Centrale Raad van Beroep, 04-08-2022, ECLI:NL:CRVB:2022:1814, 21/2773 AKW

Appellante heeft allereerst aangevoerd dat zij ten onrechte niet is gehoord voorafgaand aan het nemen van het bestreden besluit. Deze beroepsgrond slaagt. Daartoe is het volgende van betekenis.

Op grond van artikel 7:2, eerste lid, van de Awb stelt een bestuursorgaan, voordat het op het bezwaar beslist, de belanghebbende in de gelegenheid te worden gehoord. Van het horen van een belanghebbende kan uitsluitend worden afgezien in de in artikel 7:3 van de Awb genoemde gevallen. Volgens vaste rechtspraak (uitspraak van 27 juni 2007, ECLI:NL:CRVB:2007:BA8553) brengt deze hoorplicht mee dat een belanghebbende in beginsel in de gelegenheid moet worden gesteld zijn bezwaren mondeling naar voren te brengen. Wanneer een beslissing op bezwaar door de rechter in (hoger) beroep wordt vernietigd, zal bij het nemen van een nieuwe beslissing op bezwaar onder omstandigheden ook buiten de gevallen genoemd in artikel 7:3 van de Awb van het horen mogen worden afgezien. Dat zal met name zo zijn wanneer, gezien de afwezigheid van nieuwe feiten of gegevens, in redelijkheid kan worden verwacht dat het opnieuw horen van de belanghebbende tot niet meer zal kunnen leiden dan een herhaling van de al eerder naar voren gebrachte bezwaren.

De Raad is van oordeel dat de Svb in dit geval voorafgaande aan het nemen van het bestreden besluit appellante had moeten horen, omdat, zoals blijkt uit 3.1, het bestreden besluit berust op ander beleid, dat pas naar aanleiding van de uitspraak van de Raad van 6 mei 2021 aan de besluitvorming ten grondslag is gelegd. De hernieuwde weigering om aan appellante kinderbijslag toe te kennen berust derhalve op beleid waarover appellante zich nog niet heeft kunnen uitlaten. Gelet hierop kan niet worden gezegd dat het opnieuw horen van appellante in redelijkheid niet meer zou kunnen zijn dan een herhaling van de al eerder naar voren gebrachte bezwaren. Vergelijk de uitspraak van 25 januari 2018, ECLI:NL:CRVB:2018:239. Dit betekent dat het bestreden besluit in strijd met artikel 7:2, eerste lid, van de Awb is genomen.

Tussen partijen is in beroep nog in geschil of de Svb terecht de aanspraak op kinderbijslag van appellante over het eerste kwartaal van 2012 tot en met het tweede kwartaal van 2013 heeft geweigerd.

Gelet op de motivering van het bestreden besluit moet dit besluit primair worden beoordeeld aan de hand van de beleidsregels ten aanzien van het terugkomen van rechtens onaantastbare besluiten ten voordele van belanghebbende met betrekking tot de AOW. Dit beleid is bij de Raad reeds eerder niet op bedenkingen gestuit en is bij het bestreden besluit om de volgende redenen juist toegepast.

Naar het oordeel van de Raad kan het besluit van 6 maart 2015 niet worden gekwalificeerd als een onmiskenbaar onjuist besluit als gevolg van een fout van de Svb als bedoeld in beleidsregel LJN SB1076. Het recht op kinderbijslag is vastgesteld naar de toenmalige stand van de wetgeving en de beleidsregels. Aan appellante is op grond van artikel 6, tweede lid, van de AKW in verbinding met artikel 8, aanhef en onder e, van de Vreemdelingenwet 2000 (Vw 2000) kinderbijslag geweigerd omdat de IND destijds heeft bepaald dat appellante geen rechtmatig verblijf als gemeenschapsonderdaan in Nederland kon ontlenen aan artikel 20 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU), zoals uitgelegd in het arrest Zambrano.² De Afdeling bestuursrechtspraak van Raad van State (Afdeling) heeft dit standpunt van de IND in zijn uitspraak van 6 juni 2014 bevestigd.³ Pas na het arrest Chavez-Vilchez heeft de IND het verblijfsrecht op grond van artikel 8, aanhef en onder e, van de Vw 2000 van appellante erkend. De Svb heeft de IND gevolgd in diens beleidskader en de Svb kan niet worden verweten een fout te hebben gemaakt zoals omschreven in LJN SB1076. Hierdoor is feitelijk sprake van overige omstandigheden als bedoeld in dit beleid, namelijk een fout van een derde.

In geval van overige omstandigheden verhoogt de Svb volgens zijn beleidsregels de uitkering met volledig terugwerkende kracht, tot een maximum van vijf jaar, als zich een bijzonder geval voordoet waarin het van hardheid zou getuigen om de terugwerkende kracht tot een jaar te beperken. In het voorliggende geval heeft de Svb zich terecht op het standpunt gesteld dat geen sprake is van een bijzonder geval in de zin van dit beleid. Volgens de in de rechtspraak aanvaarde uitleg van de Svb is sprake van een bijzonder geval indien de belanghebbende:

- door een niet aan hem toe te rekenen oorzaak niet in staat was tijdig een aanvraag in te dienen of te laten indienen;

- onbekend was met zijn mogelijke recht op kinderbijslag en deze onbekendheid verschoonbaar was.

Uit het feit dat appellante eerdere aanvragen heeft gedaan, blijkt dat zij in staat was tijdig een aanvraag in te dienen. Daaruit blijkt voorts dat zij bekend was met een mogelijk recht op kinderbijslag. Zij heeft de afwijzende besluiten op deze aanvraag echter niet (verder) aangevochten, waardoor deze besluiten onherroepelijk zijn geworden.

De Raad ziet zich vervolgens gesteld voor de vraag of sprake is van bijzondere omstandigheden op grond waarvan de Svb met toepassing van artikel 4:84 van de Awb van zijn beleid had moeten afwijken. Op grond van artikel 4:84 van de Awb dient de Svb te handelen overeenkomstig zijn beleidsregels, tenzij dat voor één of meer belanghebbenden gevolgen zou hebben die wegens bijzondere omstandigheden onevenredig zijn in verhouding tot de met de beleidsregel te dienen doelen. Naar het oordeel van de Raad is in voorliggende zaak sprake van dergelijke bijzondere omstandigheden om de volgende redenen.

Bij besluit van 13 april 2012 heeft de IND een aanvraag van appellante om haar een verblijfsvergunning regulier voor bepaalde tijd te verlenen, afgewezen. Vervolgens heeft de voorzieningenrechter van de rechtbank in de uitspraak van 20 december 2013 overwogen dat appellante een afgeleid verblijfsrecht ontleent aan artikel 20 van het VWEU.⁴ Het hoger beroep van de staatssecretaris tegen die uitspraak is door de Afdeling echter gegrond verklaard in zijn uitspraak van 6 juni 2014, waardoor tussen de Staat en appellante kwam vast te staan dat zij geen rechtmatig verblijf in Nederland had. Intussen heeft zij doorgeprocedeerd tegen de besluiten over haar recht op bijstand. Deze laatste procedure heeft uiteindelijk geresulteerd in het arrest Chavez-Vilchez, waarbij appellante een van de partijen was. Pas na het arrest Chavez-Vilchez in 2017 heeft de IND het verblijfsrecht van appellante op grond van artikel 20 van het VWEU erkend, waardoor duidelijk werd dat zij een verblijfstitel had op grond van artikel 8, aanhef en onder e, van de Vw 2000. Op grond van het rechtstreeks werkende Unierecht had appellante deze verblijfstitel ook ten tijde van haar aanvragen om kinderbijslag vanaf 2012. Appellante is achteraf bezien ten onrechte niet verzekerd geacht voor de AKW.

Gelet op het feit dat appellante de vaststelling van haar vreemdelingenrechtelijke positie tot in hoogste instantie heeft aangevochten en gelet op het feit dat er een opeenstapeling van overheidsbesluiten is geweest waarbij achteraf bezien foute inschattingen zijn gemaakt, ten nadele van kwetsbare mensen, komt de Raad tot de slotsom dat sprake is van zodanig bijzondere omstandigheden dat die de Svb aanleiding hadden moeten geven met toepassing van artikel 4:84 van de Awb af te wijken van zijn beleid. Het gevolg van onverkorte toepassing van het beleid is onder deze omstandigheden onevenredig ten opzichte van het hiermee te dienen doel, te weten rechtszekerheid voor het bestuursorgaan. Het feit dat de Svb geen verwijt treft, doet voor de toepassing van artikel 4:84 van de Awb niet ter zake.

Uit 5.1.3 en 5.2.5 tot en met 5.2.7 volgt dat het beroep slaagt, zodat het bestreden besluit moet worden vernietigd. De Raad zal in het belang van een definitieve beslechting van het geschil op grond van artikel 8:72, derde lid, aanhef en onder b, van de Awb zelf in de zaak voorzien, in die zin dat aan appellante over het eerste kwartaal van 2012 tot en met het tweede kwartaal van 2013 kinderbijslag wordt toegekend.