Centrale Raad van Beroep, 12-07-2022, ECLI:NL:CRVB:2022:1395, 19/867 PW

In dat kader hebben de medewerker en een collega op 19 september 2017 geprobeerd een huisbezoek af te leggen aan de woning op het uitkeringsadres. Appellant werd bij dat bezoek niet aangetroffen. Wel hebben de medewerkers met X gesproken. X heeft toen onder meer verklaard dat appellant huurtoeslag had gekregen en dat deze toeslag na contact van X met de Belastingdienst weer is teruggedraaid, dat hij appellant sinds januari 2017 niet meer heeft gezien en ook niet weet waar hij verblijft. Verder heeft X verklaard dat hij appellant nooit een sleutel van zijn woning heeft gegeven, ook niet in de week dat appellant in januari 2017 bij hem sliep. Volgens X lagen er geen spullen van appellant in de woning. In de rapportage van het onderzoek is vermeld dat X de medewerkers uit eigen beweging de hele woning heeft laten zien en dat de medewerkers niets zagen wat erop zou kunnen duiden dat appellant (nog) in de woning zou verblijven.

Appellant heeft in een telefoongesprek met de medewerker op 19 september 2017 gezegd dat hij op dat moment geen vaste verblijfplaats had en sinds een paar weken niet meer op het uitkeringsadres verbleef. Vervolgens heeft de medewerker appellant bij brief van 20 september 2017 uitgenodigd voor een gesprek op 25 september 2017, met het verzoek een aantal bewijsstukken mee te nemen, waaronder bankafschriften. Op 21 september 2017 belde appellant de medewerker en deelde mee dat hij woonruimte had gevonden op adres Z in [woonplaats], dat hij zich op dat adres zou inschrijven en dat hij niet naar het gesprek zou komen gelet op de reiskosten. De medewerker heeft dezelfde dag nog een brief met dezelfde inhoud als de brief van 20 september 2017 naar adres Z gestuurd.

Appellant is niet verschenen op het gesprek van 25 september 2017 en heeft de gevraagde bewijsstukken niet overgelegd. Om die reden heeft het college bij besluit van 25 september 2017 het recht op bijstand van appellant met ingang van 25 september 2017 opgeschort. Hierbij heeft het college appellant in de gelegenheid gesteld om alsnog mee te werken aan het onderzoek door hem uit te nodigen voor een gesprek op 29 september 2017, met het verzoek om bewijsstukken, waaronder bankafschriften vanaf 21 januari 2017, mee te brengen. Appellant heeft op 29 september 2017 gebeld naar het college. In het daarvan opgemaakte terugbelverzoek was vermeld dat appellant heeft verklaard in [woonplaats] te wonen, dat hij geen geld heeft om naar [plaats] te komen en dat hij graag teruggebeld wil worden. De medewerker heeft vervolgens tevergeefs geprobeerd appellant terug te bellen. Appellant is niet op het gesprek verschenen en heeft de gevraagde bewijsstukken niet verstrekt.

De bevindingen van het onderzoek van de medewerker zijn neergelegd in een rapport van 13 oktober 2017.

Het besluit tot intrekking van bijstand is een voor de betrokkene belastend besluit. Daarom rust de bewijslast om aannemelijk te maken dat aan de voorwaarden voor intrekking is voldaan in beginsel op het college. Dit betekent dat het college de nodige kennis over de relevante feiten moet verzamelen. Het ligt daarom op de weg van het college om aan de hand van uit onderzoek verkregen gegevens aannemelijk te maken dat appellant de ingevolge artikel 17, eerste lid, van de PW op hem rustende inlichtingenverplichting niet of niet naar behoren is nagekomen door geen, onvolledige of onjuiste mededeling te doen van feiten of omstandigheden die van invloed zijn of kunnen zijn op het recht op bijstand. Meer concreet houdt deze bewijslast in dit geval in dat het college aannemelijk moet maken dat appellant onjuiste of onvolledige inlichtingen over zijn woonsituatie heeft verstrekt. Het enkele feit dat, zoals het college aan de besluitvorming ten grondslag heeft gelegd, de woonsituatie van appellant voor het college onduidelijk is, is daartoe niet voldoende. Vergelijk de uitspraak van 9 oktober 2012, ECLI:NL:CRVB:2012:BY0748. Gelet hierop heeft het college niet voldaan aan de op hem rustende bewijslast.

Het college heeft zich ter zitting op het standpunt gesteld dat appellant ook door niet de gevraagde bankafschriften te verstrekken de op hem rustende inlichtingenverplichting heeft geschonden.

Dat standpunt is niet juist. Bankafschriften zelf – als documenten – kunnen namelijk niet worden aangemerkt als feiten of omstandigheden die van invloed zijn of kunnen zijn op het recht op bijstand, als bedoeld in artikel 17, eerste lid, van de PW. De verplichting bankafschriften over te leggen valt daarom niet onder de inlichtingenverplichting van die bepaling. Hierbij is het volgende van betekenis.

Artikel 65, eerste lid, Algemene bijstandswet (Abw) luidde tot 1 juli 1997 als volgt:

Artikel 65, eerste lid, van de Abw is met ingang van 1 juli 1997 gewijzigd in verband met de invoering van de Wet Boeten. Deze bepaling luidde sindsdien als volgt:

De inlichtingenverplichting van artikel 17, eerste lid, van de PW heeft dus alleen nog betrekking op het – op verzoek van de bijstandverlenende instantie of uit eigen beweging onverwijld – mededeling doen van feiten en omstandigheden die van invloed kunnen zijn op, voor zover hier van belang, het recht op bijstand. Anders dan uit eerdere rechtspraak zou kunnen worden afgeleid (zie bijvoorbeeld de uitspraken van 11 januari 2005, ECLI:NL:CRVB:2005:AS2340, en van 21 april 2020, ECLI:NL:CRVB:2020:990), valt het overleggen van bewijsstukken daar niet onder. Bewijsstukken, zoals bankafschriften, zijn als zodanig, zoals gezegd, niet van invloed op het recht op bijstand zelf. Zij kunnen alleen van betekenis zijn bij de verificatie en controle van het recht op bijstand. Dit sluit aan bij het onderscheid dat in artikel 53a, eerste lid, van de PW is gemaakt tussen ‘gegevens ten behoeve van de verlening van bijstand dan wel de voortzetting daarvan’ en ‘bewijsstukken’ en bij het onderscheid dat in de artikelen 52, eerste lid, aanhef en onder a, en 54, eerste lid, van de PW is gemaakt tussen ‘van belang zijnde gegevens’ en ‘gevorderde bewijsstukken’. Een ander oordeel zou er toe leiden dat, zoals in deze zaak aan de orde is, een punitieve sanctie zou kunnen worden opgelegd voor een gedraging die niet met zoveel woorden uit de artikelen 18a, eerste lid, in verbinding met artikel 17, eerste lid, van de PW kenbaar is als strafbaar. Vergelijk de uitspraak van 22 februari 2017, ECLI:NL:CRVB:2017:901.

Een en ander staat er niet aan in de weg dat de bijstandverlenende instantie een bijstandsgerechtigde met toepassing van de wettelijke inlichtingenverplichting mag vragen om inlichtingen schriftelijk te verschaffen – dat wil zeggen: schriftelijk mededeling te doen van feiten en omstandigheden die van invloed kunnen zijn op het recht op bijstand –, bijvoorbeeld door middel van vragen- of heronderzoeksformulieren, en dat hij/zij dan verplicht is om die inlichtingen schriftelijk te verstrekken.

Als bewijsstukken waar het college om vraagt in het kader van een onderzoek naar het recht op bijstand niet worden verstrekt, dan zou dat wel kunnen leiden tot schending van de medewerkingsverplichting als bedoeld in artikel 17, tweede lid, van de PW, maar niet tot schending van de inlichtingenverplichting.

In dit geval heeft het college bij appellant bankafschriften opgevraagd. Dat zijn bewijsstukken. Appellant heeft dus niet de op hem rustende inlichtingenverplichting geschonden door die niet over te leggen. Het college was dus niet bevoegd om met toepassing van artikel 54, derde lid, eerste volzin, van de PW de bijstand over de te beoordelen periode in te trekken.

Het college heeft geen andere grondslag aangedragen of verdedigd. Gelet hierop en op het tijdsverloop zal de Raad zelf in de zaak voorzien door besluit 1 te herroepen voor zover het de intrekking over de te beoordelen periode en de terugvordering over deze periode betreft. Gelet hierop hoeven de overige beroepsgronden niet te worden besproken.