Centrale Raad van Beroep, 02-08-2022, ECLI:NL:CRVB:2022:1780, 20/975 PW

1.1.

Appellanten ontvingen sinds 9 december 2014 bijstand, laatstelijk op grond van de Participatiewet (PW) naar de norm voor gehuwden.

1.2.

Naar aanleiding van een interne melding dat appellant regelmatig in het buitenland verbleef heeft een medewerker van de gemeente Rotterdam een onderzoek ingesteld naar de rechtmatigheid van de aan appellanten verleende bijstand.

1.3.

Bij brief van 17 april 2018 is appellanten verzocht om uiterlijk 27 april 2018 de volgende stukken te verstrekken: vliegtickets met vertrek- en aankomstdatum in verband met door appellant eerder gemeld vertrek naar het buitenland op 1 november 2017 en 7 maart 2018 en een kopie van de stempels in de paspoorten. Verder is hen verzocht om afschriften te verstrekken van hun betaal- en spaarrekeningen over de periode van 1 november 2017 tot en met 31 maart 2018. Appellanten hebben niet op dit verzoek gereageerd.

1.4.

Bij besluit van 15 mei 2018 heeft het college het recht op bijstand met ingang van 1 mei 2018 opgeschort en appellanten in de gelegenheid gesteld het verzuim voor 25 mei 2018 te herstellen door de gevraagde gegevens alsnog in te leveren. Het college heeft appellanten daarnaast verzocht de aanslagen inkomstenbelasting (IB) over de jaren 2016 en 2017 over te leggen.

1.5.

Bij wijzigingsformulier van 2 mei 2018 hebben appellanten verzocht om beëindiging van de bijstand in verband met een fulltimebaan van appellant per 1 mei 2018. Bij besluit van 20 juni 2018 heeft het college de bijstand met ingang van 1 mei 2018 ingetrokken.

1.6.

Bij afzonderlijk besluit van 20 juni 2018 (besluit 1) heeft het college de bijstand over de periode van 1 november 2017 tot en met 31 maart 2018 ingetrokken op grond van artikel 54, derde lid, van de PW en de gemaakte kosten van bijstand tot een bedrag van € 5.937,42 van appellanten teruggevorderd op grond van artikel 58, eerste lid, van de PW.

1.7.

Bij besluit van 18 juli 2018 (besluit 2) heeft het college appellanten ook een boete opgelegd van € 2.820,59 wegens schending van de inlichtingenverplichting.

1.8.

Het college heeft bij besluit van 15 februari 2019 (bestreden besluit) de bezwaren tegen besluiten 1 en 2 ongegrond verklaard. Daaraan heeft het college ten grondslag gelegd dat appellanten de inlichtingenverplichting hebben geschonden door niet de gevraagde vliegtickets en een kopie van de stempels in de paspoorten over te leggen. Zij hebben ook de aanslagen IB niet verstrekt. Het recht op bijstand over de periode van 1 november 2017 tot en met 31 maart 2018 is daardoor niet vast te stellen.

2. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank het beroep tegen het bestreden besluit ongegrond verklaard.

3. In hoger beroep hebben appellanten zich tegen de aangevallen uitspraak gekeerd.

4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

4.1.

De door de bestuursrechter te beoordelen periode loopt van 1 november 2017 tot en met 31 maart 2018.

4.2.

Intrekking van bijstand is een voor de betrokkene belastend besluit. Daarom moet in beginsel de bijstandverlenende instantie aannemelijk maken dat aan de voorwaarden voor intrekking is voldaan. Dit betekent dat de bijstandverlenende instantie de nodige kennis over de relevante feiten moet verzamelen. Gelet op de grondslag van het bestreden besluit moet het college dus aannemelijk maken dat appellanten de inlichtingenverplichting hebben geschonden.

4.3.

De inlichtingenverplichting staat in artikel 17, eerste lid, van de PW en houdt het volgende in. De belanghebbende doet aan het college op verzoek of onverwijld uit eigen beweging mededeling van alle feiten en omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op zijn arbeidsinschakeling of het recht op bijstand.

4.4.

Het college heeft zich op het standpunt gesteld dat appellanten de inlichtingenverplichting hebben geschonden door geen gehoor te geven aan de brieven van 17 april 2018 en 15 mei 2018, waarbij hen is verzocht om stukken over te leggen.

4.5.

Appellanten hebben aangevoerd dat zij niet de inlichtingenverplichting hebben geschonden. Deze beroepsgrond slaagt. Het staat wel vast dat appellanten niet de bij die brieven opgevraagde stukken hebben overgelegd. Maar dit betekent niet dat zij de inlichtingenverplichting van artikel 17, eerste lid, van de PW hebben geschonden.

4.6.

Uit 4.5 tot en met 4.5.4 volgt dat het college de bijstand niet met toepassing van artikel 54, derde lid, eerste volzin, van de PW over de te beoordelen periode kon intrekken op de grond dat appellanten de inlichtingenverplichting hebben geschonden door de opgevraagde stukken niet te overleggen. Het college heeft geen andere grondslag voor de intrekking aangedragen of verdedigd. De intrekking van de bijstand van appellanten berust dus niet op een deugdelijke wettelijke grondslag. Dit brengt mee dat ook de terugvordering, die is gebaseerd op artikel 58, eerste lid, van de PW, geen deugdelijke grondslag heeft.

4.7.

4.8.

Op grond van artikel 18a van de PW, voor zover hier van belang, legt het college een bestuurlijke boete op indien de belanghebbende de op hem rustende inlichtingenverplichting, bedoeld in artikel 17, eerste lid, van de PW, heeft geschonden. Uit 4.5 volgt dat het college niet heeft aangetoond dat appellanten de op hen rustende inlichtingenverplichting hebben geschonden. Dit betekent dat niet is voldaan aan de voorwaarden voor de oplegging van een boete.

4.9.

Het college was dus niet bevoegd om appellanten een boete op te leggen. Ook dit deel van het bestreden besluit kan daarom niet in stand blijven.

4.10.

Uit 4.7 en 4.9 volgt dat het bestreden besluit moet worden vernietigd. De rechtbank heeft dit niet onderkend. Ook de aangevallen uitspraak moet daarom worden vernietigd. De Raad zal de zaak niet terugwijzen naar de rechtbank maar zelf uitspraak doen op het beroep. De Raad zal het beroep gegrond verklaren en het bestreden besluit vernietigen wegens strijd met de artikelen 54, derde lid, 58, eerste lid, en 18a, eerste lid, van de PW. Gelet op het tijdsverloop en het feit dat het college desgevraagd geen andere grondslag voor het besluit tot intrekking en terugvordering naar voren heeft gebracht, zal de Raad verder zelf in de zaak voorzien door besluit 1 te herroepen. Aan dit besluit kleeft hetzelfde gebrek als aan het bestreden besluit. Ook zal de Raad besluit 2 herroepen omdat daarvoor geen grondslag meer bestaat.