Centrale Raad van Beroep, 06-04-2021, ECLI:NL:CRVB:2021:845, 18/5693 PW

Appellanten ontvangen sinds 6 oktober 2006 bijstand, laatstelijk op grond van de Participatiewet (PW) naar de norm voor gehuwden. Appellanten wonen in een woonwagen op een perceel in [woonplaats]. In de basisregistratie personen zijn appellanten en hun minderjarige kinderen sinds 23 oktober 2013 als enige bewoners van het perceel ingeschreven. Een deel van de woonwagen staat op het aangrenzende perceel, waar ook een loods staat. Dit naastgelegen perceel is vrijwel volledig omheind en is alleen te bereiken via een externe toegangspoort aan de achterzijde van het perceel.

Op 15 maart 2015 heeft de politie Oost-Brabant met ondersteuning van de Landelijke Faciliteit Ondersteuning Ontmantelen (LFO) de loods, het perceel en de directe omgeving ervan onderzocht. Dit heeft de politie aan het college gemeld. In de loods is geen actieve productieplaats voor synthetische drugs aangetroffen. Wel zijn in en rondom de loods en op aangrenzende gronden rondom het perceel diverse middelen aangetroffen die in verband kunnen worden gebracht met de productie van synthetische drugs. In de rapportage van de politie van 2 december 2015 staat dat sporen van de stoffen PMK, BMK, MDMA, apaan en amfetamine zijn aangetroffen op goederen die rondom het perceel lagen. In de loods zelf zijn sporen aangetroffen van amfetamine en MDMA. In een proces-verbaal van het LFO staat dat waarschijnlijk is te achten dat de loods een productieplaats voor synthetische drugs is geweest. Tegen appellanten is een proces-verbaal opgemaakt ter zake van overtreding van artikel 2 en artikel 10a van de Opiumwet.

Bij vonnis van de rechtbank Oost-Brabant van 15 juni 2016 is appellant veroordeeld tot een gevangenisstraf van vijftien maanden, waarvan vijf voorwaardelijk, wegens het opzettelijk bereiden van amfetamine en MDMA in de periode van 1 maart 2014 tot en met 15 maart 2015 en het ter voorbereiding hiervan op 15 maart 2015 voorhanden hebben van stoffen en voorwerpen, waarvan hij wist dat zij bestemd waren tot het plegen van dat feit.

Naar aanleiding van de melding van de politie heeft de sociale recherche van de gemeente [woonplaats] een onderzoek ingesteld naar de rechtmatigheid van de aan appellanten verleende bijstand. In dat kader heeft de sociale recherche onder andere dossieronderzoek verricht, diverse instanties geraadpleegd en informatie opgevraagd bij het Openbaar Ministerie.

De resultaten van het onderzoek zijn voor het college aanleiding geweest om bij besluit van 17 oktober 2017 (besluit 1) de bijstand van appellanten met ingang van 1 maart 2014 in te trekken. Ook heeft het college bij besluit van 25 oktober 2017 (besluit 2) de over de periode van 1 maart 2014 tot en met 16 augustus 2017 gemaakte kosten van bijstand van appellanten teruggevorderd tot een bedrag van in totaal € 64.469,91.

Bij besluit van 6 april 2018 (bestreden besluit) heeft het college de bezwaren tegen de besluiten 1 en 2 ongegrond verklaard. Daaraan ligt ten grondslag dat gelet op het vonnis van de rechtbank van 15 juni 2016, aannemelijk is dat appellant zich in de periode van 1 maart 2014 tot en met 15 maart 2015 heeft beziggehouden met de productie van synthetische drugs en hieruit ook inkomsten heeft gehad. Appellanten hebben de inlichtingenverplichting geschonden door dit niet te melden. Hierdoor kan, nu de omvang van de inkomsten niet bekend is, het recht op bijstand vanaf 1 maart 2014 niet worden vastgesteld.

2. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank het beroep tegen het bestreden besluit ongegrond verklaard.

3. In hoger beroep hebben appellanten zich op de hierna te bespreken gronden tegen de aangevallen uitspraak gekeerd.

4. Het gerechtshof ’s-Hertogenbosch (gerechtshof) heeft bij arrest van 19 maart 2019, naar aanleiding van het hoger beroep tegen het vonnis van de rechtbank van 15 juni 2016, appellant veroordeeld tot een gevangenisstraf van twaalf maanden, waarvan zeven maanden voorwaardelijk, wegens de bereiding van amfetamine en MDMA in de periode van 1 maart 2014 tot en met 15 maart 2015. Appellant heeft geen beroep in cassatie ingesteld tegen dat arrest.

5. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

Intrekking van bijstand is een voor de betrokkene belastend besluit. Daarom rust de bewijslast om aannemelijk te maken dat aan de voorwaarden voor intrekking is voldaan in beginsel op de bijstandverlenende instantie. Dit betekent dat de bijstandverlenende instantie de nodige kennis over de relevante feiten moet verzamelen.

De intrekking wordt beoordeeld voor de periode die loopt van 1 maart 2014, de ingangsdatum van de intrekking, tot en met 17 oktober 2017, de datum van het intrekkingsbesluit. Deze periode valt uiteen in twee periodes, die afzonderlijk worden beoordeeld. Aan de intrekking over de periode van 1 maart 2014 tot en met 15 maart 2015 (periode 1) ligt ten grondslag dat appellant zich heeft beziggehouden met de productie van synthetische drugs. Aan de intrekking over de periode vanaf 16 maart 2015 tot en met 17 oktober 2017 (periode 2) ligt ten grondslag dat appellanten inkomsten uit of in verband met de productie van synthetische drugs in periode 1 hebben ontvangen.

Appellanten hebben ontkend dat appellant bij de productie van synthetische drugs betrokken is geweest. Zij stellen zich op het standpunt dat de intrekking van de bijstand berust op een onjuiste feitelijke grondslag. Deze beroepsgrond slaagt niet.

Het college heeft zich, gelet op de aard van deze activiteiten, terecht op het standpunt gesteld dat appellant hiermee op geld waardeerbare werkzaamheden heeft verricht en dat appellanten die werkzaamheden hadden moeten melden. Appellanten hebben daartegen aangevoerd dat appellant geen inkomsten in verband met zijn activiteiten heeft ontvangen. Deze beroepsgrond slaagt niet.

Door de activiteiten van appellant in verband met de productie van synthetische drugs niet te melden, hebben appellanten in periode 1 de op hun rustende inlichtingenverplichting geschonden. Zij hebben geen administratie en/of boekhouding van de activiteiten van appellant bijgehouden, zodat de omvang en de waarde daarvan niet zijn vast te stellen.

Appellanten hebben aangevoerd dat het openbaar ministerie geen ontnemingsvordering tegen appellant heeft ingesteld en dat daaruit blijkt dat de activiteiten appellant geen inkomsten hebben opgeleverd. Deze beroepsgrond slaagt niet. Het feit dat geen ontnemingsvordering tegen appellant is ingesteld, betekent niet dat daarmee duidelijk is wat de omvang van de activiteiten was, zodat het recht op bijstand wel is vast te stellen.

Het college heeft zich dus terecht op het standpunt gesteld dat als gevolg van de schending van de inlichtingenverplichting het recht op bijstand in periode 1 niet kan worden vastgesteld.

Appellanten hebben betwist dat appellant in periode 1 inkomsten uit de productie van synthetische drugs heeft ontvangen en ook dat hij daarover in periode 2 nog kon beschikken. Zij stellen zich op het standpunt dat de intrekking van de bijstand over periode 2 berust op een onjuiste feitelijke grondslag. Deze beroepsgrond slaagt.

De conclusie van het college dat appellanten in periode 2 hun inlichtingenverplichting hebben geschonden door geen melding te maken van inkomsten of vermogen berust dan ook niet op een toereikende feitelijke grondslag.

Uit 5.7 volgt dat het college op grond van artikel 54, derde lid, eerste volzin, van de PW verplicht was de bijstand van appellanten over periode 1 in te trekken. Uit 5.9 volgt dat het college de bijstand over periode 2 niet mocht intrekken, omdat daarvoor niet een toereikende feitelijke grondslag bestond. De intrekking van de bijstand over periode 2 houdt dan ook in rechte geen stand. Daarmee is ook de grondslag aan de terugvordering over die periode komen te ontvallen.

Wat onder 5.10 is overwogen over periode 2 en over de terugvordering heeft de rechtbank niet onderkend. Dit betekent dat het hoger beroep slaagt. Dit leidt tot het volgende.