018 geen aannemelijke verklaring gegeven voor dit minimale waterverbruik en ook niet voor het ontbreken van gas- en elektriciteitsverbruik. Tijdens dat gesprek heeft zij geen opening van zaken gegeven over haar woonsituatie. Verder heeft zij niet meegewerkt aan een aansluitend aan het gesprek af te leggen huisbezoek aan het uitkeringsadres. Appellante heeft daarom de op haar rustende inlichtingen- en medewerkingsverplichting geschonden. Hierdoor kan niet worden vastgesteld of appellante woont op het uitkeringsadres, zodat ook het recht op bijstand niet kan worden vastgesteld.

2. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank het beroep tegen het bestreden besluit ongegrond verklaard.

3. In hoger beroep heeft appellante zich tegen de aangevallen uitspraak gekeerd. Zij heeft het volgende aangevoerd. Het enkele gegeven dat appellante is afgesloten van elektriciteit en gas kan zonder verdere gegevens geen aanleiding geven de bijstand van appellante vanaf 15 januari 2016 in te trekken. Appellante heeft aannemelijk gemaakt dat zij, ondanks het lage waterverbruik en de afsluiting van gas en elektriciteit, vanaf 15 januari 2016 toch haar hoofdverblijf heeft gehad op het uitkeringsadres. Zij heeft een aannemelijke verklaring gegeven voor de wijze waarop zij in haar elektriciteit voorziet, te weten via de buurman, X. Ter onderbouwing hiervan verwijst zij naar de door haar in hoger beroep overgelegde verklaring van X van 9 augustus 2019. Als vaststaat dat het gas is afgesloten en appellante stelt geen gas nodig te hebben, omdat zij elektrisch kookt en voor andere doeleinden geen gas nodig heeft, dan geeft deze uitleg voldoende helderheid. Daarnaast heeft appellante aangevoerd dat zij niet heeft geweigerd mee te werken aan het aansluitend aan het gesprek op 14 juni 2018 af te leggen huisbezoek. Appellante heeft namelijk wel toestemming gegeven voor dat huisbezoek. Wel heeft zij te kennen gegeven dat zij na afloop van het gesprek eerst haar zoontje moest ophalen bij de oppas en dat het huisbezoek dus niet aansluitend aan het gesprek zou kunnen plaatsvinden, maar pas een half uur à drie kwartier later. Subsidiair heeft appellante aangevoerd dat voor zover zij al heeft geweigerd mee te werken aan een huisbezoek, dit hooguit zou kunnen leiden tot een intrekking per 14 juni 2018.

4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

Het college heeft de intrekking niet beperkt tot een bepaalde periode. Daarom loopt de door de bestuursrechter te beoordelen periode tot en met de datum van het intrekkingsbesluit. De periode die hier ter beoordeling voorligt, loopt dus van 15 januari 2016 tot en met 22 juni 2018.

Tussen partijen is in de eerste plaats in geschil of de onderzoeksbevindingen een toereikende feitelijke grondslag bieden voor de conclusie dat appellante in te beoordelen periode haar inlichtingenverplichting heeft geschonden door geen juiste informatie over haar woonsituatie te verstrekken. In de tweede plaats is tussen partijen in geschil of appellante heeft geweigerd mee te werken aan een huisbezoek op 14 juni 2018. Bij de bespreking van het eerste geschilpunt zal eerst worden ingegaan op de bewijslast in deze zaak en de reikwijdte van de inlichtingenverplichting. Vervolgens zal besproken worden welke betekenis toekomt aan het waterverbruik in de woning op het uitkeringsadres, de omstandigheid dat deze woning in de beoordelen periode was afgesloten van gas en elektriciteit en aan de verklaring die appellante op 14 juni 2018 heeft afgelegd. Daarna zal het tweede geschilpunt worden besproken. Geëindigd zal worden met overwegingen waarin een oordeel over de geschilpunten zal worden gegeven en ook de consequentie daarvan voor de besluitvorming, het hoger beroep en de aangevallen uitspraak.

Intrekking van bijstand is een voor de betrokkene belastend besluit. Daarom rust de bewijslast om aannemelijk te maken dat aan de voorwaarden voor intrekking is voldaan in beginsel op de bijstandverlenende instantie. Dit betekent dat de bijstandverlenende instantie de nodige kennis over de relevante feiten moet verzamelen.

Appellante is op grond van artikel 17, eerste lid, van de PW verplicht juiste en volledige informatie over haar woonadres te verstrekken, omdat dat gegeven voor de beoordeling van het recht op bijstand en de voortzetting daarvan een essentieel gegeven is. De vraag waar iemand zijn woonadres heeft, moet worden beantwoord aan de hand van concrete feiten en omstandigheden.

Tussen partijen is niet in geschil dat het waterverbruik op het uitkeringsadres in 2016 bijzonder laag was voor een huishouden met een volwassene en twee minderjarige kinderen.

Vaststaat dat de woning op het uitkeringsadres in de beoordelen periode was afgesloten van gas en elektriciteit.

Tijdens het gesprek op 14 juni 2018 heeft appellante uitgelegd hoe zij, ondanks de omstandigheid dat haar woning was afgesloten van elektriciteit en gas, toch in de woning op het uitkeringsadres heeft kunnen wonen. Maar zij heeft haar stelling dat zij gas kon gebruiken voor een verwarmingsketel en warm water, ondanks de afsluiting, op geen enkele manier onderbouwd. Verder komt aan de verklaring van X, dat appellante tegen betaling elektriciteit van hem afnam, niet die waarde toe die appellante daaraan hecht, nu de verklaring van X achteraf is opgesteld en niet wordt ondersteund door enig controleerbaar gegeven. Haar uitleg over de manier waarop zij zonder gas- en elektriciteitsaansluiting op het uitkeringsadres heeft kunnen wonen is daarom niet aannemelijk. Ook haar verklaring tijdens het gesprek op 14 juni 2018 dat zij thuis douchte is niet aannemelijk, althans niet voor het jaar 2016, gelet op het geregistreerde waterverbruik over dat jaar.

Gelet op 4.7 had het college goede grond om te twijfelen of appellante wel een juiste opgave had gedaan van haar woonsituatie. Deze twijfel is echter op zichzelf niet toereikend voor de aanname dat appellante niet haar hoofdverblijf had in de woning op het uitkeringsadres en kan dus niet dienen als grondslag voor de intrekking van de bijstand van appellante. De door appellante op 14 juni 2018 afgelegde verklaring en de twee aanwijzingen – in de vorm van zeer laag waterverbruik voor 2016 en de omstandigheid dat de woning op dat adres was afgesloten van gas en elektriciteit voor de gehele periode – samen rechtvaardigen in dit geval namelijk niet meer dan een vermoeden dat appellante niet haar hoofdverblijf had in de woning op het uitkeringsadres.

De handhavingsmedewerkers hebben ermee volstaan na het gesprek met appellante een huisbezoek af te leggen. Hierbij moet worden aangetekend dat het gesprek met appellante op 14 juni 2018 kort heeft geduurd, waarbij opvalt dat waar haar verklaring allerlei vragen oproept, deze vragen tijdens dat gesprek niet zijn gesteld. De handhavingsmedewerkers hebben niet doorgevraagd. Nader onderzoek naar de feitelijke woonsituatie van appellante, in de vorm van bijvoorbeeld waarnemingen, buurtonderzoek of een gesprek met X, is achterwege gebleven.

De twijfel aan de juiste opgave van de woonsituatie van appellante levert – en dat is niet in geschil – een redelijke grond op voor het afleggen van een huisbezoek aan het uitkeringsadres.

De beroepsgrond dat, kort gezegd, appellante wel heeft ingestemd met het tijdens het gesprek van 14 juni 2018 aangekondigde huisbezoek, slaagt niet. Daartoe wordt het volgende overwogen.

Uit 4.11 tot en met 4.11.2 volgt dat appellante de op haar rustende medewerkingsverplichting heeft geschonden, waardoor haar woonsituatie onduidelijk is gebleven. Als gevolg daarvan kan haar recht op bijstand niet worden vastgesteld over het gedeelte van de te beoordelen periode dat loopt van 14 tot en met 22 juni 2018. Het college was dan ook bevoegd de bijstand van appellante – met toepassing van artikel 54, derde lid, tweede volzin, van de PW – met ingang van 14 juni 2018 in te trekken. Anders dan kan worden afgeleid uit de uitspraak van 16 oktober 2018, ECLI:NL:CRVB:2018:3305, geldt dit niet voor het gedeelte van de te beoordelen periode dat loopt van 15 januari 2016 tot 14 juni 2018. Appellante heeft namelijk pas op 14 juni 2018 haar medewerkingsverplichting geschonden en het college heeft, zoals volgt uit 4.5 tot en met 4.9, niet aannemelijk gemaakt dat appellante over de periode daarvoor onjuiste informatie heeft verstrekt over haar woonsituatie. Nu het college niet aannemelijk heeft gemaakt dat appellante in de periode tot aan het huisbezoek niet haar hoofdverblijf had in de woning op het uitkeringsadres, bestaat geen grond om de bijstand over die periode in te trekken

Wat in 4.12 is overwogen heeft de rechtbank niet onderkend. Dit betekent dat het hoger beroep gedeeltelijk slaagt en dat de aangevallen uitspraak moet worden vernietigd. Doende wat de rechtbank zou behoren te doen, zal de Raad het beroep tegen het bestreden besluit gegrond verklaren en dat besluit wegens strijd met de artikelen 3:2 en 7:12, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht vernietigen voor zover het de periode van 15 januari 2016 tot 14 juni 2018 betreft. Aan het besluit van 22 juni 2018 kleeft hetzelfde gebrek als aan het bestreden besluit. Gelet op het tijdsverloop is niet aannemelijk dat dit gebrek nog kan worden hersteld. Daarom zal de Raad zelf in de zaak voorzien door het besluit van 22 juni 2018 te herroepen voor zover het de periode van 15 januari 2016 tot 14 juni 2018 betreft.