Centrale Raad van Beroep, 01-09-2021, ECLI:NL:CRVB:2021:2175, 18/2581 WMO15

Appellante, geboren in 1983, is bekend met psychische en lichamelijke klachten.

Bij besluit van 2 februari 2017 heeft het college op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo 2015) aan appellante een maatwerkvoorziening middelzware begeleiding verstrekt voor 12 uur per week voor de periode van 1 oktober 2016 tot en met 31 juli 2017, in de vorm van een persoonsgebonden budget (pgb), gebaseerd op een tarief van € 15,55 per uur.

Bij besluit van 31 mei 2017 (bestreden besluit 1) heeft het college het bezwaar van appellante tegen het besluit van 2 februari 2017 deels gegrond verklaard en het pgb-tarief voor de periode van 1 oktober 2016 tot 1 mei 2017 bepaald op € 32,79 per uur. Het bezwaar is voor het overige ongegrond verklaard. Hieraan heeft het college ten grondslag gelegd dat pas per 1 mei 2017 de gewijzigde Verordening maatschappelijke ondersteuning van de gemeente Groningen 2015 (Verordening) een grondslag voor de gehanteerde tariefdifferentiatie biedt. De begeleiding door de moeder vloeit rechtstreeks voort uit de sociale relatie met appellante. Hiervoor geldt een lager tarief. Dat de moeder een diploma ‘Leraar Basisonderwijs’ en de masteropleiding ‘Special Educational Needs’ heeft afgerond, maakt dat niet anders. De sociale relatie gaat vóór een eventueel hulpverlenend beroep.

Het college heeft appellante bij besluit van 3 november 2017, na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 1 mei 2018 (bestreden besluit 2) op grond van de Wmo 2015 een maatwerkvoorziening middelzware begeleiding verstrekt voor 12 uur per week voor de periode van 1 augustus 2017 tot en met 31 juli 2018, in de vorm van een pgb, gebaseerd op een tarief van € 20,- per uur. Dit tarief is volgens het college van toepassing omdat de ondersteuning door de moeder voortvloeit uit de sociale relatie.

Bij besluit van 1 maart 2019, na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 29 augustus 2019 (bestreden besluit 3) heeft het college aan appellante op grond van de Wmo 2015 een maatwerkvoorziening middelzware begeleiding verstrekt voor 12 uur per week voor de periode van 1 december 2018 tot en met 30 maart 2019, in de vorm van een pgb. Hieraan is ten grondslag gelegd dat nader onderzoek door een gemeente-arts nodig is, maar dat appellante hieraan niet wilde meewerken.

Bij aangevallen uitspraak 1 heeft de rechtbank het beroep tegen bestreden besluit 1 gegrond verklaard en dat besluit vernietigd voor zover de hoogte van het tarief in de periode van 1 mei 2017 tot en met 31 juli 2017 is vastgesteld op € 15,55 per uur en zelf in de zaak voorzien door het tarief in deze periode op € 20,- per uur te bepalen. De rechtbank heeft daartoe, voor zover van belang, overwogen dat de begeleiding wordt gegeven door de moeder van appellante en daarmee vanuit haar sociale netwerk. Verder zijn de opleidingen van haar moeder gericht op het geven van (gespecialiseerd) onderwijs en niet op de specifieke problematiek van appellante. Daarbij komt dat appellante in haar aanvraag een beoogd tarief van € 20,- per uur heeft opgegeven, zodat niet valt in te zien waarom dat bedrag niet voldoende zou zijn.

Bij aangevallen uitspraak 2 heeft de rechtbank het beroep tegen het bestreden besluit gegrond verklaard en dat besluit vernietigd voor zover de omvang van de maatwerkvoorziening is bepaald op 12 uur per week en zelf in de zaak voorzien door de omvang te bepalen op 16 uur per week. De rechtbank heeft verder geoordeeld dat het college het juiste tarief heeft toegepast en heeft daarbij onder meer verwezen naar haar overwegingen in aangevallen uitspraak 1.

Bij aangevallen uitspraak 3 heeft de rechtbank het beroep tegen bestreden besluit 3 ongegrond verklaard. De rechtbank heeft overwogen dat appellante op grond van artikel 2.3.8, derde lid, van de Wmo 2015 gehouden is haar medewerking te verlenen aan een voor de vaststelling van de maatwerkvoorziening noodzakelijk onderzoek, in dit geval een onderzoek door de gemeente-arts. Appellante heeft deze medewerking niet verleend en dit komt voor haar rekening en risico. Door de verstrekte maatwerkvoorziening heeft het college voldoende rekening gehouden met de bijzondere omstandigheden van appellante.

Appellante heeft in hoger beroep tegen de aangevallen uitspraken 1 en 2, samengevat, aangevoerd dat voor de periode van 1 mei 2017 tot en met 31 juli 2018 een onjuist pgb-tarief is gehanteerd. Haar moeder is gezien haar scholing een deskundige. Deze hoedanigheid gaat vóór op de sociale relatie die appellante met haar heeft.

Tegen aangevallen uitspraak 3 heeft appellante aangevoerd dat zij wel medewerking heeft verleend. Zij heeft gewezen op het door haar ondertekende toestemmingsformulier voor gegevensuitwisseling. Bovendien hebben in het verleden al veel onderzoeken plaatsgevonden en heeft zij informatie van haar behandelaars overgelegd. Ze heeft meegewerkt aan alle onderzoeken, maar op een gegeven moment werd het haar te veel.

In deze gedingen ligt de vraag voor of het college over de periode van 1 mei 2017 tot en met 31 juli 2018 aan appellante terecht een pgb heeft verstrekt op basis van het tarief voor sociaal netwerk.

Zoals eerder is overwogen in de uitspraak van 4 augustus 2021, ECLI:NL:CRVB:2021:1999, ontleent de Raad aan de geschiedenis van de totstandkoming van de Wmo 2015 dat de wetgever aan gemeenten de ruimte heeft willen bieden om een apart tarief te hanteren voor hulpverleners uit het sociale netwerk.

Indien de gemeente kiest voor een dergelijke tariefdifferentiatie, dient vervolgens bij verordening te worden bepaald onder welke voorwaarden betreffende het tarief, de persoon aan wie een persoonsgebonden budget wordt verstrekt, de mogelijkheid heeft om diensten, hulpmiddelen, woningaanpassingen en andere maatregelen te betrekken van een persoon die behoort tot het sociale netwerk. In dit geval is met artikel 7, vijfde lid, van de Verordening mogelijk gemaakt om met een pgb ook dienstverlening te ontvangen van een persoon die behoort tot het sociale netwerk.

Niet in geschil is dat de moeder van appellante behoort tot haar sociale netwerk als bedoeld in artikel 1.1.1 van de Wmo 2015, dat zij de verstrekte begeleiding aan appellante verleent en dat het tarief als bedoeld in artikel 7, vijfde lid, aanhef en onder a, van de Verordening € 20,- per uur is.

Gelet op het onder 4.2.1 en 4.2.2 weergegeven wettelijk kader, zoals uitgewerkt in artikel 7, vijfde lid, van de Verordening, is in de gemeente Groningen gebruik gemaakt van de door de wetgever geboden ruimte om binnen een gemeente de mogelijkheid te bieden om onder voorwaarden betreffende het tarief, diensten te betrekken van een persoon die behoort tot het sociale netwerk. Nu de moeder van appellante tot haar sociale netwerk behoort, heeft het college in overeenstemming met artikel 7, vijfde lid, van de Verordening terecht aan appellante een pgb verstrekt naar het tarief voor sociaal netwerk. Gelet op de duidelijke tekst van de Verordening, kan hetgeen appellante heeft aangevoerd niet slagen. Dit betekent dat de onder 4.1 geformuleerde vraag bevestigend wordt beantwoord.

De hoger beroepen tegen de aangevallen uitspraken 1 en 2 slagen niet. Deze uitspraken worden, voor zover aangevochten, bevestigd.

Gelet op de aard van de beperkingen van appellante, de geboorte [geboortedatum] 2017 van haar zoon, met eveneens medische problematiek, en de mogelijke gevolgen daarvan voor de benodigde maatwerkvoorziening, wordt het college gevolgd in zijn standpunt dat een nieuw medisch onderzoek redelijkerwijs nodig was. In dit geval kon niet worden volstaan met de door appellante ingebrachte verklaringen van de psychiater en medisch maatschappelijk werker, omdat in die verklaringen de recente ontwikkelingen, zoals de geboorte van haar zoon, en de gevolgen daarvan op het functioneren van appellante niet waren meegenomen. De beroepsgrond van appellante dat zij wel medewerking heeft verleend aan het medisch onderzoek slaagt niet. Appellante heeft op 30 november 2018 weliswaar een toestemmingsformulier voor het uitwisselen van persoonsgegevens getekend en teruggestuurd naar het college, maar voor het uitvoeren van het medisch onderzoek was het daarnaast noodzakelijk dat appellante het toegestuurde toestemmingsformulier voor het opvragen van medische gegevens ondertekende. Dat formulier heeft appellante op 6 februari 2019 slechts onder voorwaarden getekend. Het bezwaarschrift van 8 april 2019, waarin appellante schrijft: “…ze willen een gemeente-arts op me afsturen. Ik gaf een nee..”, bevestigt dat appellante niet wilde meewerken aan een onderzoek door de gemeente-arts. Onder deze omstandigheden heeft het college met de verstrekte maatwerkvoorziening een passende bijdrage geleverd aan de zelfredzaamheid of participatie van appellante.

Wat is overwogen in 4.9 betekent dat het hoger beroep tegen aangevallen uitspraak 3 niet slaagt en dat aangevallen uitspraak 3 wordt bevestigd.

Appellante heeft in de zaak 18/2581 verzocht om vergoeding van schade in verband met een overschrijding van de redelijke termijn als bedoeld in artikel 6 van het EVRM. Voor de wijze van beoordeling van een dergelijk verzoek wordt verwezen naar de uitspraak van de Raad van 26 januari 2009, ECLI:NL:CRVB:2009:BH1009. Voor dit geval betekent dit het volgende.

Vanaf de ontvangst van het bezwaarschrift door het college op 13 februari 2017 tot de datum van deze uitspraak zijn vier jaar en ruim zes maanden verstreken. In de zaak zelf noch in de opstelling van appellante zijn aanknopingspunten te vinden voor het oordeel dat in dit geval de totale lengte van de procedure meer dan vier jaar zou mogen bedragen. De redelijke termijn is dus met ruim zes maanden overschreden. De overschrijding van de redelijke termijn heeft plaatsgevonden in de rechterlijke fase. Aan appellante zal daarom een schadevergoeding van € 1.000,- worden toegekend, te betalen door de Staat.