Centrale Raad van Beroep, 02-11-2021, ECLI:NL:CRVB:2021:2708, 19/3726 PW

Appellante ontving sinds 21 november 2012 bijstand naar de norm voor een alleenstaande, laatstelijk op grond van de Participatiewet (PW).

Bij besluit van 26 juni 2018 heeft het college de bijstand van appellante met ingang van 24 oktober 2014 ingetrokken en de over de periode van 24 oktober 2014 tot en met 31 maart 2018 gemaakte kosten van bijstand tot een bedrag van € 40.393,08 (netto) van appellante teruggevorderd.

Bij besluit van 3 december 2018 (bestreden besluit) heeft het college, na heroverweging van het besluit van 26 juni 2018, de bijstand ingetrokken met ingang van 5 december 2017 en de terugvordering vanaf 24 oktober 2014 gebaseerd op artikel 58, tweede lid, aanhef en onder f, ten eerste, van de PW. Aan de terugvordering heeft het college ten grondslag gelegd dat appellante over een periode waarover bijstand is verleend later alsnog middelen heeft ontvangen. Het verzoek om vergoeding van de kosten in bezwaar heeft het college afgewezen.

2. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank het beroep tegen het bestreden besluit ongegrond verklaard.

3. In hoger beroep heeft appellante zich op de hierna te bespreken gronden tegen de aangevallen uitspraak gekeerd.

4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

In geschil is alleen de terugvordering van de bijstand op grond van artikel 58, tweede lid, aanhef en onder f, ten eerste, van de PW over de periode vanaf 24 oktober 2014.

De bijstandverlenende instantie kan op basis van artikel 58, tweede lid, aanhef en onder f, ten eerste, van de PW de bijstand terugvorderen als de betrokkene over een periode waarover bijstand is verleend later alsnog middelen heeft ontvangen. Aan dit artikel ligt de gedachte ten grondslag, dat kosten van bijstand die niet zouden zijn gemaakt als de betrokkene al op een eerder tijdstip over naderhand beschikbaar gekomen middelen had kunnen beschikken, kunnen worden teruggevorderd. Dat achteraf rekening wordt gehouden met die later ontvangen middelen en dat de eerder verleende bijstand wordt teruggevorderd hangt samen met het aanvullend karakter van de bijstand.

Appellante heeft aangevoerd dat het college in haar geval geen gebruik heeft mogen maken van deze bevoegdheid. Daartoe heeft zij gesteld dat namens het college concrete toezeggingen zijn gedaan en onjuiste informatie is verstrekt, te weten dat de terugvordering alleen zou zien op de periode vanaf het daadwerkelijk beschikken over de erfenis. Daaraan heeft appellante de rechtens te honoreren verwachtingen ontleend dat de terugvordering van de bijstand niet met terugwerkende kracht vanaf 24 oktober 2014 zou plaatsvinden. Dit blijkt volgens appellante uit de contacten vanaf december 2014 met medewerker 1 en de contacten vanaf 3 april 2018 met medewerker 2. Appellante heeft gesteld dat zij de woning zonder deze toezeggingen en onjuiste informatie eerder zou hebben verkocht en daardoor minder onderhouds- en schoonmaakkosten zou hebben gehad. Deze beroepsgrond slaagt niet. Daartoe wordt het volgende overwogen.

Appellante heeft verder aangevoerd dat het college, bij monde van medewerker 1, haar in december 2014 bij het melden van het overlijden van haar vader, of bij de contacten in de periode daarna, had moeten informeren over de mogelijkheid dat de bijstand over de periode vanaf 24 oktober 2014 zou worden teruggevorderd. Ook deze beroepsgrond slaagt niet. Omdat appellante in december 2014 nog niet kon beschikken over haar erfdeel, was het college niet gehouden om appellante op dat moment te informeren over de mogelijke gevolgen van de ontvangst van dit erfdeel. Voor een dergelijke verplichting zijn geen aanknopingspunten in de wettelijke bepalingen te vinden. Het college heeft dan ook niet onzorgvuldig gehandeld, door eerst bij de besluitvorming appellante te informeren over de terugvordering. Vergelijk de uitspraak van 11 september 2018 (ECLI:NL:CRVB:2018:2811).

Appellante heeft bovendien aangevoerd dat het college ten onrechte geen dringende redenen heeft gezien om van terugvordering af te zien. In dat verband heeft appellante erop gewezen dat zij weer geheel afhankelijk is van de bijstand en een enorme schuld bij de gemeente heeft die zij niet zal kunnen betalen. Verder is zij door de terugvordering mentaal dermate zwaar belast, dat zij een noodzakelijke heupoperatie, tegen de adviezen van haar behandelaars in, steeds voor zich heeft uitgeschoven. Deze beroepsgrond slaagt evenmin. Dringende redenen als bedoeld in artikel 58, achtste lid, van de PW doen zich alleen voor als de terugvordering onaanvaardbare sociale en/of financiële gevolgen voor de betrokkene heeft. Het moet dan gaan om gevallen waarin iets bijzonders en uitzonderlijks aan de hand is. In die gevallen zal een individuele afweging van alle relevante omstandigheden moeten plaatsvinden. Degene die zich beroept op dringende redenen, moet die redenen aannemelijk maken. Appellante heeft met de in hoger beroep overgelegde medische informatie niet aannemelijk gemaakt dat zij de operatie als gevolg van de terugvordering niet heeft kunnen ondergaan. Verder is van betekenis dat een besluit tot terugvordering pas financiële gevolgen heeft bij de invordering. Appellante heeft bij de invordering als schuldenaar de bescherming van de regels over de beslagvrije voet die zijn neergelegd in de artikelen 475b tot en met 475e van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering.

Appellante heeft ten slotte aangevoerd dat het college ten onrechte de kosten van bezwaar als bedoeld in artikel 7:15 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) niet heeft vergoed. Deze beroepsgrond slaagt. Het college heeft bij het bestreden besluit geconstateerd dat ten onrechte tot intrekking van de bijstand per 24 oktober 2014 is overgegaan, nu artikel 58, tweede lid, aanhef en onder f, ten eerste, van de PW een zelfstandige terugvorderingsgrond bevat. Het besluit van 26 juni 2018 is in zoverre dan ook herroepen wegens een aan het bestuursorgaan te wijten onrechtmatigheid. Vergelijk de uitspraak van 11 september 2018 (ECLI:NL:CRVB:2018:2811). Daarmee is voldaan aan de voorwaarden van artikel 7:15, tweede lid, van de Awb voor het vergoeden van de bezwaarkosten, zodat het daartoe strekkende verzoek van appellante voor toewijzing in aanmerking komt. Dit betekent dat het hoger beroep in zoverre slaagt. De aangevallen uitspraak zal daarom worden vernietigd.

Doende wat de rechtbank zou behoren te doen, zal de Raad het college veroordelen tot vergoeding van de door appellante in verband met de behandeling in bezwaar gemaakte kosten van rechtsbijstand tot een bedrag van € 1.068,- (2 punten, € 534,- per punt). Verder bestaat aanleiding het college te veroordelen in de proceskosten van appellante in beroep en hoger beroep. Deze kosten worden begroot op € 2.992,- (2 punten in beroep en 2 punten in hoger beroep, € 748,- per punt) voor verleende rechtsbijstand, zodat de proceskosten in totaal € 4.060,- bedragen.